|

کندوکاوی در موسیقی معاصر ایران

شرق: «از نجوای سنت تا غوغای پاپ» کتابی است از محمود خوشنام، پژوهشگر موسیقی ایرانی، که در نشر فرهنگ جاوید منتشر شده است. محمود خوشنام در این کتاب به مرور و بررسی موسیقی معاصر ایران و آثار و چهره‌های شاخص این دوره از تاریخ موسیقی ایرانی پرداخته و در این بررسی نه‌فقط یک شاخه از موسیقی معاصر ایران که شاخه‌ها و جریان‌های مختلف و متنوع آن را در یکصدسال اخیر مدنظر داشته است. او در این کتاب، چنان‌که خود در پیشگفتار آن نوشته است، تصویری از زندگی و آثار موسیقی‌دانان معاصر ایران به دست داده است. خوشنام در این پیشگفتار درباره این کتاب می‌نویسد: «کتابی که اینک پیش‌رو دارید تصویری است از زندگی و آثار موسیقی‌دانان ایران در یکصد سال اخیر. درواقع بازتاب ارزش‌های تازه‌ای است که به همت آنان در آفرینش و اجرا، و در شاخه‌های مختلف موسیقی، پدیدار گشته است». اگرچه موضوع اصلی کتاب «از نجوای سنت تا غوغای پاپ» جریان‌ها و شاخه‌های مختلف موسیقی ایرانی پس از مشروطیت است اما در پیشگفتار به قصد ارائه زمینه‌ای برای درک بهتر موسیقی ایرانی در بازه زمانی موردنظر به اجمال تصویری از موسیقی ایرانی از دوره پیش از اسلام تا عصر مشروطه نیز به دست داده شده است.
کتاب شامل 9 فصل است. موسیقی سنتی ایران، عنوان و موضوع فصل اول کتاب است. در بخشی از این فصل به خانواده علی‌اکبر فراهانی پرداخته شده که در تاریخ موسیقی ایرانی به «خاندان هنر» مشهورند. آهنگسازان، نوازندگان و خوانندگان موسیقی سنتی ایرانی بخش‌های دیگر و مفصل‌تر این فصل از کتاب را تشکیل می‌دهند. در این بخش‌ها به چهره‌های شاخص موسیقی سنتی ایران نظیر علی‌اکبر شیدا، عارف‌قزوینی، درویش‌خان، مرتضی نی‌داوود، نورعلی برومند، علی‌اصغر بهاری، جلیل شهناز، حسن کسایی، حبیب سماعی، اقبال آذر، جلال‌الدین تاج ، قمرالملوک وزیری، اکبر گلپایگانی و محمود محمودی‌خوانساری پرداخته شده است. این فصل همچنین با دو پیوست همراه است: «غم نهفته در مضراب‌های شاد» و «سرگذشت پیانو در ایران». در فصل دوم به موسیقی نوآورانه سنتی و آهنگسازان، نوازندگان، خوانندگان و ترانه‌ها و ترانه‌سرایان این شاخه از موسیقی معاصر ایران در سال‌های پیش و پس از انقلاب پرداخته شده است. علینقی وزیری، روح‌الله خالقی، ابوالحسن صبا، حسین تهرانی، جواد بدیع‌زاده، جواد معروفی، حبیب‌الله بدیعی، فرامرز پایور، پرویز یاحقی، انوشیروان روحانی، هوشنگ ظریف، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان، غلامحسین بنان، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، محمدتقی بهار و حسین گل‌گلاب از چهره‌های شاخصی هستند که در این فصل به آن‌ها پرداخته شده. این فصل دارای چهار پیوست است که یکی از آن‌ها گفت‌وگویی است با علینقی وزیری و سه پیوست دیگر به‌ترتیب درباره محمدرضا شجریان، هوشنگ ابتهاج و حسین علیزاده هستند.موسیقی پیشرو در ایران، موضوع فصل سوم کتاب است. در این فصل به آهنگسازان، رهبران و نوازندگان و خوانندگان موسیقی پیشرو در ایران پرداخته شده است. دو پیوستِ این فصل، یکی درباره مرتضی حنانه و دیگری درباره علیرضا مشایخی است. فصل چهارم به موسیقی پاپ در ایران اختصاص دارد. رستاخیز ترانه، ارزش‌های ادبی ترانه‌های موسیقی پاپ و نخبگان ترانه‌های نو از جمله موضوعاتی است که در این فصل به آن‌ها پرداخته شده است. فصل پنجم؛ «طنین روستا: گشت‌وگذاری در موسیقی بومی ایران» درباره موسیقی بومی ایران است. در این فصل پس از پیش‌درآمدی درباره ارزش و اهمیت موسیقی بومی به موسیقی‌های شمال و شرق خراسان، بلوچستان و سیستان، کرانه‌های جنوبی، لرستان و بختیاری، کردستان، آذربایجان، گیلان، مازندران و شیوه‌های اجرایی موسیقی بومی و چهره‌های شاخص این موسیقی پرداخته شده است. فصل ششم درباره موسیقی عامیانه شهری است. ترانه‌های ملی، عاشقانه‌ها، پیش‌پرده‌ها، ترانه‌های مطربی و روحوضی و موسیقی بندری از جمله موضوعاتی است که در این فصل به آن‌ها پرداخته شده. فصل هفتم به موسیقی در سینمای ایران در سال‌های پیش و پس از انقلاب اختصاص دارد. پیوستِ این فصل یادداشتی است از ابراهیم گلستان درباره حسین دهلوی. گلستان در این یادداشت که درواقع نامه‌ای است به مولف کتاب، بر حق‌تقدم حسین دهلوی به‌عنوان نخستین آهنگساز فیلم در سینمای ایران تأکید کرده. فصل هشتم؛ «نقد و نشر در موسیقی» درباره وضعیت نقد موسیقی در ایران، منتقدان و پژوهشگران مهم این عرصه و نشریاتی است که به موسیقی پرداخته‌اند. در فصل نهم و پایانی با عنوان «موسیقی ایران در بوته نقد نخبگان» به مرور و معرفی دیدگاه‌های چند تن از چهره‌های شاخص ادبیات معاصر ایران درباره موسیقی ایرانی پرداخته شده. این چهره‌ها عبارتند از: صادق هدایت، نیما یوشیج، احمد شاملو و مهدی اخوان‌ثالث.

شرق: «از نجوای سنت تا غوغای پاپ» کتابی است از محمود خوشنام، پژوهشگر موسیقی ایرانی، که در نشر فرهنگ جاوید منتشر شده است. محمود خوشنام در این کتاب به مرور و بررسی موسیقی معاصر ایران و آثار و چهره‌های شاخص این دوره از تاریخ موسیقی ایرانی پرداخته و در این بررسی نه‌فقط یک شاخه از موسیقی معاصر ایران که شاخه‌ها و جریان‌های مختلف و متنوع آن را در یکصدسال اخیر مدنظر داشته است. او در این کتاب، چنان‌که خود در پیشگفتار آن نوشته است، تصویری از زندگی و آثار موسیقی‌دانان معاصر ایران به دست داده است. خوشنام در این پیشگفتار درباره این کتاب می‌نویسد: «کتابی که اینک پیش‌رو دارید تصویری است از زندگی و آثار موسیقی‌دانان ایران در یکصد سال اخیر. درواقع بازتاب ارزش‌های تازه‌ای است که به همت آنان در آفرینش و اجرا، و در شاخه‌های مختلف موسیقی، پدیدار گشته است». اگرچه موضوع اصلی کتاب «از نجوای سنت تا غوغای پاپ» جریان‌ها و شاخه‌های مختلف موسیقی ایرانی پس از مشروطیت است اما در پیشگفتار به قصد ارائه زمینه‌ای برای درک بهتر موسیقی ایرانی در بازه زمانی موردنظر به اجمال تصویری از موسیقی ایرانی از دوره پیش از اسلام تا عصر مشروطه نیز به دست داده شده است.
کتاب شامل 9 فصل است. موسیقی سنتی ایران، عنوان و موضوع فصل اول کتاب است. در بخشی از این فصل به خانواده علی‌اکبر فراهانی پرداخته شده که در تاریخ موسیقی ایرانی به «خاندان هنر» مشهورند. آهنگسازان، نوازندگان و خوانندگان موسیقی سنتی ایرانی بخش‌های دیگر و مفصل‌تر این فصل از کتاب را تشکیل می‌دهند. در این بخش‌ها به چهره‌های شاخص موسیقی سنتی ایران نظیر علی‌اکبر شیدا، عارف‌قزوینی، درویش‌خان، مرتضی نی‌داوود، نورعلی برومند، علی‌اصغر بهاری، جلیل شهناز، حسن کسایی، حبیب سماعی، اقبال آذر، جلال‌الدین تاج ، قمرالملوک وزیری، اکبر گلپایگانی و محمود محمودی‌خوانساری پرداخته شده است. این فصل همچنین با دو پیوست همراه است: «غم نهفته در مضراب‌های شاد» و «سرگذشت پیانو در ایران». در فصل دوم به موسیقی نوآورانه سنتی و آهنگسازان، نوازندگان، خوانندگان و ترانه‌ها و ترانه‌سرایان این شاخه از موسیقی معاصر ایران در سال‌های پیش و پس از انقلاب پرداخته شده است. علینقی وزیری، روح‌الله خالقی، ابوالحسن صبا، حسین تهرانی، جواد بدیع‌زاده، جواد معروفی، حبیب‌الله بدیعی، فرامرز پایور، پرویز یاحقی، انوشیروان روحانی، هوشنگ ظریف، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان، غلامحسین بنان، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، محمدتقی بهار و حسین گل‌گلاب از چهره‌های شاخصی هستند که در این فصل به آن‌ها پرداخته شده. این فصل دارای چهار پیوست است که یکی از آن‌ها گفت‌وگویی است با علینقی وزیری و سه پیوست دیگر به‌ترتیب درباره محمدرضا شجریان، هوشنگ ابتهاج و حسین علیزاده هستند.موسیقی پیشرو در ایران، موضوع فصل سوم کتاب است. در این فصل به آهنگسازان، رهبران و نوازندگان و خوانندگان موسیقی پیشرو در ایران پرداخته شده است. دو پیوستِ این فصل، یکی درباره مرتضی حنانه و دیگری درباره علیرضا مشایخی است. فصل چهارم به موسیقی پاپ در ایران اختصاص دارد. رستاخیز ترانه، ارزش‌های ادبی ترانه‌های موسیقی پاپ و نخبگان ترانه‌های نو از جمله موضوعاتی است که در این فصل به آن‌ها پرداخته شده است. فصل پنجم؛ «طنین روستا: گشت‌وگذاری در موسیقی بومی ایران» درباره موسیقی بومی ایران است. در این فصل پس از پیش‌درآمدی درباره ارزش و اهمیت موسیقی بومی به موسیقی‌های شمال و شرق خراسان، بلوچستان و سیستان، کرانه‌های جنوبی، لرستان و بختیاری، کردستان، آذربایجان، گیلان، مازندران و شیوه‌های اجرایی موسیقی بومی و چهره‌های شاخص این موسیقی پرداخته شده است. فصل ششم درباره موسیقی عامیانه شهری است. ترانه‌های ملی، عاشقانه‌ها، پیش‌پرده‌ها، ترانه‌های مطربی و روحوضی و موسیقی بندری از جمله موضوعاتی است که در این فصل به آن‌ها پرداخته شده. فصل هفتم به موسیقی در سینمای ایران در سال‌های پیش و پس از انقلاب اختصاص دارد. پیوستِ این فصل یادداشتی است از ابراهیم گلستان درباره حسین دهلوی. گلستان در این یادداشت که درواقع نامه‌ای است به مولف کتاب، بر حق‌تقدم حسین دهلوی به‌عنوان نخستین آهنگساز فیلم در سینمای ایران تأکید کرده. فصل هشتم؛ «نقد و نشر در موسیقی» درباره وضعیت نقد موسیقی در ایران، منتقدان و پژوهشگران مهم این عرصه و نشریاتی است که به موسیقی پرداخته‌اند. در فصل نهم و پایانی با عنوان «موسیقی ایران در بوته نقد نخبگان» به مرور و معرفی دیدگاه‌های چند تن از چهره‌های شاخص ادبیات معاصر ایران درباره موسیقی ایرانی پرداخته شده. این چهره‌ها عبارتند از: صادق هدایت، نیما یوشیج، احمد شاملو و مهدی اخوان‌ثالث.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها