ايستادن عراق و روسيه در کنار آمريكا

منافع ملي اصل اول سياست خارجي هر کشوري است. منافع ملي به بيان ساده يعني دولت در بيرون از مرزها، براي آنچه به سود مردم است تلاش کند؛ همان چيزي که نخست‌وزير عراق پس از شروع تحريم‌هاي آمريكا عليه ايران بر آن تأکيد کرد. جمهوري اسلامي ايران از سال 2003 تاکنون در عراق حضور داشته و کمک‌هاي مالي و مستشاري خود را به‌هيچ‌وجه از اين کشور جنگ‌زده دريغ نکرده است؛ بارها مقامات دو کشور در سطوح بالا با يکديگر ملاقات داشته‌اند. جمهوري اسلامي از سقوط صدام تاکنون کشور عراق را دوست و برادر خطاب کرده است؛ بنابراين کمترين توقع از برادر، اين است که در مشکلات در کنار برادر باقي بماند. نخست‌وزير عراق اما در شرايط بحراني امروز ايران، بحث‌هاي ايدئولوژيک را به کناري گذارد و در آخرين موضع‌گيري خود در رابطه با يارکشي آمريكا در قبال تحريم‌ها عليه ايران، منافع ملي را ارجح بر هر قول و قراري دانست و جانب آمريكا را گرفت؛ با اين منطق که «با وجود مخالفت با تحريم‎هاي آمريكا عليه ايران، به خاطر منافع مردممان، آن را رعايت خواهيم کرد». روسيه کشور ديگري است که جمهوري اسلامي ايران، در چند دهه گذشته، آن را دوست و برادر دانسته است. اين هم حکايتي است که سياست «نه شرقي، نه غربي» اوايل انقلاب، يکباره به سمت شرق متمايل شد و قبله آرزوهاي ايران در سياست خارجي روسيه و چين شدند. داستان روسيه از عراق پيچيده‌تر است؛ اگر از عهدنامه‌هاي گلستان و ترکمانچاي بگذريم، احتمالا نمي‌توانيم از فروش سلاح و مهمات روس‌ها در زمان جنگ به دشمن جمهوري اسلامي يعني عراق چشم‌پوشي کنيم. از تعلل روس‌ها در پروژه نيروگاه بوشهر و بعد به‌تعويق‌انداختن تحويل سامانه موشکي «اس- 300» گرفته تا رفتار کج‌دارومريز در رابطه با برنامه هسته‌اي ايران کليتي از چند دهه دوستي دو کشور همسايه است. البته نبايد نزديکي نظرات روسيه و اسرائيل در رابطه با عقب‌نشيني نيروهاي ايراني در سوريه را از قلم انداخت. تازه‌ترين اخبار نيز از بالابردن توليد و فروش نفت روسيه در کنار عربستان همگام با سياست‌هاي آمريكا گواهي مي‌دهند و اين در حالي است که آمريكا، جمهوري اسلامي را تهديد کرده که تا آبان فروش نفت ايران را به صفر خواهد رساند. سياست خارجي، عرصه مديريت بحران‌هاست. ايران 15 کشور همسايه دارد که در بين اين کشورها، بهترين روابط را با روسيه و عراق (پس از صدام) داشته است؛ باقي کشورهاي همسايه، اکثرا به دلايل ايدئولوژيکي با جمهوري اسلامي تنش‌هايي داشته‌‌اند که کماکان ادامه دارد. در مقطع کنوني، سياست‌گذاران ما بايد بدانند که اولويت سياست خارجي يک کشور، برآوردن خواسته‌هاي مردم آن است، چه اينکه کشورهاي ايدئولوژيک قدرتمندي در قرن بيستم وجود داشتند و تنها به دليل فراموشي اولويت مردم، به عواقب ناخوشايندي دچار شدند. تجديد رابطه مسالمت‌آميز با همسايگان، قدرت انتخاب ايران را براي امتحان راهي تازه جهت کسب منافع بيشتر بالا مي‌برد و کمترين نتيجه اين رويه، تغيير نگاه کشورهاي ديگر مناطق جهان به جمهوري اسلامي خواهد بود تا بتواند در بلندمدت، نگاه عملي کشورهاي معتبر جهاني را به خود متمايل کند. از طرف ديگر جمهوري اسلامي در راستای کسب منافع ملي بايد تقاضاي غرامت جنگ هشت‌ساله را دوباره پيگيري کند تا کشور عراق کمک‌هاي بي‌دريغ جمهوري اسلامي را در اين سال‌ها به ياد بياورد.

منافع ملي اصل اول سياست خارجي هر کشوري است. منافع ملي به بيان ساده يعني دولت در بيرون از مرزها، براي آنچه به سود مردم است تلاش کند؛ همان چيزي که نخست‌وزير عراق پس از شروع تحريم‌هاي آمريكا عليه ايران بر آن تأکيد کرد. جمهوري اسلامي ايران از سال 2003 تاکنون در عراق حضور داشته و کمک‌هاي مالي و مستشاري خود را به‌هيچ‌وجه از اين کشور جنگ‌زده دريغ نکرده است؛ بارها مقامات دو کشور در سطوح بالا با يکديگر ملاقات داشته‌اند. جمهوري اسلامي از سقوط صدام تاکنون کشور عراق را دوست و برادر خطاب کرده است؛ بنابراين کمترين توقع از برادر، اين است که در مشکلات در کنار برادر باقي بماند. نخست‌وزير عراق اما در شرايط بحراني امروز ايران، بحث‌هاي ايدئولوژيک را به کناري گذارد و در آخرين موضع‌گيري خود در رابطه با يارکشي آمريكا در قبال تحريم‌ها عليه ايران، منافع ملي را ارجح بر هر قول و قراري دانست و جانب آمريكا را گرفت؛ با اين منطق که «با وجود مخالفت با تحريم‎هاي آمريكا عليه ايران، به خاطر منافع مردممان، آن را رعايت خواهيم کرد». روسيه کشور ديگري است که جمهوري اسلامي ايران، در چند دهه گذشته، آن را دوست و برادر دانسته است. اين هم حکايتي است که سياست «نه شرقي، نه غربي» اوايل انقلاب، يکباره به سمت شرق متمايل شد و قبله آرزوهاي ايران در سياست خارجي روسيه و چين شدند. داستان روسيه از عراق پيچيده‌تر است؛ اگر از عهدنامه‌هاي گلستان و ترکمانچاي بگذريم، احتمالا نمي‌توانيم از فروش سلاح و مهمات روس‌ها در زمان جنگ به دشمن جمهوري اسلامي يعني عراق چشم‌پوشي کنيم. از تعلل روس‌ها در پروژه نيروگاه بوشهر و بعد به‌تعويق‌انداختن تحويل سامانه موشکي «اس- 300» گرفته تا رفتار کج‌دارومريز در رابطه با برنامه هسته‌اي ايران کليتي از چند دهه دوستي دو کشور همسايه است. البته نبايد نزديکي نظرات روسيه و اسرائيل در رابطه با عقب‌نشيني نيروهاي ايراني در سوريه را از قلم انداخت. تازه‌ترين اخبار نيز از بالابردن توليد و فروش نفت روسيه در کنار عربستان همگام با سياست‌هاي آمريكا گواهي مي‌دهند و اين در حالي است که آمريكا، جمهوري اسلامي را تهديد کرده که تا آبان فروش نفت ايران را به صفر خواهد رساند. سياست خارجي، عرصه مديريت بحران‌هاست. ايران 15 کشور همسايه دارد که در بين اين کشورها، بهترين روابط را با روسيه و عراق (پس از صدام) داشته است؛ باقي کشورهاي همسايه، اکثرا به دلايل ايدئولوژيکي با جمهوري اسلامي تنش‌هايي داشته‌‌اند که کماکان ادامه دارد. در مقطع کنوني، سياست‌گذاران ما بايد بدانند که اولويت سياست خارجي يک کشور، برآوردن خواسته‌هاي مردم آن است، چه اينکه کشورهاي ايدئولوژيک قدرتمندي در قرن بيستم وجود داشتند و تنها به دليل فراموشي اولويت مردم، به عواقب ناخوشايندي دچار شدند. تجديد رابطه مسالمت‌آميز با همسايگان، قدرت انتخاب ايران را براي امتحان راهي تازه جهت کسب منافع بيشتر بالا مي‌برد و کمترين نتيجه اين رويه، تغيير نگاه کشورهاي ديگر مناطق جهان به جمهوري اسلامي خواهد بود تا بتواند در بلندمدت، نگاه عملي کشورهاي معتبر جهاني را به خود متمايل کند. از طرف ديگر جمهوري اسلامي در راستای کسب منافع ملي بايد تقاضاي غرامت جنگ هشت‌ساله را دوباره پيگيري کند تا کشور عراق کمک‌هاي بي‌دريغ جمهوري اسلامي را در اين سال‌ها به ياد بياورد.