جدل لفظي ميان رؤساي‌جمهور ترکيه و آمريکا تشديد شد
پاتک رجب اردوغان
رابطه آمريکا و ترکيه روزبه‌روز بحراني‌تر مي‌شود و دولتمردان اين دو کشور هر مشکل ريزودرشتي را دستاويزي مي‌کنند براي تاختن به يکديگر. اين رابطه که در سال‌هاي گذشته فرازوفرودهاي بسياري داشته، حالا تا حدي پيش رفته که ترامپ، ترکيه، يکي از اعضاي ناتو، را به تحريم تهديد مي‌کند؛ تهديدي که البته رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهوري ترکيه، آن را بي‌جواب نگذاشت. اين‌بار تنش بر سر يک کشيش آمريکايي ساکن ترکيه است که حدود دو سال پيش به اتهام ارتباط با گروه‌هاي مرتبط با کودتاي ناکام سال 2016، بازداشت شده بود. روز پنجشنبه دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري آمريکا، تهديد کرده بود که اگر کشيش آمريکايي محبوس در ترکيه آزاد نشود، کشورش تحريم‌هايي را عليه آنکارا وضع خواهد کرد. روز گذشته اردوغان در واکنش به اين تهديد گفت که کشورش در مقابل اين تهديد بر موضع خود پافشاري مي‌کند. رئيس‌جمهوري ترکيه هشدار داد که اگر آمريکا رويکرد خود به مسئله کشيش آمريکايي را تغيير ندهد، يکي از متحدان ارزشمند خود را از دست مي‌دهد. اردوغان در گفت‌و‌گو با روزنامه صباح ترکيه درباره اندرو برونسون، دونالد ترامپ را به راه‌انداختن «جنگ رواني» متهم کرد: به نظر من اين يک جنگ
رواني است. ما هرگز با تحريم‌ها عقب نخواهيم نشست. ما درخصوص مسئله برونسون سازش نمي‌کنيم.
اندرو برونسون، کشيش آمريکايي که بيش از 20 سال در ترکيه زندکي مي‌کرده، ۲۱ ماه است که به اتهام هواداري از گروهي که در کودتاي نافرجام جولای 2016 دست داشته، در بازداشت به‌سر مي‌برد. کشيش آمريکايي که اين اتهام‌ها را رد کرده، چهارشنبه گذشته از زندان به حصر خانگي منتقل شد، اما يک روز پس از اين انتقال، رئيس‌جمهوري آمريکا ترکيه را تهديد کرد که در صورت آزادنکردن برونسون، تحريم‌هايي را عليه ترکیه وضع مي‌کند. اگر اين کشيش آمريکايي در دادگاه مجرم شناخته شود، احتمالا 35 سال حبس در انتظار او خواهد بود. تلاش‌هاي ديپلماتيک براي حل اين مسئله هم به جايي نرسيد. روز شنبه مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا، درباره اين کشيش آمريکايي با همتاي ترکيه‌اي خودش، مولود چاووش‌اوغلو، تلفني گفت‌و‌گو کرد، اما يک روز بعد از آن اردوغان گفت که ترکيه برونسون را آزاد نخواهد کرد.
در اين ميان روزنامه اسرائيلي هاآرتص هم گزارش داده که ترامپ از بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسرائيل، خواسته بود که در راستاي توافقي براي آزادي برونسون، يک زن ترکيه‌اي محبوس در اسرائيل را که به اتهام کمک به حماس بازداشت شده بود، آزاد کند. بر اساس اين گزارش، روز 14 جولای و در تماسي تلفني بين دو طرف، ترامپ از نتانياهو خواسته بود که ابرو اوزکان، شهروند 27 ساله ترکيه‌اي، را که ماه گذشته از سوي اسرائيل بازداشت شده بود، آزاد کند. اوزکان يک روز بعد از اين تماس تلفني آزاد شد، اما مقامات اسرائيلي هنوز دليل آزادي او را اعلام نکرده‌اند، اما به هاآرتص گفتند که او آزاد نشده، بلکه از اسرائيل اخراج شده است. بااين‌حال يک مقام اسرائيلي به اين روزنامه گفته که نتانياهو تحت فشار ترامپ اين شهروند ترکيه‌اي را آزاد کرده است. بر اساس گزارش واشنگتن‌پست، درخواست ترامپ بعد از توافقي بوده که بين رؤساي‌جمهور آمريکا و ترکيه در ديدار دو طرف در روز 11 جولاي و در حاشيه نشست ناتو صورت گرفته بود. مقامات عالي‌رتبه ترکيه اين گزارش را رد کرده‌اند.
مسئله برونسون البته تنها موضوع درگيري ميان ترکيه و آمريکا نيست. يکي ديگر از موضوعات مورد اختلاف دو کشور، فروش جنگنده‌هاي
«اف-۳۵» آمريکا به ترکيه است. قانون‌گذاران آمريکايي مي‌کوشند در واکنش به خريد سيستم دفاع موشکي اس-400 روسيه از سوي ترکيه، از فروش اين جنگنده‌ها به آنکارا جلوگيري کنند. بااين‌حال رجب طيب اردوغان روز گذشته تهديد کرد در صورتي که آمريکا از فروش اين جنگنده‌ها به ترکيه جلوگيري کند، آنکارا به مجامع بين‌المللي شکايت خواهد کرد: «الان شروع به تهديد کرده‌اند و مي‌گويند اف-۳۵ها را به ما نمي‌دهند، اما چيزي وجود دارد به نام داوري بين‌المللي. ما به سراغ اين گزينه خواهيم رفت و اگر به آن حد برسد جايگزين‌هاي بسياري وجود دارد».
مسئله استرداد فتح‌الله گولن، روحاني ترکيه‌اي که در پنسيلوانياي آمريکا در تبعيد است، هم يکي ديگر از موارد مورد مناقشه دو طرف است. ترکيه فتح‌الله گولن و هواداران او را تروريست مي‌خواند و آنها را به دست‌داشتن در کودتاي سال 2016 متهم مي‌کند. دولتمردان ترکيه‌اي بارها خواستار تحويل اين روحاني به مقامات اين کشور شده‌‌اند، اما آمريکا، هم در دولت اوباما و هم در دولت ترامپ در مقابل اين خواسته مقاومت کرده است.
ترکيه همچنين در برابر فشار آمريکا براي متوقف‌کردن واردات نفت خام ايران تا تاريخ چهارم نوامبر هم مقاومت کرده است. آنکارا معتقد است که تصميمات سياست خارجي و اقتصادي آمريکا براي ترکيه الزام‌آور نيست و هرگونه تحريم ايران بايد از طريق قوانين بين‌المللي تحت نظارت سازمان ملل باشد.
رابطه آمريکا و ترکيه روزبه‌روز بحراني‌تر مي‌شود و دولتمردان اين دو کشور هر مشکل ريزودرشتي را دستاويزي مي‌کنند براي تاختن به يکديگر. اين رابطه که در سال‌هاي گذشته فرازوفرودهاي بسياري داشته، حالا تا حدي پيش رفته که ترامپ، ترکيه، يکي از اعضاي ناتو، را به تحريم تهديد مي‌کند؛ تهديدي که البته رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهوري ترکيه، آن را بي‌جواب نگذاشت. اين‌بار تنش بر سر يک کشيش آمريکايي ساکن ترکيه است که حدود دو سال پيش به اتهام ارتباط با گروه‌هاي مرتبط با کودتاي ناکام سال 2016، بازداشت شده بود. روز پنجشنبه دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري آمريکا، تهديد کرده بود که اگر کشيش آمريکايي محبوس در ترکيه آزاد نشود، کشورش تحريم‌هايي را عليه آنکارا وضع خواهد کرد. روز گذشته اردوغان در واکنش به اين تهديد گفت که کشورش در مقابل اين تهديد بر موضع خود پافشاري مي‌کند. رئيس‌جمهوري ترکيه هشدار داد که اگر آمريکا رويکرد خود به مسئله کشيش آمريکايي را تغيير ندهد، يکي از متحدان ارزشمند خود را از دست مي‌دهد. اردوغان در گفت‌و‌گو با روزنامه صباح ترکيه درباره اندرو برونسون، دونالد ترامپ را به راه‌انداختن «جنگ رواني» متهم کرد: به نظر من اين يک جنگ
رواني است. ما هرگز با تحريم‌ها عقب نخواهيم نشست. ما درخصوص مسئله برونسون سازش نمي‌کنيم.
اندرو برونسون، کشيش آمريکايي که بيش از 20 سال در ترکيه زندکي مي‌کرده، ۲۱ ماه است که به اتهام هواداري از گروهي که در کودتاي نافرجام جولای 2016 دست داشته، در بازداشت به‌سر مي‌برد. کشيش آمريکايي که اين اتهام‌ها را رد کرده، چهارشنبه گذشته از زندان به حصر خانگي منتقل شد، اما يک روز پس از اين انتقال، رئيس‌جمهوري آمريکا ترکيه را تهديد کرد که در صورت آزادنکردن برونسون، تحريم‌هايي را عليه ترکیه وضع مي‌کند. اگر اين کشيش آمريکايي در دادگاه مجرم شناخته شود، احتمالا 35 سال حبس در انتظار او خواهد بود. تلاش‌هاي ديپلماتيک براي حل اين مسئله هم به جايي نرسيد. روز شنبه مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا، درباره اين کشيش آمريکايي با همتاي ترکيه‌اي خودش، مولود چاووش‌اوغلو، تلفني گفت‌و‌گو کرد، اما يک روز بعد از آن اردوغان گفت که ترکيه برونسون را آزاد نخواهد کرد.
در اين ميان روزنامه اسرائيلي هاآرتص هم گزارش داده که ترامپ از بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسرائيل، خواسته بود که در راستاي توافقي براي آزادي برونسون، يک زن ترکيه‌اي محبوس در اسرائيل را که به اتهام کمک به حماس بازداشت شده بود، آزاد کند. بر اساس اين گزارش، روز 14 جولای و در تماسي تلفني بين دو طرف، ترامپ از نتانياهو خواسته بود که ابرو اوزکان، شهروند 27 ساله ترکيه‌اي، را که ماه گذشته از سوي اسرائيل بازداشت شده بود، آزاد کند. اوزکان يک روز بعد از اين تماس تلفني آزاد شد، اما مقامات اسرائيلي هنوز دليل آزادي او را اعلام نکرده‌اند، اما به هاآرتص گفتند که او آزاد نشده، بلکه از اسرائيل اخراج شده است. بااين‌حال يک مقام اسرائيلي به اين روزنامه گفته که نتانياهو تحت فشار ترامپ اين شهروند ترکيه‌اي را آزاد کرده است. بر اساس گزارش واشنگتن‌پست، درخواست ترامپ بعد از توافقي بوده که بين رؤساي‌جمهور آمريکا و ترکيه در ديدار دو طرف در روز 11 جولاي و در حاشيه نشست ناتو صورت گرفته بود. مقامات عالي‌رتبه ترکيه اين گزارش را رد کرده‌اند.
مسئله برونسون البته تنها موضوع درگيري ميان ترکيه و آمريکا نيست. يکي ديگر از موضوعات مورد اختلاف دو کشور، فروش جنگنده‌هاي
«اف-۳۵» آمريکا به ترکيه است. قانون‌گذاران آمريکايي مي‌کوشند در واکنش به خريد سيستم دفاع موشکي اس-400 روسيه از سوي ترکيه، از فروش اين جنگنده‌ها به آنکارا جلوگيري کنند. بااين‌حال رجب طيب اردوغان روز گذشته تهديد کرد در صورتي که آمريکا از فروش اين جنگنده‌ها به ترکيه جلوگيري کند، آنکارا به مجامع بين‌المللي شکايت خواهد کرد: «الان شروع به تهديد کرده‌اند و مي‌گويند اف-۳۵ها را به ما نمي‌دهند، اما چيزي وجود دارد به نام داوري بين‌المللي. ما به سراغ اين گزينه خواهيم رفت و اگر به آن حد برسد جايگزين‌هاي بسياري وجود دارد».
مسئله استرداد فتح‌الله گولن، روحاني ترکيه‌اي که در پنسيلوانياي آمريکا در تبعيد است، هم يکي ديگر از موارد مورد مناقشه دو طرف است. ترکيه فتح‌الله گولن و هواداران او را تروريست مي‌خواند و آنها را به دست‌داشتن در کودتاي سال 2016 متهم مي‌کند. دولتمردان ترکيه‌اي بارها خواستار تحويل اين روحاني به مقامات اين کشور شده‌‌اند، اما آمريکا، هم در دولت اوباما و هم در دولت ترامپ در مقابل اين خواسته مقاومت کرده است.
ترکيه همچنين در برابر فشار آمريکا براي متوقف‌کردن واردات نفت خام ايران تا تاريخ چهارم نوامبر هم مقاومت کرده است. آنکارا معتقد است که تصميمات سياست خارجي و اقتصادي آمريکا براي ترکيه الزام‌آور نيست و هرگونه تحريم ايران بايد از طريق قوانين بين‌المللي تحت نظارت سازمان ملل باشد.