|

صادق ملكي تحليلگر ارشد منطقه در گفت‌وگو با «شرق»

اردوغان پس از پيروزي قدرتمندتر ظاهر مي‌شود

رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهوري تركيه، با پيروزي در انتخابات زودهنگام مي‌تواند عنوان نخستين رئيس‌جمهور سيستم رياستي را از آنِ خود كند و قدرتي يكپارچه را در اختيار بگيرد. هرچند كه اين احتمال نيز وجود دارد که حزب عدالت و توسعه او كرسي‌هاي لازم را به دست نياورد و در نهايت اردوغان مجبور شود قدرت را با ديگر احزاب سياسي در اين كشور تقسيم كند. صادق ملكي، کارشناس و تحليلگر ارشد منطقه در گفت‌وگو با «شرق» درباره انتخابات تركيه، شكست اردوغان را غيرممكن مي‌داند و مي‌گويد، ترک‌ها با توجه به تجربه تاريخي مي‌دانند که اگر شرايط اقتصادي بد باشد، دولتي غيرائتلافي و قوي بهتر مي‌تواند اوضاع را بهبود ببخشد. اردوغان تيمي قوي‌تر از رقباي خود دارد و با پشتيباني نظام جهاني مي‌تواند از بحران عبور کرده و به روند توسعه ادامه دهد.
‌احتمال شکست اردوغان و حزب او در اين انتخابات وجود دارد يا شما هم پيروزي او را محرز مي‌دانيد؟
احتمال شکست وجود ندارد. اردوغان اگر پيروز دور اول انتخابات نباشد، در دور دوم انتخابات رياست‌جمهوري موفق خواهد شد و به‌عنوان اولين رئيس‌جمهور سيستم رياستي، نام خود را در تاريخ ثبت و با رياست‌جمهوري او دوره ظهور ترکيه جديد آغاز مي‌شود.
‌چرا عبدالله گل نتوانست اقبال اعضا و طرفداران حزب عدالت و توسعه را براي نامزدي در انتخابات جلب کند؟
عبدالله گل توانست اجماع نسبي جذب كند؛ اما او به شدت محافظه‌کار و وفادار به ملاحظات کلان ملي است. تنها ورود او به انتخابات رياست‌جمهوري مي‌توانست براي اردوغان چالش ايجاد کند؛ اما گل ترجيح داد کنار نشسته و نظاره‌گر باشد. البته گفته مي‌شود اردوغان نيز از گل خواسته است وارد انتخابات نشود. برخي از محافل سياسي نيز مطرح کردند در صورت ورود گل به انتخابات پرونده آماده‌شده براي او با اتهامات مختلف از‌جمله ارتباط با فتح‌الله گولن مطرح و پيگيري مي‌شد.
‌طبق نظرسنجي‌ها حدود 50 درصد از ترک‌ها اعلام کرده‌اند به اردوغان رأي مي‌دهند. دليل اصلي اين کاهش حمايت در مقایسه با سال‌هاي گذشته در چيست؟
البته کاهش چنداني نبوده و امري غيرطبيعي نيست. همان‌طور که مي‌دانيد، بهبود اوضاع و شرايط اقتصادي ترکيه مهم‌ترين عامل موفقيت و تداوم پيروزي‌هاي اردوغان در صحنه سياسي ترکيه بوده است. در اين شاخص اكنون علائم منفي بروز داده و نرخ تورم و بي‌کاري دورقمي شده است. همچنين نارضايتي از سياست‌هاي اردوغان در سوريه، محدوديت‌هاي ايجاد‌شده، کودتا در کودتاي اردوغان، دستگيري‌هاي مختلف و گسترده، برقراري حالت فوق‌العاده و... از عوامل کاهش آراي اردوغان در انتخابات است.
‌با توجه به سقوط ارزش لير، تا چه اندازه شرايط اقتصادي ترکيه به اردوغان اجازه مي‌دهد شعارهاي خود مانند افزايش حقوق بازنشستگان يا توسعه اقتصادي را عملي کند.
مردم ترکيه با توجه به تجربه تاريخي مي‌دانند که اگر شرايط اقتصادي بد باشد، دولتي غيرائتلافي بهتر مي‌تواند اوضاع را بهبود ببخشد. افزايش حقوق و توسعه اقتصادي شاخصي است که عمده کشورها دنبال آن هستند. اردوغان تيمي قوي‌تر از رقبا داشته و به‌ نظر مي‌رسد با توجه به تجربيات و از همه مهم‌تر با پشتيباني نظام جهاني از بحران عبور کرده و به روند توسعه ادامه دهد. قرار است طبق برنامه، ترکيه در 2023 جزء 10 کشور قدرتمند جهان شود.
‌با توجه به شرايط نامناسب اقتصادي، پيروزي اردوغان زمينه‌ساز ناآرامي‌هاي دوباره خواهد بود؟
صحنه سياست هر لحظه مي‌تواند تحت تأثير تحولات سيال و پيش‌بيني‌ناپذیر قرار بگيرد. اردوغان نشان داده رهبري است که قابليت تبديل تهديد به فرصت را دارد. اگر اردوغان حذف فيزيکي نشود، پس از انتخابات قدرتمندتر در صحنه سياست داخلي و خارجي ظاهر خواهد شد. توجه داشته باشيم که اردوغان با وجود همه کاستي‌ها از نظر داخلي و خارجي همچنان بدون آلترناتيو است. البته فارغ از شخصيت کاريزماتيک اردوغان، سياست‌هاي او در حذف رقبا نيز در ايجاد اين شرايط مؤثر بوده است.
‌چرا با وجود فساد گسترده حزب عدالت و توسعه همچنان اين حزب مي‌تواند بيشترين کرسي را کسب کند؟
ترکيه امروز محصول مهندسي اردوغان است. مردم ترکيه ديگر نگاه کوتاه‌مدت به صحنه سياست ندارند. در قياس با گذشته اردوغان وضعيت اقتصادي، سياستي، امنيتي و فساد سيستمي را بهبود بخشيده و ثبات نسبي در ترکيه ايجاد كرد. اردوغان با توسعه ترکيه در همه سطوح بر ارزش‌هاي استراتژيک و ژئوپليتيکي ترکيه افزوده است. در نگاه کلي اردوغان از نظر مردم ترکيه کارنامه قبولي را با پذيرش برخي ضعف‌ها دارد. پيروزي او در انتخابات، اثبات مجدد اين نگاه خواهد بود.
‌سياست اسلاميزه‌کردن عدالت و توسعه، به ابقاي اردوغان کمک مي‌کند يا زمينه سقوط او را مهيا خواهد کرد؟
اسلاميزه‌كردن ترکيه را نبايد با نگاه ايراني ديد. در دولت اردوغان این امر در راستاي معيارهاي اتحاديه اروپا جنس سوم شناسايي شد. نخست‌وزير اسرائيل به ترکيه سفر و براي اولين بار در پارلمان کشوري مسلمان سخنراني كرد. در ترکيه و در نزد ترکان، اسلام در خدمت اهداف ملي است. سياست داخلي و خارجي ترکيه به رهبري اردوغان، با وجود نمايش اسلامي ترکيبي از سکولاريسم، پان‌عثمانيسم و پان‌ترکيسم است. به عبارت ديگر سياست اردوغان رويكردي چندوجهي دارد که هدف آن تأمين منافع ترکيه است. ترکيه و اردوغان هيچ‌گاه رويکردي آرماني مانند ايران به اسلام نخواهند داشت؛ زيرا آنكارا متحد غرب بوده و بازيگري مستقل نيست.
ترکيه با توجه به ظرفيت خود گام برداشته و نظام جهاني در تعاملي دو طرفه براي آن سهم قائل است. ترکيه مرکز جذب سرمايه جهاني است و آناني که اين موضوع را مديريت کرده‌اند، محاسبات دقيقی دارند. اسلام و ادبيات به‌کارگرفته‌شده ازسوی اردوغان بيشتر براي نوازش افکار عمومي مردم ترکيه به‌منظور جذب آراست.
‌بنابراين براي محرم اينجه، به‌عنوان اصلي‌ترين رقيب اردوغان، شانس پيروزي قائل نيستيد؟
اپوزيسيون در شرايط فعلي ترکيه جايگاه و تعريفي بالاتر از ايفاي نقش اپوزيسيون نخواهد داشت. محرم اينجه در برابر اردوغان شانس چنداني ندارد. رقابت اينجه با اردوغان، رقابت فردی آماتور با فردی حرفه‌اي است. اردوغان بيش از يک دهه است که در رأس هرم قدرت قرار دارد و همچنین بیش از اينجه از مزاياي رانت‌هاي مختلف بهره‌مند است.
‌يعني برنامه‌هاي او به گونه‌اي نيست كه ترک‌ها را جذب کند؟
اينجه در ميداني وارد مبارزه با اردوغان شده است که معمار آن شخص اردوغان بوده است. با کمي اغماض حتي ادبيات به‌کار گرفته‌شده انتخاباتي اينجه، ادبياتي تقليدي از اردوغان است. او در بهترين شرايط رأي جامعه سنتي حزب جمهوري ‌خلق را جذب خواهد کرد و اين هم براي رسيدن به رياست‌جمهوري کافي نيست. مردم ترکيه نسخه اصل را بر نسخه تقليدي و نيم‌بند ترجيح خواهند داد.
‌او به عنوان يک سني‌مذهب شانسي براي جذب آراي کردها و علوي‌ها ندارد؟
آراي کردها و علوي‌ها در رقابت‌هاي انتخاباتي زماني اثرگذار است که رقابت‌ها نزديک باشد. در‌حال‌حاضر آراي آنان اثرگذار اما تعيين‌کننده نخواهد بود. ضمنا با وجود همه مشکلات بخش قابل‌توجهي از کردها همچنان رأي خود را به اردوغان و حزب عدالت و توسعه مي‌دهند.
‌با توجه به زنداني‌بودن صلاح‌الدين دميرتاش، در کل نقش کردها در اين انتخابات را تا چه اندازه پررنگ مي‌دانيد؟
به‌طور‌کلي کردها نقشی اثرگذر، نه تعيين‌کننده در انتخابات دارند. در‌حال‌حاضر اردوغان کردها را در بيم و اميد نگه‌ داشته است؛ از يک‌سو دميرتاش از زندان کانديدا شده و از سوي ديگر با عمليات قنديل پ‌ک‌ک را سركوب مي‌كند. اين بازي اردوغان با کردها از يک‌سو جامعه‌ای ليبرال و از سوي ديگر نظامي توتاليتر را ترسيم مي‌کند. توجه داشته باشيد کردها در دولت اردوغان به حقوقي دست يافته‌اند که براي بسياري قابل تصور نبود. دميرتاش در حقيقت ذخيره استراتژيک براي کردهاست. او در اين انتخابات شکست مي‌خورد، اما در آينده کردهاي ترکيه و منطقه تأثيراتي زيادي خواهد داشت. اگر عبدالله اوجالان را مرد اول کردها بدانيم، دميرتاش دومين عنصر تأثيرگذار روي افکار عمومي کردهاست. نکته آنکه حضور دميرتاش زنداني متهم به همکاري با پ‌ک‌ک در انتخابات رياست‌جمهوري ترکيه، تبلور دموکراسي در اين کشور است. وقتي به فضاي رقابت‌هاي انتخاباتي و حضور دميرتاش در آن دقت کرده و آن را با ايران و به‌طور‌کلي خاورميانه مقايسه مي‌كنيم، بيشتر به تفاوت ترکيه با ساير کشورهاي خاورميانه و چرايي توسعه آن پي خواهيم برد.
‌آيا شما نيز بر اين باوريد که محافظه‌کاري در ترکيه در سال‌هاي اخير رشد بالايي داشته است؟ اين انتخابات اين روند را تقويت مي‌کند؟
در کارزار و ميدان‌هاي سياسي که نتايج آن در رقابت‌هاي انتخاباتي ترکيه مشخص مي‌شود، اغلب اوقات اکثريت آراي مردم متعلق به محافظه‌کاران بوده است. رأي به مندرس و حزب دموکرات، رأي به دميرل و حزب عدالت، رأي به اردوغان و حزب عدالت و توسعه تجلي اين نگاه بوده است. به‌طور‌کلي با فراز و نشيب‌هايي بدنه اصلي ترکيه از گذشته تا امروز درراستای تقويت روند محافظه‌کاري حرکت کرده و اين مسير در دوران اردوغان شتاب گرفته و همچنان ادامه خواهد داشت.
‌براي رأي‌هندگان ترک سياست‌ خارجي تا چه اندازه اهميت دارد؟
در ترکيه مانند اغلب کشورها براي عموم رأي‌دهندگان، اوضاع و رفاه داخلي مهم‌تر از سياست‌ خارجي است. اگر علائم اقتصادي در داخل مثبت نباشد، آنان بيشتر متوجه سياست‌خارجي مي‌شوند. باوجود‌‌اين، سياست خارجي ترکيه در قبال سوريه، عراق، ورود آوارگان و... مورد انتقاد و توجه بخش مهمي از مردم بود، اما اردوغان توانست خصوصا پس از روند آستانه آن را مديريت و نسبتا ترميم كند.
‌در صورت پيروزي اردوغان، آيا او در سياست خارجي خود تجديدنظر مي‌کند؟
‎اردوغان پيروز در انتخابات هم در داخل و هم در خارج قوي‌تر ظاهر شده و از موضع بالاتر به تنظيم معادلات و روابط خواهد پرداخت. ‎
‌اگر اينجه در اين انتخابات پيروز شود، سياست خارجي ترکيه، به‌ويژه درخصوص سوريه، به کدام سمت مي‌رود؟
از جمله قول‌هاي انتخاباتي اينجه در صورت پيروزي برقراري رابطه با سوريه است. نکته آنکه سياست‌هاي کلي و کلان ترکيه حاصل اردوغان يا اينجه نيست، بلکه منافع ملي و اولويت‌هاست که تعيين‌کننده سمت‌وسوي سياست‌ خارجي است. ‎
‌رابطه ايران و ترکيه دستخوش تغييراتي خواهد شد؟
حتما دچار تحول خواهد شد. اردوغان پيروز در انتخابات در روابط دوجانبه و منطقه‌اي به‌دنبال گرفتن امتيازات بيشتر از ايران خواهد بود. نکته آنکه در شرايط فعلي بحران ميان ايران و آمريکا، نقش ترکيه بسيار پيچيده و چندوجهي خواهد بود که بايد توجه ويژه‌اي به آن شود.

رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهوري تركيه، با پيروزي در انتخابات زودهنگام مي‌تواند عنوان نخستين رئيس‌جمهور سيستم رياستي را از آنِ خود كند و قدرتي يكپارچه را در اختيار بگيرد. هرچند كه اين احتمال نيز وجود دارد که حزب عدالت و توسعه او كرسي‌هاي لازم را به دست نياورد و در نهايت اردوغان مجبور شود قدرت را با ديگر احزاب سياسي در اين كشور تقسيم كند. صادق ملكي، کارشناس و تحليلگر ارشد منطقه در گفت‌وگو با «شرق» درباره انتخابات تركيه، شكست اردوغان را غيرممكن مي‌داند و مي‌گويد، ترک‌ها با توجه به تجربه تاريخي مي‌دانند که اگر شرايط اقتصادي بد باشد، دولتي غيرائتلافي و قوي بهتر مي‌تواند اوضاع را بهبود ببخشد. اردوغان تيمي قوي‌تر از رقباي خود دارد و با پشتيباني نظام جهاني مي‌تواند از بحران عبور کرده و به روند توسعه ادامه دهد.
‌احتمال شکست اردوغان و حزب او در اين انتخابات وجود دارد يا شما هم پيروزي او را محرز مي‌دانيد؟
احتمال شکست وجود ندارد. اردوغان اگر پيروز دور اول انتخابات نباشد، در دور دوم انتخابات رياست‌جمهوري موفق خواهد شد و به‌عنوان اولين رئيس‌جمهور سيستم رياستي، نام خود را در تاريخ ثبت و با رياست‌جمهوري او دوره ظهور ترکيه جديد آغاز مي‌شود.
‌چرا عبدالله گل نتوانست اقبال اعضا و طرفداران حزب عدالت و توسعه را براي نامزدي در انتخابات جلب کند؟
عبدالله گل توانست اجماع نسبي جذب كند؛ اما او به شدت محافظه‌کار و وفادار به ملاحظات کلان ملي است. تنها ورود او به انتخابات رياست‌جمهوري مي‌توانست براي اردوغان چالش ايجاد کند؛ اما گل ترجيح داد کنار نشسته و نظاره‌گر باشد. البته گفته مي‌شود اردوغان نيز از گل خواسته است وارد انتخابات نشود. برخي از محافل سياسي نيز مطرح کردند در صورت ورود گل به انتخابات پرونده آماده‌شده براي او با اتهامات مختلف از‌جمله ارتباط با فتح‌الله گولن مطرح و پيگيري مي‌شد.
‌طبق نظرسنجي‌ها حدود 50 درصد از ترک‌ها اعلام کرده‌اند به اردوغان رأي مي‌دهند. دليل اصلي اين کاهش حمايت در مقایسه با سال‌هاي گذشته در چيست؟
البته کاهش چنداني نبوده و امري غيرطبيعي نيست. همان‌طور که مي‌دانيد، بهبود اوضاع و شرايط اقتصادي ترکيه مهم‌ترين عامل موفقيت و تداوم پيروزي‌هاي اردوغان در صحنه سياسي ترکيه بوده است. در اين شاخص اكنون علائم منفي بروز داده و نرخ تورم و بي‌کاري دورقمي شده است. همچنين نارضايتي از سياست‌هاي اردوغان در سوريه، محدوديت‌هاي ايجاد‌شده، کودتا در کودتاي اردوغان، دستگيري‌هاي مختلف و گسترده، برقراري حالت فوق‌العاده و... از عوامل کاهش آراي اردوغان در انتخابات است.
‌با توجه به سقوط ارزش لير، تا چه اندازه شرايط اقتصادي ترکيه به اردوغان اجازه مي‌دهد شعارهاي خود مانند افزايش حقوق بازنشستگان يا توسعه اقتصادي را عملي کند.
مردم ترکيه با توجه به تجربه تاريخي مي‌دانند که اگر شرايط اقتصادي بد باشد، دولتي غيرائتلافي بهتر مي‌تواند اوضاع را بهبود ببخشد. افزايش حقوق و توسعه اقتصادي شاخصي است که عمده کشورها دنبال آن هستند. اردوغان تيمي قوي‌تر از رقبا داشته و به‌ نظر مي‌رسد با توجه به تجربيات و از همه مهم‌تر با پشتيباني نظام جهاني از بحران عبور کرده و به روند توسعه ادامه دهد. قرار است طبق برنامه، ترکيه در 2023 جزء 10 کشور قدرتمند جهان شود.
‌با توجه به شرايط نامناسب اقتصادي، پيروزي اردوغان زمينه‌ساز ناآرامي‌هاي دوباره خواهد بود؟
صحنه سياست هر لحظه مي‌تواند تحت تأثير تحولات سيال و پيش‌بيني‌ناپذیر قرار بگيرد. اردوغان نشان داده رهبري است که قابليت تبديل تهديد به فرصت را دارد. اگر اردوغان حذف فيزيکي نشود، پس از انتخابات قدرتمندتر در صحنه سياست داخلي و خارجي ظاهر خواهد شد. توجه داشته باشيم که اردوغان با وجود همه کاستي‌ها از نظر داخلي و خارجي همچنان بدون آلترناتيو است. البته فارغ از شخصيت کاريزماتيک اردوغان، سياست‌هاي او در حذف رقبا نيز در ايجاد اين شرايط مؤثر بوده است.
‌چرا با وجود فساد گسترده حزب عدالت و توسعه همچنان اين حزب مي‌تواند بيشترين کرسي را کسب کند؟
ترکيه امروز محصول مهندسي اردوغان است. مردم ترکيه ديگر نگاه کوتاه‌مدت به صحنه سياست ندارند. در قياس با گذشته اردوغان وضعيت اقتصادي، سياستي، امنيتي و فساد سيستمي را بهبود بخشيده و ثبات نسبي در ترکيه ايجاد كرد. اردوغان با توسعه ترکيه در همه سطوح بر ارزش‌هاي استراتژيک و ژئوپليتيکي ترکيه افزوده است. در نگاه کلي اردوغان از نظر مردم ترکيه کارنامه قبولي را با پذيرش برخي ضعف‌ها دارد. پيروزي او در انتخابات، اثبات مجدد اين نگاه خواهد بود.
‌سياست اسلاميزه‌کردن عدالت و توسعه، به ابقاي اردوغان کمک مي‌کند يا زمينه سقوط او را مهيا خواهد کرد؟
اسلاميزه‌كردن ترکيه را نبايد با نگاه ايراني ديد. در دولت اردوغان این امر در راستاي معيارهاي اتحاديه اروپا جنس سوم شناسايي شد. نخست‌وزير اسرائيل به ترکيه سفر و براي اولين بار در پارلمان کشوري مسلمان سخنراني كرد. در ترکيه و در نزد ترکان، اسلام در خدمت اهداف ملي است. سياست داخلي و خارجي ترکيه به رهبري اردوغان، با وجود نمايش اسلامي ترکيبي از سکولاريسم، پان‌عثمانيسم و پان‌ترکيسم است. به عبارت ديگر سياست اردوغان رويكردي چندوجهي دارد که هدف آن تأمين منافع ترکيه است. ترکيه و اردوغان هيچ‌گاه رويکردي آرماني مانند ايران به اسلام نخواهند داشت؛ زيرا آنكارا متحد غرب بوده و بازيگري مستقل نيست.
ترکيه با توجه به ظرفيت خود گام برداشته و نظام جهاني در تعاملي دو طرفه براي آن سهم قائل است. ترکيه مرکز جذب سرمايه جهاني است و آناني که اين موضوع را مديريت کرده‌اند، محاسبات دقيقی دارند. اسلام و ادبيات به‌کارگرفته‌شده ازسوی اردوغان بيشتر براي نوازش افکار عمومي مردم ترکيه به‌منظور جذب آراست.
‌بنابراين براي محرم اينجه، به‌عنوان اصلي‌ترين رقيب اردوغان، شانس پيروزي قائل نيستيد؟
اپوزيسيون در شرايط فعلي ترکيه جايگاه و تعريفي بالاتر از ايفاي نقش اپوزيسيون نخواهد داشت. محرم اينجه در برابر اردوغان شانس چنداني ندارد. رقابت اينجه با اردوغان، رقابت فردی آماتور با فردی حرفه‌اي است. اردوغان بيش از يک دهه است که در رأس هرم قدرت قرار دارد و همچنین بیش از اينجه از مزاياي رانت‌هاي مختلف بهره‌مند است.
‌يعني برنامه‌هاي او به گونه‌اي نيست كه ترک‌ها را جذب کند؟
اينجه در ميداني وارد مبارزه با اردوغان شده است که معمار آن شخص اردوغان بوده است. با کمي اغماض حتي ادبيات به‌کار گرفته‌شده انتخاباتي اينجه، ادبياتي تقليدي از اردوغان است. او در بهترين شرايط رأي جامعه سنتي حزب جمهوري ‌خلق را جذب خواهد کرد و اين هم براي رسيدن به رياست‌جمهوري کافي نيست. مردم ترکيه نسخه اصل را بر نسخه تقليدي و نيم‌بند ترجيح خواهند داد.
‌او به عنوان يک سني‌مذهب شانسي براي جذب آراي کردها و علوي‌ها ندارد؟
آراي کردها و علوي‌ها در رقابت‌هاي انتخاباتي زماني اثرگذار است که رقابت‌ها نزديک باشد. در‌حال‌حاضر آراي آنان اثرگذار اما تعيين‌کننده نخواهد بود. ضمنا با وجود همه مشکلات بخش قابل‌توجهي از کردها همچنان رأي خود را به اردوغان و حزب عدالت و توسعه مي‌دهند.
‌با توجه به زنداني‌بودن صلاح‌الدين دميرتاش، در کل نقش کردها در اين انتخابات را تا چه اندازه پررنگ مي‌دانيد؟
به‌طور‌کلي کردها نقشی اثرگذر، نه تعيين‌کننده در انتخابات دارند. در‌حال‌حاضر اردوغان کردها را در بيم و اميد نگه‌ داشته است؛ از يک‌سو دميرتاش از زندان کانديدا شده و از سوي ديگر با عمليات قنديل پ‌ک‌ک را سركوب مي‌كند. اين بازي اردوغان با کردها از يک‌سو جامعه‌ای ليبرال و از سوي ديگر نظامي توتاليتر را ترسيم مي‌کند. توجه داشته باشيد کردها در دولت اردوغان به حقوقي دست يافته‌اند که براي بسياري قابل تصور نبود. دميرتاش در حقيقت ذخيره استراتژيک براي کردهاست. او در اين انتخابات شکست مي‌خورد، اما در آينده کردهاي ترکيه و منطقه تأثيراتي زيادي خواهد داشت. اگر عبدالله اوجالان را مرد اول کردها بدانيم، دميرتاش دومين عنصر تأثيرگذار روي افکار عمومي کردهاست. نکته آنکه حضور دميرتاش زنداني متهم به همکاري با پ‌ک‌ک در انتخابات رياست‌جمهوري ترکيه، تبلور دموکراسي در اين کشور است. وقتي به فضاي رقابت‌هاي انتخاباتي و حضور دميرتاش در آن دقت کرده و آن را با ايران و به‌طور‌کلي خاورميانه مقايسه مي‌كنيم، بيشتر به تفاوت ترکيه با ساير کشورهاي خاورميانه و چرايي توسعه آن پي خواهيم برد.
‌آيا شما نيز بر اين باوريد که محافظه‌کاري در ترکيه در سال‌هاي اخير رشد بالايي داشته است؟ اين انتخابات اين روند را تقويت مي‌کند؟
در کارزار و ميدان‌هاي سياسي که نتايج آن در رقابت‌هاي انتخاباتي ترکيه مشخص مي‌شود، اغلب اوقات اکثريت آراي مردم متعلق به محافظه‌کاران بوده است. رأي به مندرس و حزب دموکرات، رأي به دميرل و حزب عدالت، رأي به اردوغان و حزب عدالت و توسعه تجلي اين نگاه بوده است. به‌طور‌کلي با فراز و نشيب‌هايي بدنه اصلي ترکيه از گذشته تا امروز درراستای تقويت روند محافظه‌کاري حرکت کرده و اين مسير در دوران اردوغان شتاب گرفته و همچنان ادامه خواهد داشت.
‌براي رأي‌هندگان ترک سياست‌ خارجي تا چه اندازه اهميت دارد؟
در ترکيه مانند اغلب کشورها براي عموم رأي‌دهندگان، اوضاع و رفاه داخلي مهم‌تر از سياست‌ خارجي است. اگر علائم اقتصادي در داخل مثبت نباشد، آنان بيشتر متوجه سياست‌خارجي مي‌شوند. باوجود‌‌اين، سياست خارجي ترکيه در قبال سوريه، عراق، ورود آوارگان و... مورد انتقاد و توجه بخش مهمي از مردم بود، اما اردوغان توانست خصوصا پس از روند آستانه آن را مديريت و نسبتا ترميم كند.
‌در صورت پيروزي اردوغان، آيا او در سياست خارجي خود تجديدنظر مي‌کند؟
‎اردوغان پيروز در انتخابات هم در داخل و هم در خارج قوي‌تر ظاهر شده و از موضع بالاتر به تنظيم معادلات و روابط خواهد پرداخت. ‎
‌اگر اينجه در اين انتخابات پيروز شود، سياست خارجي ترکيه، به‌ويژه درخصوص سوريه، به کدام سمت مي‌رود؟
از جمله قول‌هاي انتخاباتي اينجه در صورت پيروزي برقراري رابطه با سوريه است. نکته آنکه سياست‌هاي کلي و کلان ترکيه حاصل اردوغان يا اينجه نيست، بلکه منافع ملي و اولويت‌هاست که تعيين‌کننده سمت‌وسوي سياست‌ خارجي است. ‎
‌رابطه ايران و ترکيه دستخوش تغييراتي خواهد شد؟
حتما دچار تحول خواهد شد. اردوغان پيروز در انتخابات در روابط دوجانبه و منطقه‌اي به‌دنبال گرفتن امتيازات بيشتر از ايران خواهد بود. نکته آنکه در شرايط فعلي بحران ميان ايران و آمريکا، نقش ترکيه بسيار پيچيده و چندوجهي خواهد بود که بايد توجه ويژه‌اي به آن شود.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها