رئيس‌جمهور چه خواهد گفت؟

شرق، اميرمحمد حسيني: پرچم‌ کشورها در مقابل ساختمان بلندمرتبه سازمان ملل افراشته شده و پرچم ايران هم يکي از صدواندي پرچمي است که در ضلع شرقي خيابان اول نيويورک نصب شده است. هرساله کشورها و نمايندگانشان از آنچه در مواجهه با نظم جهاني با آن روبه‌رو هستند، سخن مي‌گويند؛ هر کشوري از ظن خود، اما اين‌بار ايران در بين سران کشورهايي که مقابل جايگاه نشسته‌اند، چند همراه دارد؛ روسيه، چين، انگليس، فرانسه و آلمان که هنوز بر سر عهد برجامي‌شان پابرجا مانده‌اند و البته يک مخالف سرسخت؛ ايالات متحده آمريکا. در آن جايگاه سخنراني‌کردن، ساده نيست. شايد فکر مي‌کنيد پشت آن تريبون سبز ايستادن و براي نماينده ديگر کشورها حرف‌زدن ساده باشد، شايد با خود مي‌انديشيد که دفاع از حق 80 ميليون ايراني و از پهنه‌اي با يک ميليون و 648 هزار کيلومتر مساحت با تنوع قومي بي‌نظير نبايد کار چندان سختي باشد، اما اين‌طور نيست. حسن روحاني، رئيس‌جمهوري ايران، امروز براي ششمين‌بار قرار است با همان گام‌هاي شمرده و سنگين سال‌هاي گذشته براي سخنراني پشت تريبون مجمع عمومي سازمان ملل برود. اگرچه روحاني در صحن مجمع عمومي سازمان ملل براي ششمين سال متوالي به‌عنوان رئيس‌جمهوري ايران سخن خواهد گفت، اما بارهاوبارها سخن‌گفتن پشت يک تريبون هم آن را سهل نمي‌کند.
سال 92، شروع تعامل سازنده با دنيا
روحاني در سال 92 براي اولين‌بار در شرايطي راهي نيويورک شد که به‌خاطر سياست‌هاي دولت قبلي اجماع جهاني بي‌سابقه‌اي عليه ايران شکل گرفته بود. با شروع رياست‌جمهوري حسن روحاني که مهم‌ترين شعارش تعامل سازنده با دنيا بود، پيش‌بيني مي‌شد فصل تازه‌اي در ارتباطات بين‌المللي ايران شکل بگيرد. سخنراني او در مجمع عمومي هم مهر تأييدي بر گمانه‌زني‌ها شد. او از «تعامل سازنده بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک با ديگر کشورها» صحبت کرد و گفت که «در اين چارچوب در پي‌ افزايش تنش‌ با ايالات متحده آمريکا نيست». برنامه هسته‌اي از همان سال ابتدايي جزء محورهاي صحبت‌هاي روحاني بود و سال 92 او از موضع صريح جمهوري اسلامي ايران درباره برنامه صلح‌آميز هسته‌اي سخن گفت. ادامه سخنراني او خبر از اتفاقي مهم داد. رئيس‌جمهوري ايران گفت که مي‌توان با آمريکا به چارچوبي براي مديريت اختلافات رسيد؛ چارچوبي که حدود دو سال بعد، پس از سال‌ها مذاکره برنامه جامع اقدام مشترک يا برجام لقب گرفت، اما شروع دولت يازدهم در سال 92 آغاز راه مذاکرات ايران با 1+5 بود.
دوباره گفت‌وگوي تمدن‌ها
سال بعد؛ يعني 93 دومين تجربه حضور روحاني در مجمع عمومي با سخن‌گفتن از منطقه گره خورد. روحاني از منطقه‌اي سخن گفت که از ديدگاه او در «آتش تندروي و افراطي‌گرايي» مي‌‌سوزد و خون مي‌ريزد. او از گفت‌وگوي تمدن‌ها ياد کرد تا پيشنهاد سيدمحمد خاتمي، رئيس دولت اصلاحات را که از پشت همان تريبون به دنيا داده شده بود دوباره زنده کند. او باز هم به موضوع خشونت و افراطي‌گري بازگشت و به دنيا يادآوري کرد که ايران، روزي همه را به «گفت‌وگو» دعوت کرد که هنوز جنايت 11 سپتامبر، رخ نداده بود و روزي به جهان عاري از خشونت و افراطي‌گري خواند که هنوز خشونت‌هاي اخير ظهور نکرده بود. برنامه هسته‌اي هم که آن‌وقت موضوع مذاکرات ايران با 1+5 بود، از محورهاي سخنراني رئيس‌جمهوري ايران بود. روحاني از توافقي سخن گفت که «مي‌تواند پيامي جهاني براي صلح و امنيت نيز داشته باشد که راه‌حل اختلافات، مذاکره و تکريم است، نه منازعه و تحريم». درست يک روز قبل از روحاني، باراک اوباما، رئيس‌جمهور وقت آمريکا، از فرصت تاريخي براي ايران در دستيابي به توافق هسته‌اي گفته بود.
منطقه و برجام محور سومين سخنراني
سومين سالي که نيويورک ميزبان حسن روحاني در سازمان ملل متحد بود، با فاجعه منا مصادف شد؛ فاجعه‌اي که منجر به کشته‌شدن مسلمانان زيادي شد و رئيس‌جمهوري ايران هم اولين جملاتش را با ياد آنها به زبان آورد. روحاني گفت که من به نمايندگي از سوي ملت بزرگي سخن مي‌گويم که امروز در غم ازدست‌دادن هزاران زائر مسلمان و صدها نفر از هم‌وطنان خود به سوگ نشسته است؛ اما آن سال مذاکراتي که نه‌فقط مردم ايران؛ بلکه دنيا آن را دنبال مي‌کرد، به نتيجه رسيده بود. در نتيجه بخش زيادي از سخنراني رئيس‌جمهوري ايران حول محور برجام چرخيد. برجامي که روحاني آن را حاصل اراده ملي و برنامه‌اي دقيق ميان ايران و شش قدرت جهاني دانست. توسعه اقتصادي هم از نکات اشاره‌شده روحاني پس از برجام بود. او گفت که ايرانِ پس از برجام، آمادگي دارد نشان دهد راه ‌عملي امنيت و ثبات،‌ توسعه در سايه تعامل اقتصادي است. رئيس‌جمهوري ايران وقتي از «سرمايه ديپلماتيک فراواني» که در راه مذاکرات هفت کشور صرف شده، صحبت مي‌کرد و مي‌گفت که هفت کشور و اتحاديه اروپا بايد براي حفظ و اجراي آن تلاش کنند، شايد تصور نمي‌کرد رئيس‌جمهوري در آمريکا روي کار بيايد كه از يک توافق بين‌المللي به صورت يک‌جانبه خارج شود.
تروريسم منطقه و اهمال در اجراي برجام
روحاني در سال آخر دولت يازدهم پشت تريبون مجمع عمومي سازمان ملل سياست‌هاي اصولي ايران اسلامي در عرصه ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي را تبيين کرد. مسائل منطقه و تروريسم مثل سال‌هاي پيشين از دغدغه‌هاي روحاني در سخنراني‌اش بود. «تعامل سازنده» کشورها دوباره به‌عنوان يکي از کليدواژه‌های روحاني مطرح شد؛ اما ديگر کليدواژه رئيس‌جمهوري ايران يعني اعتدال در سخنراني او در سال 95 با برجام پيوند خورد؛ جايي که روحاني گفت که «برجام فقط يک توافق سياسي نيست؛ بلکه يک رويکرد جديد و روشي خلاقانه براي تعامل سازنده براي حل‌وفصل مسالمت‌آميز بحران‌ها و چالش‌هاست؛ اما در آن سال موضوع «اهمال نسبت به اجراي آن از سوي آمريکا» مورد اشاره روحاني بود. موضوعي که از مدتي قبل در ايران مورد بحث و اعتراض بعضي از گروه‌ها و جناح‌ها قرار گرفته بود.
نگاه‌ها به سوي ششمين سخنراني
«اعتدال»، «صلح»، ««تعامل سازنده سياست خارجي»، «پيشرفت در مسير تحول اقتصادي»، خروج آمريکا از برجام و مسائل منطقه و حضور آمريکايي‌ها در منطقه از محورهاي اصلي آخرين سخنراني حسن روحاني در مجمع عمومي سازمان ملل بوده است. سال 96 که روحاني انتخابات رياست‌جمهوري را با موفقيت پشت سر گذاشته بود و طبيعي بود که مردم‌سالاري از نکات مطرح‌شده در سخنان او در نشست سازمان ملل باشد. روحاني با کنايه‌اي به رقص شمشير دونالد ترامپ در عربستان سعودي به ديگر محور سخنانش يعني مسائل منطقه وارد شد و گفت که سلاح‌هاي مرگ‌بار صادراتي زيبا نيست؛ صلح زيبا است، تحريم‌هاي ظالمانه زيبا نيست، عدالت زيبا است. روحاني به وضعيت مسلمانان در يمن، سوريه، عراق، بحرين، افغانستان، ميانمار و مناطق ديگر که «در فقر، جنگ و درگيري زندگي می‌کنند»، اشاره کرد و گفت که نمي‌شود اين کشورها از «کمترين حقوق انساني» محروم باشند و «عده‌اي گمان کنند که مي‌توانند امنيت و رفاه و توسعه بلندمدت در کشورهاي خود داشته ‌باشند». روحاني دوباره از «تعامل گسترده با جهان» به‌عنوان «سياست راهبردي» ايران صحبت کرد. مثل اولين سال حضورش در نشست سالانه و احتمالا امروز. آن هم در شرايطي که ايران اين روزها به مذاکره با چهار کشور باقي‌مانده در برجام و اتحاديه اروپا در حال مذاکره است و به دور بعدي تحريم‌هاي يک‌جانبه آمريکا نزديک مي‌شود؛ يعني يک ماه ديگر.
با نگاهي به محورها و نکات کليدي سخنراني‌هاي حسن روحاني در مجمع عمومي مي‌توان حدس زد که او در چه زمينه‌هايی صحبت مي‌کند. پيش‌بيني مي‌شود برجام و شرايطي که اين توافق را به مرز نابودي مي‌کشاند، مسائل منطقه و سوريه‌اي که به آزادسازي کامل و ثبات نزديک مي‌شود، صلح، امنيت و مسائل اقتصادي همان محورهايي باشد که روحاني پشت تريبون مجمع عمومي مطرح مي‌کند. بر‌اساس آماري که «اعتمادآنلاين» منتشر کرده، «ايران» پرتکرارترين کلمه در سخنراني‌هاي رئيس‌جمهوري از سال 92 تاکنون بوده است؛ پس مي‌توان اميدوار بود که او دوباره با همان گام‌ها آرام و استوار پشت تريبون هفتاد‌و‌سومين مجمع عمومي ظاهر شود و از حقوق مردم اين پهنه‌ يک‌ميليون‌و 648 هزار کيلومتري دفاع کند.

شرق، اميرمحمد حسيني: پرچم‌ کشورها در مقابل ساختمان بلندمرتبه سازمان ملل افراشته شده و پرچم ايران هم يکي از صدواندي پرچمي است که در ضلع شرقي خيابان اول نيويورک نصب شده است. هرساله کشورها و نمايندگانشان از آنچه در مواجهه با نظم جهاني با آن روبه‌رو هستند، سخن مي‌گويند؛ هر کشوري از ظن خود، اما اين‌بار ايران در بين سران کشورهايي که مقابل جايگاه نشسته‌اند، چند همراه دارد؛ روسيه، چين، انگليس، فرانسه و آلمان که هنوز بر سر عهد برجامي‌شان پابرجا مانده‌اند و البته يک مخالف سرسخت؛ ايالات متحده آمريکا. در آن جايگاه سخنراني‌کردن، ساده نيست. شايد فکر مي‌کنيد پشت آن تريبون سبز ايستادن و براي نماينده ديگر کشورها حرف‌زدن ساده باشد، شايد با خود مي‌انديشيد که دفاع از حق 80 ميليون ايراني و از پهنه‌اي با يک ميليون و 648 هزار کيلومتر مساحت با تنوع قومي بي‌نظير نبايد کار چندان سختي باشد، اما اين‌طور نيست. حسن روحاني، رئيس‌جمهوري ايران، امروز براي ششمين‌بار قرار است با همان گام‌هاي شمرده و سنگين سال‌هاي گذشته براي سخنراني پشت تريبون مجمع عمومي سازمان ملل برود. اگرچه روحاني در صحن مجمع عمومي سازمان ملل براي ششمين سال متوالي به‌عنوان رئيس‌جمهوري ايران سخن خواهد گفت، اما بارهاوبارها سخن‌گفتن پشت يک تريبون هم آن را سهل نمي‌کند.
سال 92، شروع تعامل سازنده با دنيا
روحاني در سال 92 براي اولين‌بار در شرايطي راهي نيويورک شد که به‌خاطر سياست‌هاي دولت قبلي اجماع جهاني بي‌سابقه‌اي عليه ايران شکل گرفته بود. با شروع رياست‌جمهوري حسن روحاني که مهم‌ترين شعارش تعامل سازنده با دنيا بود، پيش‌بيني مي‌شد فصل تازه‌اي در ارتباطات بين‌المللي ايران شکل بگيرد. سخنراني او در مجمع عمومي هم مهر تأييدي بر گمانه‌زني‌ها شد. او از «تعامل سازنده بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک با ديگر کشورها» صحبت کرد و گفت که «در اين چارچوب در پي‌ افزايش تنش‌ با ايالات متحده آمريکا نيست». برنامه هسته‌اي از همان سال ابتدايي جزء محورهاي صحبت‌هاي روحاني بود و سال 92 او از موضع صريح جمهوري اسلامي ايران درباره برنامه صلح‌آميز هسته‌اي سخن گفت. ادامه سخنراني او خبر از اتفاقي مهم داد. رئيس‌جمهوري ايران گفت که مي‌توان با آمريکا به چارچوبي براي مديريت اختلافات رسيد؛ چارچوبي که حدود دو سال بعد، پس از سال‌ها مذاکره برنامه جامع اقدام مشترک يا برجام لقب گرفت، اما شروع دولت يازدهم در سال 92 آغاز راه مذاکرات ايران با 1+5 بود.
دوباره گفت‌وگوي تمدن‌ها
سال بعد؛ يعني 93 دومين تجربه حضور روحاني در مجمع عمومي با سخن‌گفتن از منطقه گره خورد. روحاني از منطقه‌اي سخن گفت که از ديدگاه او در «آتش تندروي و افراطي‌گرايي» مي‌‌سوزد و خون مي‌ريزد. او از گفت‌وگوي تمدن‌ها ياد کرد تا پيشنهاد سيدمحمد خاتمي، رئيس دولت اصلاحات را که از پشت همان تريبون به دنيا داده شده بود دوباره زنده کند. او باز هم به موضوع خشونت و افراطي‌گري بازگشت و به دنيا يادآوري کرد که ايران، روزي همه را به «گفت‌وگو» دعوت کرد که هنوز جنايت 11 سپتامبر، رخ نداده بود و روزي به جهان عاري از خشونت و افراطي‌گري خواند که هنوز خشونت‌هاي اخير ظهور نکرده بود. برنامه هسته‌اي هم که آن‌وقت موضوع مذاکرات ايران با 1+5 بود، از محورهاي سخنراني رئيس‌جمهوري ايران بود. روحاني از توافقي سخن گفت که «مي‌تواند پيامي جهاني براي صلح و امنيت نيز داشته باشد که راه‌حل اختلافات، مذاکره و تکريم است، نه منازعه و تحريم». درست يک روز قبل از روحاني، باراک اوباما، رئيس‌جمهور وقت آمريکا، از فرصت تاريخي براي ايران در دستيابي به توافق هسته‌اي گفته بود.
منطقه و برجام محور سومين سخنراني
سومين سالي که نيويورک ميزبان حسن روحاني در سازمان ملل متحد بود، با فاجعه منا مصادف شد؛ فاجعه‌اي که منجر به کشته‌شدن مسلمانان زيادي شد و رئيس‌جمهوري ايران هم اولين جملاتش را با ياد آنها به زبان آورد. روحاني گفت که من به نمايندگي از سوي ملت بزرگي سخن مي‌گويم که امروز در غم ازدست‌دادن هزاران زائر مسلمان و صدها نفر از هم‌وطنان خود به سوگ نشسته است؛ اما آن سال مذاکراتي که نه‌فقط مردم ايران؛ بلکه دنيا آن را دنبال مي‌کرد، به نتيجه رسيده بود. در نتيجه بخش زيادي از سخنراني رئيس‌جمهوري ايران حول محور برجام چرخيد. برجامي که روحاني آن را حاصل اراده ملي و برنامه‌اي دقيق ميان ايران و شش قدرت جهاني دانست. توسعه اقتصادي هم از نکات اشاره‌شده روحاني پس از برجام بود. او گفت که ايرانِ پس از برجام، آمادگي دارد نشان دهد راه ‌عملي امنيت و ثبات،‌ توسعه در سايه تعامل اقتصادي است. رئيس‌جمهوري ايران وقتي از «سرمايه ديپلماتيک فراواني» که در راه مذاکرات هفت کشور صرف شده، صحبت مي‌کرد و مي‌گفت که هفت کشور و اتحاديه اروپا بايد براي حفظ و اجراي آن تلاش کنند، شايد تصور نمي‌کرد رئيس‌جمهوري در آمريکا روي کار بيايد كه از يک توافق بين‌المللي به صورت يک‌جانبه خارج شود.
تروريسم منطقه و اهمال در اجراي برجام
روحاني در سال آخر دولت يازدهم پشت تريبون مجمع عمومي سازمان ملل سياست‌هاي اصولي ايران اسلامي در عرصه ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي را تبيين کرد. مسائل منطقه و تروريسم مثل سال‌هاي پيشين از دغدغه‌هاي روحاني در سخنراني‌اش بود. «تعامل سازنده» کشورها دوباره به‌عنوان يکي از کليدواژه‌های روحاني مطرح شد؛ اما ديگر کليدواژه رئيس‌جمهوري ايران يعني اعتدال در سخنراني او در سال 95 با برجام پيوند خورد؛ جايي که روحاني گفت که «برجام فقط يک توافق سياسي نيست؛ بلکه يک رويکرد جديد و روشي خلاقانه براي تعامل سازنده براي حل‌وفصل مسالمت‌آميز بحران‌ها و چالش‌هاست؛ اما در آن سال موضوع «اهمال نسبت به اجراي آن از سوي آمريکا» مورد اشاره روحاني بود. موضوعي که از مدتي قبل در ايران مورد بحث و اعتراض بعضي از گروه‌ها و جناح‌ها قرار گرفته بود.
نگاه‌ها به سوي ششمين سخنراني
«اعتدال»، «صلح»، ««تعامل سازنده سياست خارجي»، «پيشرفت در مسير تحول اقتصادي»، خروج آمريکا از برجام و مسائل منطقه و حضور آمريکايي‌ها در منطقه از محورهاي اصلي آخرين سخنراني حسن روحاني در مجمع عمومي سازمان ملل بوده است. سال 96 که روحاني انتخابات رياست‌جمهوري را با موفقيت پشت سر گذاشته بود و طبيعي بود که مردم‌سالاري از نکات مطرح‌شده در سخنان او در نشست سازمان ملل باشد. روحاني با کنايه‌اي به رقص شمشير دونالد ترامپ در عربستان سعودي به ديگر محور سخنانش يعني مسائل منطقه وارد شد و گفت که سلاح‌هاي مرگ‌بار صادراتي زيبا نيست؛ صلح زيبا است، تحريم‌هاي ظالمانه زيبا نيست، عدالت زيبا است. روحاني به وضعيت مسلمانان در يمن، سوريه، عراق، بحرين، افغانستان، ميانمار و مناطق ديگر که «در فقر، جنگ و درگيري زندگي می‌کنند»، اشاره کرد و گفت که نمي‌شود اين کشورها از «کمترين حقوق انساني» محروم باشند و «عده‌اي گمان کنند که مي‌توانند امنيت و رفاه و توسعه بلندمدت در کشورهاي خود داشته ‌باشند». روحاني دوباره از «تعامل گسترده با جهان» به‌عنوان «سياست راهبردي» ايران صحبت کرد. مثل اولين سال حضورش در نشست سالانه و احتمالا امروز. آن هم در شرايطي که ايران اين روزها به مذاکره با چهار کشور باقي‌مانده در برجام و اتحاديه اروپا در حال مذاکره است و به دور بعدي تحريم‌هاي يک‌جانبه آمريکا نزديک مي‌شود؛ يعني يک ماه ديگر.
با نگاهي به محورها و نکات کليدي سخنراني‌هاي حسن روحاني در مجمع عمومي مي‌توان حدس زد که او در چه زمينه‌هايی صحبت مي‌کند. پيش‌بيني مي‌شود برجام و شرايطي که اين توافق را به مرز نابودي مي‌کشاند، مسائل منطقه و سوريه‌اي که به آزادسازي کامل و ثبات نزديک مي‌شود، صلح، امنيت و مسائل اقتصادي همان محورهايي باشد که روحاني پشت تريبون مجمع عمومي مطرح مي‌کند. بر‌اساس آماري که «اعتمادآنلاين» منتشر کرده، «ايران» پرتکرارترين کلمه در سخنراني‌هاي رئيس‌جمهوري از سال 92 تاکنون بوده است؛ پس مي‌توان اميدوار بود که او دوباره با همان گام‌ها آرام و استوار پشت تريبون هفتاد‌و‌سومين مجمع عمومي ظاهر شود و از حقوق مردم اين پهنه‌ يک‌ميليون‌و 648 هزار کيلومتري دفاع کند.