استقبال از رفراندوم با تغییر نظام ریاستی
اصولگرایان اگرچه همواره به طرح ایده رفراندوم از سوی روحانی واکنش تندی نشان می‌دهند اما این بار یکی از نمایندگان مجلس از این ایده استقبال کرده است. احمد نادری، نماینده مجلس در توییتر نوشت: «شروع ایده رفراندوم آقای روحانی می‌تواند رفراندوم برای برگرداندن پست نخست‌وزیری و تشریفاتی‌شدن ریاست‌جمهوری باشد؛ تا بتوان خطاهای فاحش قوه مجریه را با کنارگذاشتن نخست‌وزیر و دولتش اصلاح کرد، تا برخی از حضرات در آستانه هر انتخاباتی به فرافکنی ضعف‌هایشان از طریق دوقطبی‌سازی‌ها نپردازند». سال گذشته هم مدیر‌مسئول روزنامه جوان در توییتر نوشته بود: «از آسیب نظام‌های ریاستی این است که رئیس دولت شعارهایی می‌دهد و رأی می‌آورد. نمایندگان پارلمان هم شعارهایی می‌دهند و رأی می‌آورند. اگر همسو نباشند، رئیس دولت می‌خواهد شعارهایش را عملی کند، مجلس نگاه دیگری دارد. هر دو هم می‌گویند منتخب مردم‌اند. هر دو هم درست می‌گویند؛ راه‌حل نظام پارلمانی است». طرح بحث تغییر نظام ریاستی به پارلمانی به سفر مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۰ به کرمانشاه باز‌می‌گردد که گفته بودند: «امروز نظام ما نظام ریاستی است؛ یعنی مردم با رأی مستقیم خودشان رئیس‌جمهور را
انتخاب می‌کنند؛ تا الان هم شیوه بسیار خوب و تجربه‌‌شده‌ای بوده است. اگر یک‌روزی در آینده‌های دور یا نزدیک احساس شود به جای نظام ریاستی مثلا نظام پارلمانی مطلوب است، هیچ اشکالی ندارد؛ نظام جمهوری اسلامی می‌تواند این خط هندسی را به این خط دیگر هندسی تبدیل کند؛ تفاوتی نمی‌کند». چندی بعد یعنی در دی‌ماه ۱۳۹۲، «علاءالدین بروجردی»، رئیس وقت کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، تغییر نظام از ریاستی به پارلمانی را ایده رهبر انقلاب توصیف کرد و گفت: قرار شد در این زمینه کار کارشناسی صورت بگیرد. تیم‌هایی کار خود را شروع کردند که نمی‌دانم به کجا رسیدند. این ایده مقام رهبری باید دقیق بررسی شده و ابعاد مختلف آن به معظم‌له گزارش شود». سال 96 هم یوسفیان‌ملا، رئیس وقت کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس، گفت برای بازنگری در قانون اساسی، نمایندگان قصد دارند نامه‌ای را به مقام معظم رهبری تقدیم کنند یا اینکه معظم‌له دستور بازنگری قانون اساسی را به رئیس‌جمهوری ابلاغ کنند. اگرچه همان سال 90 و چند ماه بعد از سخنان مقام معظم رهبری، هاشمی‌رفسنجانی با تأکید بر اینکه از سخنان رهبری برداشت اشتباه شده است، گفته بود: «بحث ایشان این
بود که در نظام ما بن‌بست نیست. یعنی کسی نباید فکر کند که بن‌بست داریم و اگر ما حتی بخواهیم نظام اداره کشور را تغییر دهیم، قانون اساسی را اصلاح و تغییر می‌دهیم. اصل نظرشان این بود». در نهایت هم مقام معظم رهبری در خرداد 98 گفتند که مشکلات نظام پارلمانی برای کشور بیش از نظام ریاستی است تا پایانی باشد بر بحث تغییر نظام سیاسی؛ اما با شروع به کار مجلس یازدهم، مجددا این مباحث مطرح شده است. به نظر می‌رسید که طرح دوباره آن احتمالا برآمده از ناتوانی مجلس اصولگرا در استیضاح روحانی باشد؛ طرحی که در ابتدای شروع به کار مجلس کلید خورد اما ناکام ماند. قاضی‌زاده‌هاشمی نایب‌رئیس مجلس و مطرح‌کننده ایده برقراری نظام پارلمانی، در مجلس اصولگرایان با بیان اینکه مجلس هم‌اکنون به‌خوبی نمی‌تواند از ابزار سؤال و استیضاح استفاده کند، گفته بود که در‌حال‌حاضر مشکلات زیادی در پاسخ‌گوسازی مسئولان وجود دارد و باید اقدامات جدی‌تری انجام شود. او در ادامه گفته بود: «نظام ما یک نظام ریاستی است، باید برای پاسخ‌گوکردن مسئولان با توجه به توزیع اختیارات در کشور فکری جدی کرد که نیازمند برنامه‌های بنیادی‌تر است». او با اشاره به اینکه یک نظر این است
که نخست‌وزیری را احیا کنیم تا مجلس بتواند دولت را رصد کند، افزود: مجلس اکنون می‌تواند بسیاری از برنامه‌های دولت را رصد کند، رئیس‌جمهور نیز یک فرد برخاسته از آرای مردم است و نمی‌توان به‌راحتی به سراغش رفت زیرا یک نماد سیاسی است. وقت آن است که گفت‌وگو برای پاسخ‌گوسازی کابینه انجام شود. نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: به نظر می‌رسد لازم است در کشور مدتی طولانی نظام پارلمانی حاکم شود. کابینه را می‌توان بارها ساقط کرد، بعد از جنگ جهانی دوم یک حزب ۵۰ سال بر ژاپن حکومت کرد اما میانگین عمر کابینه‌هایش کمتر از دو سال بود. ما نیاز داریم در موقع لزوم سریعا افراد را عوض کنیم اما با شرایط کنونی اگر سراغ هرکسی برویم، بحران سیاسی ایجاد می‌شود». در این سو اما اصلاح‌طلبان و اصولگرایان معتدل مخالف تغییر نظام ریاستی به پارلمانی‌اند. علی مطهری نماینده تهران در مجلس دهم سال گذشته گفته بود: «در کشور ما با توجه به روشی که شورای نگهبان در پیش گرفته است، مجلس نماینده بخشی از جامعه است. در چنین شرایطی اگر نظام ریاستی فعلی -که در واقع به طور کامل هم ریاستی نیست زیرا رئیس‌جمهور اختیارات کافی ندارد- به نظام
پارلمانی تغییر یابد، در عمل، نخست‌وزیر از سوی شورای نگهبان تعیین خواهد شد و نقش مردم کم‌رنگ‌تر از وضع موجود می‌شود».
حمله نامزدهای 1400 به روحانی
در میان چهره‌هایی که به سخنان اخیر روحانی درباره رفراندوم واکنش نشان داده‌اند، دو نامزد احتمالی انتخابات 1400 هم به چشم می‌خورند.
میرسلیم رقیب انتخاباتی روحانی در انتخابات 96 و یکی از نامزدهای احتمالای حزب مؤتلفه و محسن رضایی که شایعه حضور دوباره‌اش در انتخابات چندماهی است قوت گرفته، در توییت‌هایی به روحانی حمله کرده‌اند. اگرچه این برای نخستین بار نیست که سخنان رئیس‌جمهوری درباره رفراندوم با واکنش تند اصولگرایان روبه‌رو می‌شود. سیدمصطفی میرسلیم طی توییتی نوشت: مطرح‌کردن همه‌پرسی پس از به فلاکت‌کشاندن مردم، نشانی غلط دادن و فرار از زیر بار مسئولیت است و حکایت از غفلت و نخوت می‌کند. محسن رضایی هم توییت کرده است که: «رفراندوم واقعی انتخابات ۱۴۰۰ است که مردم در آن خواهند گفت در این هشت سال چه بلایی بر سر اقتصاد و ریال ایران آوردید. همه‌پرسی ۱۴۰۰ رفراندوم انتخاب میان فرماندهی نبرد اقتصادی و وادادگی سیاسی است». محسن رضایی در توییت دیگری هم به روحانی حمله کرده بود. او در پاسخ به صحبت‌های یک کاربر که از سخنان رئیس‌جمهوری درباره رفراندوم انتقاد کرده بود، در توییتی نوشت: «شما درست میگی. من در سال نودودو به ایشان گفتم وای بحال کشوری که تو می‌خواهی رئیس‌جمهورش شوی». در یکی دو ماه گذشته فهرست‌های کابینه منتسب به نامزدهای بالقوه ریاست‌جمهوری
1400 در فضای مجازی منتشر شده که بیشتر آنها از سوی نزدیکان این نامزدها تکذیب شده است. اصولگراها انتشار آنها را کار اصلاح‌طلبان می‌دانند و اصلاح‌طلبان هم آن را خروجی یک جنگ درون‌گروهی میان اصولگرایان برای کسب کرسی‌های قدرت در دولت آینده. آخرین فهرست منتشرشده هم با نام اقتصاد پویا منتسب به محسن رضایی بود که برادرش آن را تکذیب کرده و گفته است: تحقق دولت قوی و کارآمد و شکل‌گیری «ایران بزرگ اقتصادی» با بهره‌گیری از جوانان کشور و کادرسازی و جانشین‌پروری، همواره مورد تأکید دکتر رضایی بوده ولی لیست اخیر درباره کابینه احتمالی دکتر رضایی در صورت کاندیداتوری، که با تیتر «اقتصاد پویا» منتشر شده، صحت ندارد. امیدوار رضایی گفته بود: دعوت‌های مکرری از سوی دلسوزان کشور و انقلاب که نگران توان‌افزایی اقتصاد ملی و موفقیت کشورمان در جبهه بزرگ نبرد اقتصادی هستند، برای کاندیداشدن دکتر رضایی مطرح شده است. به‌ویژه که ایشان به‌عنوان یک فرمانده، توان کمک به کشور در عبور از بحران‌ها را دارد و از طرف دیگر به‌عنوان یک اقتصاددان باتجربه شناخت کامل و دقیقی از اقتصاد کشور دارد و نیز توان کار با جوان‌ها را دارد و اکنون بالغ بر ۶۰ درصد
مدیران دبیرخانه مجمع تشخیص را از افراد زیر ۴۰ سال منصوب نموده است. بعد هم گفته بود که سامانه مردم‌یار که ابتکار دکتر محسن رضایی در ارتباط با مردم و کارشناسان و صاحب‌نظران است، برای اخذ نظرات و پیشنهادات راه‌اندازی شده است. از همه مردم تقاضا داریم که هر نوع پیشنهاد سازنده را از طریق آن سایت با دکتر رضایی در میان بگذارند.
اصولگرایان اگرچه همواره به طرح ایده رفراندوم از سوی روحانی واکنش تندی نشان می‌دهند اما این بار یکی از نمایندگان مجلس از این ایده استقبال کرده است. احمد نادری، نماینده مجلس در توییتر نوشت: «شروع ایده رفراندوم آقای روحانی می‌تواند رفراندوم برای برگرداندن پست نخست‌وزیری و تشریفاتی‌شدن ریاست‌جمهوری باشد؛ تا بتوان خطاهای فاحش قوه مجریه را با کنارگذاشتن نخست‌وزیر و دولتش اصلاح کرد، تا برخی از حضرات در آستانه هر انتخاباتی به فرافکنی ضعف‌هایشان از طریق دوقطبی‌سازی‌ها نپردازند». سال گذشته هم مدیر‌مسئول روزنامه جوان در توییتر نوشته بود: «از آسیب نظام‌های ریاستی این است که رئیس دولت شعارهایی می‌دهد و رأی می‌آورد. نمایندگان پارلمان هم شعارهایی می‌دهند و رأی می‌آورند. اگر همسو نباشند، رئیس دولت می‌خواهد شعارهایش را عملی کند، مجلس نگاه دیگری دارد. هر دو هم می‌گویند منتخب مردم‌اند. هر دو هم درست می‌گویند؛ راه‌حل نظام پارلمانی است». طرح بحث تغییر نظام ریاستی به پارلمانی به سفر مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۰ به کرمانشاه باز‌می‌گردد که گفته بودند: «امروز نظام ما نظام ریاستی است؛ یعنی مردم با رأی مستقیم خودشان رئیس‌جمهور را
انتخاب می‌کنند؛ تا الان هم شیوه بسیار خوب و تجربه‌‌شده‌ای بوده است. اگر یک‌روزی در آینده‌های دور یا نزدیک احساس شود به جای نظام ریاستی مثلا نظام پارلمانی مطلوب است، هیچ اشکالی ندارد؛ نظام جمهوری اسلامی می‌تواند این خط هندسی را به این خط دیگر هندسی تبدیل کند؛ تفاوتی نمی‌کند». چندی بعد یعنی در دی‌ماه ۱۳۹۲، «علاءالدین بروجردی»، رئیس وقت کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، تغییر نظام از ریاستی به پارلمانی را ایده رهبر انقلاب توصیف کرد و گفت: قرار شد در این زمینه کار کارشناسی صورت بگیرد. تیم‌هایی کار خود را شروع کردند که نمی‌دانم به کجا رسیدند. این ایده مقام رهبری باید دقیق بررسی شده و ابعاد مختلف آن به معظم‌له گزارش شود». سال 96 هم یوسفیان‌ملا، رئیس وقت کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس، گفت برای بازنگری در قانون اساسی، نمایندگان قصد دارند نامه‌ای را به مقام معظم رهبری تقدیم کنند یا اینکه معظم‌له دستور بازنگری قانون اساسی را به رئیس‌جمهوری ابلاغ کنند. اگرچه همان سال 90 و چند ماه بعد از سخنان مقام معظم رهبری، هاشمی‌رفسنجانی با تأکید بر اینکه از سخنان رهبری برداشت اشتباه شده است، گفته بود: «بحث ایشان این
بود که در نظام ما بن‌بست نیست. یعنی کسی نباید فکر کند که بن‌بست داریم و اگر ما حتی بخواهیم نظام اداره کشور را تغییر دهیم، قانون اساسی را اصلاح و تغییر می‌دهیم. اصل نظرشان این بود». در نهایت هم مقام معظم رهبری در خرداد 98 گفتند که مشکلات نظام پارلمانی برای کشور بیش از نظام ریاستی است تا پایانی باشد بر بحث تغییر نظام سیاسی؛ اما با شروع به کار مجلس یازدهم، مجددا این مباحث مطرح شده است. به نظر می‌رسید که طرح دوباره آن احتمالا برآمده از ناتوانی مجلس اصولگرا در استیضاح روحانی باشد؛ طرحی که در ابتدای شروع به کار مجلس کلید خورد اما ناکام ماند. قاضی‌زاده‌هاشمی نایب‌رئیس مجلس و مطرح‌کننده ایده برقراری نظام پارلمانی، در مجلس اصولگرایان با بیان اینکه مجلس هم‌اکنون به‌خوبی نمی‌تواند از ابزار سؤال و استیضاح استفاده کند، گفته بود که در‌حال‌حاضر مشکلات زیادی در پاسخ‌گوسازی مسئولان وجود دارد و باید اقدامات جدی‌تری انجام شود. او در ادامه گفته بود: «نظام ما یک نظام ریاستی است، باید برای پاسخ‌گوکردن مسئولان با توجه به توزیع اختیارات در کشور فکری جدی کرد که نیازمند برنامه‌های بنیادی‌تر است». او با اشاره به اینکه یک نظر این است
که نخست‌وزیری را احیا کنیم تا مجلس بتواند دولت را رصد کند، افزود: مجلس اکنون می‌تواند بسیاری از برنامه‌های دولت را رصد کند، رئیس‌جمهور نیز یک فرد برخاسته از آرای مردم است و نمی‌توان به‌راحتی به سراغش رفت زیرا یک نماد سیاسی است. وقت آن است که گفت‌وگو برای پاسخ‌گوسازی کابینه انجام شود. نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: به نظر می‌رسد لازم است در کشور مدتی طولانی نظام پارلمانی حاکم شود. کابینه را می‌توان بارها ساقط کرد، بعد از جنگ جهانی دوم یک حزب ۵۰ سال بر ژاپن حکومت کرد اما میانگین عمر کابینه‌هایش کمتر از دو سال بود. ما نیاز داریم در موقع لزوم سریعا افراد را عوض کنیم اما با شرایط کنونی اگر سراغ هرکسی برویم، بحران سیاسی ایجاد می‌شود». در این سو اما اصلاح‌طلبان و اصولگرایان معتدل مخالف تغییر نظام ریاستی به پارلمانی‌اند. علی مطهری نماینده تهران در مجلس دهم سال گذشته گفته بود: «در کشور ما با توجه به روشی که شورای نگهبان در پیش گرفته است، مجلس نماینده بخشی از جامعه است. در چنین شرایطی اگر نظام ریاستی فعلی -که در واقع به طور کامل هم ریاستی نیست زیرا رئیس‌جمهور اختیارات کافی ندارد- به نظام
پارلمانی تغییر یابد، در عمل، نخست‌وزیر از سوی شورای نگهبان تعیین خواهد شد و نقش مردم کم‌رنگ‌تر از وضع موجود می‌شود».
حمله نامزدهای 1400 به روحانی
در میان چهره‌هایی که به سخنان اخیر روحانی درباره رفراندوم واکنش نشان داده‌اند، دو نامزد احتمالی انتخابات 1400 هم به چشم می‌خورند.
میرسلیم رقیب انتخاباتی روحانی در انتخابات 96 و یکی از نامزدهای احتمالای حزب مؤتلفه و محسن رضایی که شایعه حضور دوباره‌اش در انتخابات چندماهی است قوت گرفته، در توییت‌هایی به روحانی حمله کرده‌اند. اگرچه این برای نخستین بار نیست که سخنان رئیس‌جمهوری درباره رفراندوم با واکنش تند اصولگرایان روبه‌رو می‌شود. سیدمصطفی میرسلیم طی توییتی نوشت: مطرح‌کردن همه‌پرسی پس از به فلاکت‌کشاندن مردم، نشانی غلط دادن و فرار از زیر بار مسئولیت است و حکایت از غفلت و نخوت می‌کند. محسن رضایی هم توییت کرده است که: «رفراندوم واقعی انتخابات ۱۴۰۰ است که مردم در آن خواهند گفت در این هشت سال چه بلایی بر سر اقتصاد و ریال ایران آوردید. همه‌پرسی ۱۴۰۰ رفراندوم انتخاب میان فرماندهی نبرد اقتصادی و وادادگی سیاسی است». محسن رضایی در توییت دیگری هم به روحانی حمله کرده بود. او در پاسخ به صحبت‌های یک کاربر که از سخنان رئیس‌جمهوری درباره رفراندوم انتقاد کرده بود، در توییتی نوشت: «شما درست میگی. من در سال نودودو به ایشان گفتم وای بحال کشوری که تو می‌خواهی رئیس‌جمهورش شوی». در یکی دو ماه گذشته فهرست‌های کابینه منتسب به نامزدهای بالقوه ریاست‌جمهوری
1400 در فضای مجازی منتشر شده که بیشتر آنها از سوی نزدیکان این نامزدها تکذیب شده است. اصولگراها انتشار آنها را کار اصلاح‌طلبان می‌دانند و اصلاح‌طلبان هم آن را خروجی یک جنگ درون‌گروهی میان اصولگرایان برای کسب کرسی‌های قدرت در دولت آینده. آخرین فهرست منتشرشده هم با نام اقتصاد پویا منتسب به محسن رضایی بود که برادرش آن را تکذیب کرده و گفته است: تحقق دولت قوی و کارآمد و شکل‌گیری «ایران بزرگ اقتصادی» با بهره‌گیری از جوانان کشور و کادرسازی و جانشین‌پروری، همواره مورد تأکید دکتر رضایی بوده ولی لیست اخیر درباره کابینه احتمالی دکتر رضایی در صورت کاندیداتوری، که با تیتر «اقتصاد پویا» منتشر شده، صحت ندارد. امیدوار رضایی گفته بود: دعوت‌های مکرری از سوی دلسوزان کشور و انقلاب که نگران توان‌افزایی اقتصاد ملی و موفقیت کشورمان در جبهه بزرگ نبرد اقتصادی هستند، برای کاندیداشدن دکتر رضایی مطرح شده است. به‌ویژه که ایشان به‌عنوان یک فرمانده، توان کمک به کشور در عبور از بحران‌ها را دارد و از طرف دیگر به‌عنوان یک اقتصاددان باتجربه شناخت کامل و دقیقی از اقتصاد کشور دارد و نیز توان کار با جوان‌ها را دارد و اکنون بالغ بر ۶۰ درصد
مدیران دبیرخانه مجمع تشخیص را از افراد زیر ۴۰ سال منصوب نموده است. بعد هم گفته بود که سامانه مردم‌یار که ابتکار دکتر محسن رضایی در ارتباط با مردم و کارشناسان و صاحب‌نظران است، برای اخذ نظرات و پیشنهادات راه‌اندازی شده است. از همه مردم تقاضا داریم که هر نوع پیشنهاد سازنده را از طریق آن سایت با دکتر رضایی در میان بگذارند.