نمایندگان درباره میزان اثربخشی اهرم‌هاي نظارتي پاسخ می‌دهند
ابزار نظارت يا فشار؟
حسن روحانی هفته آینده قرار است تا نامه معرفی وزارتخانه‌های بی‌وزیر را به مجلس ارائه بدهد. وزارتخانه‌هایی که یکی، دو ماه از استیضاح آنها از سوی مجلس می‌گذرد؛ اما عملا هدفی که مجلسی‌ها به دنبال آن بودند، به دست نیامده است و آن جز تغییر وضع موجود نیست. تذکر، نطق، سؤال و استیضاح همه ابزارهای نظارتی هستند که مجلس برای تحت کنترل قرار‌دادن اوضاع کشور در اختیار دارد؛ اما همه وظیفه مجلس این نیست. بُعد تقنینی مجلس و قانون‌گذاری‌های به موقع خود می‌تواند در بسیاری موارد به اصلاحاتی بینجامد که نمایندگان آن را با ابزارهای نظارتی دنبال می‌کنند و آخر هم به هدفشان نمی‌رسند. در این فاصله آنچه در پسِ هر تغییر و تحول رخ می‌دهد، تزریق بی‌ثباتی به بدنه مدیریتی و فریز‌شدن بخشی از فعالیت‌ها تا تعیین تکلیف رأس مدیریت یک مجموعه است. این البته یک روی ماجراست و روی دیگر آن، گاهی طرح درخواست‌های شخصی در قالب سؤال و تذکر و نطق و... است. مشابه آنچه در جریان استیضاح علی ربیعی، وزیر سابق کار، روی داد و حالا هم هیئتی تشکیل شده تا صحت و سقم ماجرا را دریابد؛ اما سؤال این است که مجلس تا چه اندازه از ابزار نظارتی در جایگاه درست آن استفاده
می‌کند و این ابزار تا چه اندازه منتج به نتایج دلخواه مجلس شده است.
وزرا اسامی شخصی‌بگیرها را اعلام کنند
قاسم میرزایی‌نیکو، نماینده تهران در مجلس، در گفت‌وگوی خود با «شرق» در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است نمایندگان از ابزار نظارتی برای تحقق مطالبات شخصی استفاده کنند، گفت: «بله ممکن است یک موردی را بخواهند و از این طریق بخواهند پیگیری کنند؛ اما اگر وزیر آزاده باشد، باید اسامی این نمایندگان را احصا و اعلام کند و این کار را به دقیقه90 موکول نکند». او ادامه داد: «اگرچه شخصا معتقد هستم که استیضاح بخش عمده‌ای از وقت دولت و مجلس را می‌گیرد و نتایج خاصی هم در بر ندارد. من معتقدم باید با وزرا تعامل کرد و اگر هم مشکلی وجود دارد، در تعامل باید این مشکلات را حل کرد؛ وگرنه با سؤال و استیضاح فقط فعالیت آن مجموعه برای مدتی متوقف می‌شود و نتیجه‌ای هم در بر ندارد».
آمار کارت زرد و سفید مجلس ارائه شود
میرزایی‌نیکو در‌عین‌حال به این نکته هم اشاره کرد که البته استیضاح حق نماینده است و گاهی برای مطالبات منطقه‌اش ناچار می‌شود به این ابزار دست بزند. با‌این‌حال برای ارزیابی ماحصل این ابزار خوب است نگاهی به میزان سؤالات نمایندگان داشته باشیم که چند درصد آن منطقی بوده است. همچنین مشخص شود که بعد از هر سؤال چه میزان کارت زرد یا سفید به وزرا تعلق گرفته است و این آمار می‌تواند کارکرد ابزار نظارتی را مشخص کند.
مجلس همه راه‌ها را رفته است
فاطمه ذوالقدر، دیگر نماینده مجلس و نماینده تهران، معتقد است که مجلس آنچه را که باید از سؤال، نطق و تذکر انجام داده و اگر به استیضاخ رسیده، چاره دیگری نداشته است. او به استیضاح وزرای کار و اقتصاد و سؤال از رئیس‌جمهور اشاره کرد و گفت که بعد از استیضاح‌ها تغییر خاصی را مشاهده نکرده‌ایم. ذوالقدر با اشاره به شرایط اقتصادی به طرح مجلس در‌این‌باره هم گریزی زد و گفت که مجلس طرح خوبی تهیه کرده بود؛ اما نوبخت در جلسه اعلام کرد که دولت در این زمینه کار کرده و به‌همین‌دلیل با طرح مجلس مخالفت کرد. او با بیان اینکه مجلس همه راه‌ها را رفته است، گفت: طبق آیین‌نامه، ابزار نظارتی مجلس مشخص است. ما برای حل مشکلات از همه این ابزار استفاده می‌کنیم، ما مرتب به دولت در سؤالات و نطق‌ها تذکر می‌دهیم، نامه نوشته‌ایم و خواسته‌ایم تا برای حل مشکلات مردم اقدام مناسبی انجام شود. با‌این‌همه او تأکید کرد که همه تقصیر در آنچه الان به وجود آمده، دولت نیست. او ادامه داد: بخشی از مشکلات هم به خاطر انتظارات روانی است که ایجاد شده است، خروج یک طرف آمریکا از برجام و بار روانی تحریم‌ها هم بی‌تأثیر نبوده است. ذوالقدر همچنین به نحوه تخصیص ارزهای
چهارهزارو 200 تومانی اشاره کرد و گفت اصلا باید روشن می‌شد که اعطای ارز چهارهزارو 200 تومانی درست بود. اصلا ارز باید تک‌نرخی می‌شد یا خیر؛ یا مشکلاتی که در پیش‌فروش سکه به وجود آمد. او ادامه داد: اینها نشان می‌دهد که کارشناسی انجام نمی‌شود و تیم اقتصادی دولت باید برای برون‌رفت از شرایط فعلی برنامه ارائه بدهد.
همه مقصر هستند
بهرام پارسایی، نماینده شیراز در مجلس هم در پاسخ به همین سؤال «شرق» با تأکید بر اینکه نمی‌شود نمایندگان را در بهکارگیری ابزار نظارتی مورد نقد قرار داد، گفت: با‌این‌حال برخی استیضاح‌ها و تغییرات در دولت خروجی خاصی نداشته است؛ مثلا تغییر عبدالناصر همتی یا استیضاح کرباسیان، وزیر اقتصاد، نتیجه‌ای در بر نداشته است. او با بیان اینکه مجلس در تعامل با دولت کم نگذاشته است، در تشریح اینکه در شرایط فعلی، هرکدام از قوا تا چه اندازه باید مورد سؤال قرار بگیرند، گفت: «در این وضعیت همه مقصر هستند. نه دولت مبراست، نه مجلس و نه قوه قضائیه. مثلا مجلس لوایح الحاق به اف‌ای‌تی‌اف را تصویب می‌کند؛ اما معلوم نیست که به دلیل بررسی‌های بعدی به زمان مد نظر برسد یا نه و در این فاصله، چین که یکی از شرکای اقتصادی ماست، بانک‌های ما را در ردیف بانک‌های ریسک‌پذیر قرار می‌دهد. از طرف دیگر فعالیت قوه قضائیه در مبارزه با فساد اقتصادی چشمگیر نبوده است یا بخشی از سیاست‌های داخلی دست دولت و مجلس نیست».
پیش‌بینی نکردیم که به اینجا رسیدیم
پارسایی با بیان اینکه دولت هم باید مسئولیت اقدامات خود را بپذیرد، در پیشنهادی به روحانی گفت که: «باید شفاف‌سازی شود که دولت در برخی مسائل چه اندازه اختیار و توان دارد. روحانی باید شفاف با مردم سخن بگوید، نه اینکه به مجلس بیاید و بگوید نمی‌تواند بخشی از مسائل را بازگو کند. تا وقتی که صحبت نمی‌کند، باید این فشارها را تحمل کند».
پارسایی با بیان اینکه نقش مجلس در شرایط فعلی چه اندازه است و اصلا مجلس برای اصلاح وضع موجود چه باید بکند، گفت: ما باید برای این روزها پیش‌بینی می‌کردیم و برنامه داشتیم؛ اما پیش‌بینی خاصی نکردیم که به اینجا و شرایط فعلی رسیده‌ایم».
پارسایی در‌عین‌حال تأکید کرد که باید با جریانی که به نفع کشور است، همدل بود تا مشکلات مردم در سایه همدلی مرتفع شود. اختلافات سیاسی به ضرر مردم است». به‌هر‌روی به نظر می‌رسد که نمایندگان اگرچه درباره بهکارگیری ابزار نظارتی اتفاق نظر دارند؛ اما از حصول نتیجه آن مطمئن نیستند. استیضاح‌های رخ‌داده و تغییر‌نکردن فضای اقتصادی کشور از یک طرف و از طرف دیگر، طرح برخی مسائل در جریان این استیضاح‌ها موضوع کارکرد ابزار نظارتی مجلس را با چالش میزان اثرگذاری مواجه می‌کند؛ زیرا به گفته پارسایی در ایجاد این شرایط نه‌تنها دولت بلکه همه مقصر هستند، با این تفاوت که معیاری برای سنجش میزان تقصیر دیگر قوا هنوز وجود ندارد.
حسن روحانی هفته آینده قرار است تا نامه معرفی وزارتخانه‌های بی‌وزیر را به مجلس ارائه بدهد. وزارتخانه‌هایی که یکی، دو ماه از استیضاح آنها از سوی مجلس می‌گذرد؛ اما عملا هدفی که مجلسی‌ها به دنبال آن بودند، به دست نیامده است و آن جز تغییر وضع موجود نیست. تذکر، نطق، سؤال و استیضاح همه ابزارهای نظارتی هستند که مجلس برای تحت کنترل قرار‌دادن اوضاع کشور در اختیار دارد؛ اما همه وظیفه مجلس این نیست. بُعد تقنینی مجلس و قانون‌گذاری‌های به موقع خود می‌تواند در بسیاری موارد به اصلاحاتی بینجامد که نمایندگان آن را با ابزارهای نظارتی دنبال می‌کنند و آخر هم به هدفشان نمی‌رسند. در این فاصله آنچه در پسِ هر تغییر و تحول رخ می‌دهد، تزریق بی‌ثباتی به بدنه مدیریتی و فریز‌شدن بخشی از فعالیت‌ها تا تعیین تکلیف رأس مدیریت یک مجموعه است. این البته یک روی ماجراست و روی دیگر آن، گاهی طرح درخواست‌های شخصی در قالب سؤال و تذکر و نطق و... است. مشابه آنچه در جریان استیضاح علی ربیعی، وزیر سابق کار، روی داد و حالا هم هیئتی تشکیل شده تا صحت و سقم ماجرا را دریابد؛ اما سؤال این است که مجلس تا چه اندازه از ابزار نظارتی در جایگاه درست آن استفاده
می‌کند و این ابزار تا چه اندازه منتج به نتایج دلخواه مجلس شده است.
وزرا اسامی شخصی‌بگیرها را اعلام کنند
قاسم میرزایی‌نیکو، نماینده تهران در مجلس، در گفت‌وگوی خود با «شرق» در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است نمایندگان از ابزار نظارتی برای تحقق مطالبات شخصی استفاده کنند، گفت: «بله ممکن است یک موردی را بخواهند و از این طریق بخواهند پیگیری کنند؛ اما اگر وزیر آزاده باشد، باید اسامی این نمایندگان را احصا و اعلام کند و این کار را به دقیقه90 موکول نکند». او ادامه داد: «اگرچه شخصا معتقد هستم که استیضاح بخش عمده‌ای از وقت دولت و مجلس را می‌گیرد و نتایج خاصی هم در بر ندارد. من معتقدم باید با وزرا تعامل کرد و اگر هم مشکلی وجود دارد، در تعامل باید این مشکلات را حل کرد؛ وگرنه با سؤال و استیضاح فقط فعالیت آن مجموعه برای مدتی متوقف می‌شود و نتیجه‌ای هم در بر ندارد».
آمار کارت زرد و سفید مجلس ارائه شود
میرزایی‌نیکو در‌عین‌حال به این نکته هم اشاره کرد که البته استیضاح حق نماینده است و گاهی برای مطالبات منطقه‌اش ناچار می‌شود به این ابزار دست بزند. با‌این‌حال برای ارزیابی ماحصل این ابزار خوب است نگاهی به میزان سؤالات نمایندگان داشته باشیم که چند درصد آن منطقی بوده است. همچنین مشخص شود که بعد از هر سؤال چه میزان کارت زرد یا سفید به وزرا تعلق گرفته است و این آمار می‌تواند کارکرد ابزار نظارتی را مشخص کند.
مجلس همه راه‌ها را رفته است
فاطمه ذوالقدر، دیگر نماینده مجلس و نماینده تهران، معتقد است که مجلس آنچه را که باید از سؤال، نطق و تذکر انجام داده و اگر به استیضاخ رسیده، چاره دیگری نداشته است. او به استیضاح وزرای کار و اقتصاد و سؤال از رئیس‌جمهور اشاره کرد و گفت که بعد از استیضاح‌ها تغییر خاصی را مشاهده نکرده‌ایم. ذوالقدر با اشاره به شرایط اقتصادی به طرح مجلس در‌این‌باره هم گریزی زد و گفت که مجلس طرح خوبی تهیه کرده بود؛ اما نوبخت در جلسه اعلام کرد که دولت در این زمینه کار کرده و به‌همین‌دلیل با طرح مجلس مخالفت کرد. او با بیان اینکه مجلس همه راه‌ها را رفته است، گفت: طبق آیین‌نامه، ابزار نظارتی مجلس مشخص است. ما برای حل مشکلات از همه این ابزار استفاده می‌کنیم، ما مرتب به دولت در سؤالات و نطق‌ها تذکر می‌دهیم، نامه نوشته‌ایم و خواسته‌ایم تا برای حل مشکلات مردم اقدام مناسبی انجام شود. با‌این‌همه او تأکید کرد که همه تقصیر در آنچه الان به وجود آمده، دولت نیست. او ادامه داد: بخشی از مشکلات هم به خاطر انتظارات روانی است که ایجاد شده است، خروج یک طرف آمریکا از برجام و بار روانی تحریم‌ها هم بی‌تأثیر نبوده است. ذوالقدر همچنین به نحوه تخصیص ارزهای
چهارهزارو 200 تومانی اشاره کرد و گفت اصلا باید روشن می‌شد که اعطای ارز چهارهزارو 200 تومانی درست بود. اصلا ارز باید تک‌نرخی می‌شد یا خیر؛ یا مشکلاتی که در پیش‌فروش سکه به وجود آمد. او ادامه داد: اینها نشان می‌دهد که کارشناسی انجام نمی‌شود و تیم اقتصادی دولت باید برای برون‌رفت از شرایط فعلی برنامه ارائه بدهد.
همه مقصر هستند
بهرام پارسایی، نماینده شیراز در مجلس هم در پاسخ به همین سؤال «شرق» با تأکید بر اینکه نمی‌شود نمایندگان را در بهکارگیری ابزار نظارتی مورد نقد قرار داد، گفت: با‌این‌حال برخی استیضاح‌ها و تغییرات در دولت خروجی خاصی نداشته است؛ مثلا تغییر عبدالناصر همتی یا استیضاح کرباسیان، وزیر اقتصاد، نتیجه‌ای در بر نداشته است. او با بیان اینکه مجلس در تعامل با دولت کم نگذاشته است، در تشریح اینکه در شرایط فعلی، هرکدام از قوا تا چه اندازه باید مورد سؤال قرار بگیرند، گفت: «در این وضعیت همه مقصر هستند. نه دولت مبراست، نه مجلس و نه قوه قضائیه. مثلا مجلس لوایح الحاق به اف‌ای‌تی‌اف را تصویب می‌کند؛ اما معلوم نیست که به دلیل بررسی‌های بعدی به زمان مد نظر برسد یا نه و در این فاصله، چین که یکی از شرکای اقتصادی ماست، بانک‌های ما را در ردیف بانک‌های ریسک‌پذیر قرار می‌دهد. از طرف دیگر فعالیت قوه قضائیه در مبارزه با فساد اقتصادی چشمگیر نبوده است یا بخشی از سیاست‌های داخلی دست دولت و مجلس نیست».
پیش‌بینی نکردیم که به اینجا رسیدیم
پارسایی با بیان اینکه دولت هم باید مسئولیت اقدامات خود را بپذیرد، در پیشنهادی به روحانی گفت که: «باید شفاف‌سازی شود که دولت در برخی مسائل چه اندازه اختیار و توان دارد. روحانی باید شفاف با مردم سخن بگوید، نه اینکه به مجلس بیاید و بگوید نمی‌تواند بخشی از مسائل را بازگو کند. تا وقتی که صحبت نمی‌کند، باید این فشارها را تحمل کند».
پارسایی با بیان اینکه نقش مجلس در شرایط فعلی چه اندازه است و اصلا مجلس برای اصلاح وضع موجود چه باید بکند، گفت: ما باید برای این روزها پیش‌بینی می‌کردیم و برنامه داشتیم؛ اما پیش‌بینی خاصی نکردیم که به اینجا و شرایط فعلی رسیده‌ایم».
پارسایی در‌عین‌حال تأکید کرد که باید با جریانی که به نفع کشور است، همدل بود تا مشکلات مردم در سایه همدلی مرتفع شود. اختلافات سیاسی به ضرر مردم است». به‌هر‌روی به نظر می‌رسد که نمایندگان اگرچه درباره بهکارگیری ابزار نظارتی اتفاق نظر دارند؛ اما از حصول نتیجه آن مطمئن نیستند. استیضاح‌های رخ‌داده و تغییر‌نکردن فضای اقتصادی کشور از یک طرف و از طرف دیگر، طرح برخی مسائل در جریان این استیضاح‌ها موضوع کارکرد ابزار نظارتی مجلس را با چالش میزان اثرگذاری مواجه می‌کند؛ زیرا به گفته پارسایی در ایجاد این شرایط نه‌تنها دولت بلکه همه مقصر هستند، با این تفاوت که معیاری برای سنجش میزان تقصیر دیگر قوا هنوز وجود ندارد.