|

ضرورت بازکاوي ارزش‌هاي انساني در رسانه‌ها

رضا مهرآرا . کارشناس ارتباطات

امروزه مفهوم ارزش به‌عنوان مفهومي پيچيده هر‌از‌گاهي در تريبون‌هاي مختلف و همچنين در محافل آکادميک متفاوت از مفهوم آن در علم اقتصاد به چشم مي‌خورد؛ به‌گونه‌اي که با وجود ظاهر ساده‌‌اش در دهه‌هاي اخير تحقيقات متعددي براي شناخت دقيق‌تر ترجيحات و جهت‌گيري‌هاي ارزشي افراد در سطح فردي، اجتماعي و فرهنگي صورت گرفته است.
به زبان ساده ارزش‌ها به ما مي‌گويند چه اموري مهم و مفيد هستند و چرايي کنش‌هاي فردي و اجتماعي را نشان مي‌دهد. در‌اين‌حال در دوران حاضر گونه‌هاي مختلف ارزش‌ها با تأثيرپذيري از سنت و شرايط مادي حاکم بر جامعه شديدا تحت نفوذ رسانه‌هاي جمعي از‌جمله توليدات فرهنگي قرار گرفته‌اند. اين در حالي است که با وجود انجام مطالعات مختلف بر ارزش‌هاي جهاني در قالب موج‌هاي هفت‌گانه و بررسي ارزش‌ها و نگرش‌هاي ايرانيان هنوز بررسي علمي گسترده‌اي بر درون‌مايه‌هاي اصلي ارزشي به‌نمايش‌درآمده در فيلم‌ها و سريال‌هاي تلويزيوني انجام نشده است.
در‌عين‌حال امروزه سبک زندگي نوجوانان و جوانان و حتي ميان‌سالان با استفاده روزافزون محصولات فرهنگي و همچنين افزايش تماشاي برنامه‌هاي سرگرم‌کننده عجين شده است. بر‌اساس‌این اکثريت اعضاي جامعه احتمال دارد به صورت ناخواسته به سمت رفتار مطابق با ارزش‌هاي انساني غالب به‌تصوير‌درآمده در لايه‌هاي دروني فيلم‌ها و بازتوليد ارزش‌هاي اجتماعي برخاسته از القائات ارزشي رسانه‌اي در سپهر عمومي گرايش پيدا کنند و ممکن است با دروني‌کردن ارزش‌هاي نامطلوب انتقال‌يافته در فيلم‌ها به طور ناخودآگاه طرز فکر و شيوه زندگي و رفتاري خود را در موقعيت‌هاي واقعي مشابه با مدل‌هاي رسانه‌اي همسان کنند. بر مبناي نتايج طرح فرهنگي مرکز آمار از ميان افراد بالاي 18 سال کشور که مخاطب برنامه‌هاي صداوسيما و ماهواره‌اي بوده‌‌اند، سريال‌هاي تلويزيوني در مقايسه با ساير برنامه‌ها نظير برنامه‌هاي ورزشي، خبر، طنز و مستند بيشترين درصد تماشاگر را به خود اختصاص داده است که اين آمار بر پرمخاطب و فراگيربودن اين‌گونه از برنامه‌هاي تفريحي گواهي مي‌دهد. در شرايط حاضر در مطالعات رسانه‌اي کشور مي‌توان به سنجش ارزش‌هاي انساني در رسانه‌ها و چگونگي بازنمايي ارزش‌هاي منفي زير پوست فيلم‌هاي سينمايي و تلويزيوني نظير مادي‌گرايي، فردگرايي، سودطلبي، حرص و آزمندي، تجمل‌زدگي و لذت‌گرايي افراطي، ماکياوليسم، مصرف‌گرايي خودنمايانه و ولع دائمي به رقابت و برنده‌شدن و همچنين درجه شيوع ارزش‌هاي مثبت نظير اخلاق‌مداري، نيکوکاري، انعطاف‌پذيري، اعتماد، وفاداري، دوستي، احترام، فداکاري، درستکاري و مسئوليت‌پذيري در فيلم‌ها پرداخت. در‌اين‌ميان ارزش‌هاي فردي که در قالب اهداف و آرمان نهايي و تلاش و انگيزه شديد قهرمانان اصلي و شخصيت‌هاي مثبت فيلم نشان داده مي‌شوند، نيازمند انجام تحليل محتواي کيفي بر مضامين ارزشي از نقطه‌نظر چگونگي نمايش ارزش‌هاي انساني و اخلاقي و همچنين نحوه ابراز احساسات مثبت مانند شادماني، اميد، عشق، نوع‌دوستي، وقار، آرامش، بخشش و گذشت در ميان کاراکترهاي اصلي فيلم‌ها است.

امروزه مفهوم ارزش به‌عنوان مفهومي پيچيده هر‌از‌گاهي در تريبون‌هاي مختلف و همچنين در محافل آکادميک متفاوت از مفهوم آن در علم اقتصاد به چشم مي‌خورد؛ به‌گونه‌اي که با وجود ظاهر ساده‌‌اش در دهه‌هاي اخير تحقيقات متعددي براي شناخت دقيق‌تر ترجيحات و جهت‌گيري‌هاي ارزشي افراد در سطح فردي، اجتماعي و فرهنگي صورت گرفته است.
به زبان ساده ارزش‌ها به ما مي‌گويند چه اموري مهم و مفيد هستند و چرايي کنش‌هاي فردي و اجتماعي را نشان مي‌دهد. در‌اين‌حال در دوران حاضر گونه‌هاي مختلف ارزش‌ها با تأثيرپذيري از سنت و شرايط مادي حاکم بر جامعه شديدا تحت نفوذ رسانه‌هاي جمعي از‌جمله توليدات فرهنگي قرار گرفته‌اند. اين در حالي است که با وجود انجام مطالعات مختلف بر ارزش‌هاي جهاني در قالب موج‌هاي هفت‌گانه و بررسي ارزش‌ها و نگرش‌هاي ايرانيان هنوز بررسي علمي گسترده‌اي بر درون‌مايه‌هاي اصلي ارزشي به‌نمايش‌درآمده در فيلم‌ها و سريال‌هاي تلويزيوني انجام نشده است.
در‌عين‌حال امروزه سبک زندگي نوجوانان و جوانان و حتي ميان‌سالان با استفاده روزافزون محصولات فرهنگي و همچنين افزايش تماشاي برنامه‌هاي سرگرم‌کننده عجين شده است. بر‌اساس‌این اکثريت اعضاي جامعه احتمال دارد به صورت ناخواسته به سمت رفتار مطابق با ارزش‌هاي انساني غالب به‌تصوير‌درآمده در لايه‌هاي دروني فيلم‌ها و بازتوليد ارزش‌هاي اجتماعي برخاسته از القائات ارزشي رسانه‌اي در سپهر عمومي گرايش پيدا کنند و ممکن است با دروني‌کردن ارزش‌هاي نامطلوب انتقال‌يافته در فيلم‌ها به طور ناخودآگاه طرز فکر و شيوه زندگي و رفتاري خود را در موقعيت‌هاي واقعي مشابه با مدل‌هاي رسانه‌اي همسان کنند. بر مبناي نتايج طرح فرهنگي مرکز آمار از ميان افراد بالاي 18 سال کشور که مخاطب برنامه‌هاي صداوسيما و ماهواره‌اي بوده‌‌اند، سريال‌هاي تلويزيوني در مقايسه با ساير برنامه‌ها نظير برنامه‌هاي ورزشي، خبر، طنز و مستند بيشترين درصد تماشاگر را به خود اختصاص داده است که اين آمار بر پرمخاطب و فراگيربودن اين‌گونه از برنامه‌هاي تفريحي گواهي مي‌دهد. در شرايط حاضر در مطالعات رسانه‌اي کشور مي‌توان به سنجش ارزش‌هاي انساني در رسانه‌ها و چگونگي بازنمايي ارزش‌هاي منفي زير پوست فيلم‌هاي سينمايي و تلويزيوني نظير مادي‌گرايي، فردگرايي، سودطلبي، حرص و آزمندي، تجمل‌زدگي و لذت‌گرايي افراطي، ماکياوليسم، مصرف‌گرايي خودنمايانه و ولع دائمي به رقابت و برنده‌شدن و همچنين درجه شيوع ارزش‌هاي مثبت نظير اخلاق‌مداري، نيکوکاري، انعطاف‌پذيري، اعتماد، وفاداري، دوستي، احترام، فداکاري، درستکاري و مسئوليت‌پذيري در فيلم‌ها پرداخت. در‌اين‌ميان ارزش‌هاي فردي که در قالب اهداف و آرمان نهايي و تلاش و انگيزه شديد قهرمانان اصلي و شخصيت‌هاي مثبت فيلم نشان داده مي‌شوند، نيازمند انجام تحليل محتواي کيفي بر مضامين ارزشي از نقطه‌نظر چگونگي نمايش ارزش‌هاي انساني و اخلاقي و همچنين نحوه ابراز احساسات مثبت مانند شادماني، اميد، عشق، نوع‌دوستي، وقار، آرامش، بخشش و گذشت در ميان کاراکترهاي اصلي فيلم‌ها است.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها