|

نخستين روز عرضه نفت در بورس انرژي عملياتي شد

معامله 20 ميليون‌دلاري

شكوفه حبيب‌زاده: ديروز براي نخستين‌بار نفت خام ايران در بورس انرژي معامله شد. تجربه فروش نفتي كه پيش‌تر در دولت احمدي‌نژاد در ميانه تحريم‌ها (سال 90) با شكست روبه‌رو شده بود، اين بار پس از هفت سال، با پيداكردن مشتري، عملياتي شد. اينكه خريدار كيست، مشخص نيست و قرار است كماكان محرمانه باقي بماند. از چهارنفري كه براي خريد محموله‌ها اعلام آمادگي كرده‌ بودند، فقط سه نفر، با پرداخت 10 درصد اوليه پرداخت، وارد رقابت شدند و از اين سه نفر، يك نفر با خريد هشت محموله 35 هزاربشكه‌اي با قيمت 74دلار و 85سنتي، 280 هزار بشكه نفت خام را از آنِ خود كرد و به تعبيري، معامله 20 ميليون و 958 هزاردلاري را در اولين روز كاري خود رقم زد. در اين رقابت كه سه خريدار از سوي بخش خصوصي در آن پيشي گرفته بودند، با توافق شركت ملي نفت ايران، نزديك‌ترين رقم با فروش نفت ايران در جهان، مورد پذيرش قرار گرفت و دو نرخ ۶۵.۵۵ و ۶۸.۶۵ دلار رد شد. سه شرکت کارگزاری بانک پارسیان، شرکت کارگزاری بانک رفاه کارگران و شرکت کارگزاری خبرگان وابسته به صندوق بازنشستگی نفت، سهام سه کارگزار خریدار هشت محموله نفت خام سبک ایران در بورس انرژی بودند. شرکت کارگزاری خبرگان سهام، خریدار ۱۴۰ هزار بشکه نفت خام از بورس انرژی بود و ۱۴۰ هزار بشکه بقیه را دو شرکت کارگزاری بانک پارسیان و بانک رفاه کارگران از آنِ خود کردند. خبرها حاکی است عرضه محموله‎های یک میلیون‌بشکه‎ای نفت خام در بورس انرژی به‎صورت هفتگی و در یک نوبت ادامه خواهد یافت. اين اخبار در حالي منعكس مي‌شود كه كارشناسان كماكان از كم‌وكيف معامله اين كالاي استراتژيك ابراز نگراني مي‌كنند و معتقدند سازوكارهاي آن مي‌تواند فضا را براي ويژه‌خواري فراهم كند، مگر آنكه شفافيت بيشتري از هويت مقصد اين صادرات براي ناظران، مشخص شود.
وصول 80 درصد پرداخت ارزي از سوي شركت ملي نفت
علي حسيني، مديرعامل بورس انرژي ايران، در گفت‌وگو با «شرق»، با اشاره به معامله صورت‌گرفته مي‌گويد: بر مبناي معاملاتي كه صورت گرفت، شركت ملي نفت ايران بناست كه بازخورد اين معامله در روز نخست را با كارشناسان و فعالان بازار بررسي كند و اگر نيازمند اصلاحيه‌اي بود، در مرحله بعدي عرضه، آن اصلاحات در اطلاعيه عرضه شماره بعد، منعكس شود.
حسيني با بيان اينكه اميدواريم اين عرضه ادامه يابد، مي‌افزايد:‌ برخلاف تصوري كه وجود دارد، تحريم‌ها عاملي برا اجرائي‌شدن عرضه نفت در بورس انرژي نيست، بلكه براساس ماده چهارم قانون برنامه توسعه ششم از سال گذشته، به‌صراحت شركت ملي نفت ايران مكلف شده است كه عرضه نفت خام و فراورده‌هاي نفتي را در بورس انرژي عملياتي كند.
او در پاسخ به نگراني‌ها براي بازپس‌گرداندن 80 درصد پرداخت اعتباري ارزي مي‌گويد: اين خريداران بايد مشابه فروش نفت از سوي شركت ملي نفت، پول را به‌صورت ارز به شركت ملي نفت ايران بازپس دهند. در واقع اين ميزان به‌صورت ارزي از سوي شركت ملي نفت وصول مي‎شود.
مي‌پرسم با توجه به تحريم پيش‌ِرو و ايجاد مشكل در مبادلات بانكي، چگونه اين ارز به داخل كشور بازمي‌گردد، اين مقام مسئول پاسخ مي‌دهد: اكنون هم شركت ملي نفت، روزانه نفت را مي‌فروشد و ارز آن را به داخل كشور مي‌آورد. با اعمال‌شدن ساير تحريم‌ها هم حتما برنامه‌اي براي بازگرداندن ارز صادراتي نفت از سوي شركت ملي نفت و همچنين بخش خصوصي در نظر گرفته شده است.
او در پاسخ به چرايي عرضه فيزيكي نفت در بورس انرژي با وجود عرضه كاغذي نفت و فراورده‌هاي آن در بورس‌هاي جهاني، توضيح مي‌دهد: در بورس كالاي دوبي (DME) در حال حاضر، نفت خام به‌صورت فيزيكي معامله مي‌شود. در بورس‌هايي هم كه به‌صورت كاغذي معامله مي‌شود، ملاك بر تحويل فيزيكي است، زيرا نهايتا درصدي از معاملات كاغذي منجر به تحويل فيزيكي مي‌شود.
اين گفته او در حالي مطرح مي‌شود كه فريدون فشاركي، مديرعامل مؤسسه مشاوره بين‌المللي مطالعات انرژي فکت گلوبال انرژي «FACTS» كه خود عضو هيئت‌مديره بورس نفت در دوبي است، پيش‌تر در گفت‌وگو با «شرق»، گفته بود اين بورس، 10 سال است که کار مي‎کند، اما هنوز سازوكار درستي ندارد و و چند صد ميليون دلار ضرر داشته‎ است. چنين اقدامي به‌سهولت امكان‌پذير نيست.
هشدار درباره رقابت نفت ايران با نفت ايران
مهدي حسيني، كارشناس انرژي و دبیر کمیته بازنگری قرارداد های نفتی، نيز در گفت‌وگو با «شرق»، با ابراز نگراني از انجام معاملات نفتي در بورس انرژي مي‌گويد: صادرات نفت ايران از سوي بخش خصوصي مشخص نيست به كجا خواهد بود و همين مسئله نگران‌كننده است. با توجه به اينكه مقصد در اين معاملات آزاد است و فقط اسرائيل ممنوع اعلام شده، اين خريدار، به هر تریدر مي‌تواند نفت خام ايران را بفروشد. بنابراين اگر به مشكلي برخورد، ممكن است چند دلار زير قيمت فروش نفت رسمي ايران بفروشد تا بدهي‌هاي خود را تسويه كند. اين اقدام ممكن است كل صادرات نفت ايران را متأثر كند.
به گفته او، خريدار بايد پالايشگاه معرفي كند تا اين مشكل رخ ندهد. بنابراين معرفي خريدار بسيار اهميت دارد و شركت ملي نفت ايران بايد آن را رصد كند. به هر ترتيب، بايد مراقب بود كه نفت ايران با نفت ايران وارد رقابت نشود.
او مي‌افزايد: نرخ رقابتي زماني عملي و پايدار است كه نرخ محصول هم رقابتي باشد كه نيست. بنابراين بيشتر موجب دردسرهاي بعدي خواهد شد تا گشايشي مثبت.
پالايشگا‌ه‌هاي كوچك بين‌المللي استقبال خواهند كرد
برخي كارشناسان معتقدند اين رخداد، اتفاقي مثبت در بورس انرژي قلمداد مي‌شود. بنابراين بايد با مطالبه شفاف‌سازي بيشتر، عرضه نفت خام در بورس را تقويت كنيم.
آنها معتقدند نبايد نگران آن بود كه نفت خريداري‌شده از سوي بخش خصوصي، وارد رقابت با فروش نفت خام ايران در شركت ملي نفت شود، زيرا محموله آن‌قدر زياد نيست كه بخواهد اثري روي كل بازار نفت ايران بگذارد. از طرفي، كسي كه وارد اين بازار مي‌شود، قطعا شناخت كامل نسبت به بازار دارد و حتما بازاريابي‌هاي لازم را انجام داده است.
اين سخن، اين شائبه را به وجود مي‌‌آورد كه شايد خريداران هم بخشي از شركت ملي نفت ايران باشند كه پيش‌تر از سوي برخي كارشناسان مطرح شده بود كه جاي خود را در بين دلالان نفتي پيدا خواهند كرد.
براساس داده‌هايي كه به «شرق» رسيده، بنا بر اين است كه خريدار، كشتي خود را به شركت ملي نفت ايران معرفي كرده تا مورد تأييد از نظر مشخصات فني قرار گيرد و امنيت آن طبق عرف بين‌المللي از سوي شركت ملي نفت تأييد شود.
كارشناسان موافق با اجرائي‌شدن اين طرح، مي‌گويند مقصد اين نفت خام خريداري‌شده مي‌تواند يكي از هزاران پالايشگاه كوچكي باشد كه در بسياري از كشورها از جمله هند و چين وجود دارد كه تعامل ويژه‌اي با آمريكا ندارند و متأثر از تحريم‌ها نيستند. از سويي، اگر اين پالايشگاه‌هاي كوچك بين‌المللي بدانند كه مي‌توانند در بورس ايران، نفت را در هر بشكه به يكي، دو دلار تخفيف بخرند و خود نيز مستقيما آن را به كشورش حمل كنند، حتما وارد اين بازار خواهند شد كه مي‌تواند فرصتي براي فروش نفت ايران در روزگار تحريم باشد.

شكوفه حبيب‌زاده: ديروز براي نخستين‌بار نفت خام ايران در بورس انرژي معامله شد. تجربه فروش نفتي كه پيش‌تر در دولت احمدي‌نژاد در ميانه تحريم‌ها (سال 90) با شكست روبه‌رو شده بود، اين بار پس از هفت سال، با پيداكردن مشتري، عملياتي شد. اينكه خريدار كيست، مشخص نيست و قرار است كماكان محرمانه باقي بماند. از چهارنفري كه براي خريد محموله‌ها اعلام آمادگي كرده‌ بودند، فقط سه نفر، با پرداخت 10 درصد اوليه پرداخت، وارد رقابت شدند و از اين سه نفر، يك نفر با خريد هشت محموله 35 هزاربشكه‌اي با قيمت 74دلار و 85سنتي، 280 هزار بشكه نفت خام را از آنِ خود كرد و به تعبيري، معامله 20 ميليون و 958 هزاردلاري را در اولين روز كاري خود رقم زد. در اين رقابت كه سه خريدار از سوي بخش خصوصي در آن پيشي گرفته بودند، با توافق شركت ملي نفت ايران، نزديك‌ترين رقم با فروش نفت ايران در جهان، مورد پذيرش قرار گرفت و دو نرخ ۶۵.۵۵ و ۶۸.۶۵ دلار رد شد. سه شرکت کارگزاری بانک پارسیان، شرکت کارگزاری بانک رفاه کارگران و شرکت کارگزاری خبرگان وابسته به صندوق بازنشستگی نفت، سهام سه کارگزار خریدار هشت محموله نفت خام سبک ایران در بورس انرژی بودند. شرکت کارگزاری خبرگان سهام، خریدار ۱۴۰ هزار بشکه نفت خام از بورس انرژی بود و ۱۴۰ هزار بشکه بقیه را دو شرکت کارگزاری بانک پارسیان و بانک رفاه کارگران از آنِ خود کردند. خبرها حاکی است عرضه محموله‎های یک میلیون‌بشکه‎ای نفت خام در بورس انرژی به‎صورت هفتگی و در یک نوبت ادامه خواهد یافت. اين اخبار در حالي منعكس مي‌شود كه كارشناسان كماكان از كم‌وكيف معامله اين كالاي استراتژيك ابراز نگراني مي‌كنند و معتقدند سازوكارهاي آن مي‌تواند فضا را براي ويژه‌خواري فراهم كند، مگر آنكه شفافيت بيشتري از هويت مقصد اين صادرات براي ناظران، مشخص شود.
وصول 80 درصد پرداخت ارزي از سوي شركت ملي نفت
علي حسيني، مديرعامل بورس انرژي ايران، در گفت‌وگو با «شرق»، با اشاره به معامله صورت‌گرفته مي‌گويد: بر مبناي معاملاتي كه صورت گرفت، شركت ملي نفت ايران بناست كه بازخورد اين معامله در روز نخست را با كارشناسان و فعالان بازار بررسي كند و اگر نيازمند اصلاحيه‌اي بود، در مرحله بعدي عرضه، آن اصلاحات در اطلاعيه عرضه شماره بعد، منعكس شود.
حسيني با بيان اينكه اميدواريم اين عرضه ادامه يابد، مي‌افزايد:‌ برخلاف تصوري كه وجود دارد، تحريم‌ها عاملي برا اجرائي‌شدن عرضه نفت در بورس انرژي نيست، بلكه براساس ماده چهارم قانون برنامه توسعه ششم از سال گذشته، به‌صراحت شركت ملي نفت ايران مكلف شده است كه عرضه نفت خام و فراورده‌هاي نفتي را در بورس انرژي عملياتي كند.
او در پاسخ به نگراني‌ها براي بازپس‌گرداندن 80 درصد پرداخت اعتباري ارزي مي‌گويد: اين خريداران بايد مشابه فروش نفت از سوي شركت ملي نفت، پول را به‌صورت ارز به شركت ملي نفت ايران بازپس دهند. در واقع اين ميزان به‌صورت ارزي از سوي شركت ملي نفت وصول مي‎شود.
مي‌پرسم با توجه به تحريم پيش‌ِرو و ايجاد مشكل در مبادلات بانكي، چگونه اين ارز به داخل كشور بازمي‌گردد، اين مقام مسئول پاسخ مي‌دهد: اكنون هم شركت ملي نفت، روزانه نفت را مي‌فروشد و ارز آن را به داخل كشور مي‌آورد. با اعمال‌شدن ساير تحريم‌ها هم حتما برنامه‌اي براي بازگرداندن ارز صادراتي نفت از سوي شركت ملي نفت و همچنين بخش خصوصي در نظر گرفته شده است.
او در پاسخ به چرايي عرضه فيزيكي نفت در بورس انرژي با وجود عرضه كاغذي نفت و فراورده‌هاي آن در بورس‌هاي جهاني، توضيح مي‌دهد: در بورس كالاي دوبي (DME) در حال حاضر، نفت خام به‌صورت فيزيكي معامله مي‌شود. در بورس‌هايي هم كه به‌صورت كاغذي معامله مي‌شود، ملاك بر تحويل فيزيكي است، زيرا نهايتا درصدي از معاملات كاغذي منجر به تحويل فيزيكي مي‌شود.
اين گفته او در حالي مطرح مي‌شود كه فريدون فشاركي، مديرعامل مؤسسه مشاوره بين‌المللي مطالعات انرژي فکت گلوبال انرژي «FACTS» كه خود عضو هيئت‌مديره بورس نفت در دوبي است، پيش‌تر در گفت‌وگو با «شرق»، گفته بود اين بورس، 10 سال است که کار مي‎کند، اما هنوز سازوكار درستي ندارد و و چند صد ميليون دلار ضرر داشته‎ است. چنين اقدامي به‌سهولت امكان‌پذير نيست.
هشدار درباره رقابت نفت ايران با نفت ايران
مهدي حسيني، كارشناس انرژي و دبیر کمیته بازنگری قرارداد های نفتی، نيز در گفت‌وگو با «شرق»، با ابراز نگراني از انجام معاملات نفتي در بورس انرژي مي‌گويد: صادرات نفت ايران از سوي بخش خصوصي مشخص نيست به كجا خواهد بود و همين مسئله نگران‌كننده است. با توجه به اينكه مقصد در اين معاملات آزاد است و فقط اسرائيل ممنوع اعلام شده، اين خريدار، به هر تریدر مي‌تواند نفت خام ايران را بفروشد. بنابراين اگر به مشكلي برخورد، ممكن است چند دلار زير قيمت فروش نفت رسمي ايران بفروشد تا بدهي‌هاي خود را تسويه كند. اين اقدام ممكن است كل صادرات نفت ايران را متأثر كند.
به گفته او، خريدار بايد پالايشگاه معرفي كند تا اين مشكل رخ ندهد. بنابراين معرفي خريدار بسيار اهميت دارد و شركت ملي نفت ايران بايد آن را رصد كند. به هر ترتيب، بايد مراقب بود كه نفت ايران با نفت ايران وارد رقابت نشود.
او مي‌افزايد: نرخ رقابتي زماني عملي و پايدار است كه نرخ محصول هم رقابتي باشد كه نيست. بنابراين بيشتر موجب دردسرهاي بعدي خواهد شد تا گشايشي مثبت.
پالايشگا‌ه‌هاي كوچك بين‌المللي استقبال خواهند كرد
برخي كارشناسان معتقدند اين رخداد، اتفاقي مثبت در بورس انرژي قلمداد مي‌شود. بنابراين بايد با مطالبه شفاف‌سازي بيشتر، عرضه نفت خام در بورس را تقويت كنيم.
آنها معتقدند نبايد نگران آن بود كه نفت خريداري‌شده از سوي بخش خصوصي، وارد رقابت با فروش نفت خام ايران در شركت ملي نفت شود، زيرا محموله آن‌قدر زياد نيست كه بخواهد اثري روي كل بازار نفت ايران بگذارد. از طرفي، كسي كه وارد اين بازار مي‌شود، قطعا شناخت كامل نسبت به بازار دارد و حتما بازاريابي‌هاي لازم را انجام داده است.
اين سخن، اين شائبه را به وجود مي‌‌آورد كه شايد خريداران هم بخشي از شركت ملي نفت ايران باشند كه پيش‌تر از سوي برخي كارشناسان مطرح شده بود كه جاي خود را در بين دلالان نفتي پيدا خواهند كرد.
براساس داده‌هايي كه به «شرق» رسيده، بنا بر اين است كه خريدار، كشتي خود را به شركت ملي نفت ايران معرفي كرده تا مورد تأييد از نظر مشخصات فني قرار گيرد و امنيت آن طبق عرف بين‌المللي از سوي شركت ملي نفت تأييد شود.
كارشناسان موافق با اجرائي‌شدن اين طرح، مي‌گويند مقصد اين نفت خام خريداري‌شده مي‌تواند يكي از هزاران پالايشگاه كوچكي باشد كه در بسياري از كشورها از جمله هند و چين وجود دارد كه تعامل ويژه‌اي با آمريكا ندارند و متأثر از تحريم‌ها نيستند. از سويي، اگر اين پالايشگاه‌هاي كوچك بين‌المللي بدانند كه مي‌توانند در بورس ايران، نفت را در هر بشكه به يكي، دو دلار تخفيف بخرند و خود نيز مستقيما آن را به كشورش حمل كنند، حتما وارد اين بازار خواهند شد كه مي‌تواند فرصتي براي فروش نفت ايران در روزگار تحريم باشد.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها