نگاهي به حواشي انتخاب يك دبير
در شورايعالي انقلاب فرهنگي چه مي‌گذرد؟
مهسا جزيني: آيا تغيير دبير شورايعالي انقلاب فرهنگي بعد از 13 سال بر روند شكلي و محتوايي اين شورا اثر خواهد گذاشت؟ ماجراي رفتن مخبر‌دزفولي بعد از 13 سال و آمدن سعيدرضا عاملي آن‌قدر حاشيه‌هاي عجيب‌وغريبي پيدا كرد كه دست‌آخر هم مشخص نشد اصل ماجرا در پشت پرده چه بوده است. رسانه‌هاي اصولگرا ابتدا شروع به انتشار گزارش‌هايي عليه دبير پيشنهادي كردند، اما به سرعت آن را از روي خروجي‌هاي خود حذف كردند.
به نظر مي‌رسد كه ماجرا بي‌ربط به ماهيت عملكردي خود شورا نيست؛ شورايي كه ما كمتر درباره محتواي مذاكرات آن مي‌دانيم. شورايي كه با وجود نقش تعيين‌كنندگي‌اش در سياست‌گذاري‌هاي فرهنگي و آموزشي كشور آن‌طور كه بايدوشايد از سوي رسانه‌ها رصد نمي‌شود.
براي شورايعالي انقلاب فرهنگي 23 وظيفه در نظر گرفته شده است؛ از مهندسي فرهنگي كشور و تعيين نقشه جامعه علمي كشور تا تهيه، تدوين و تصويب ضوابط كلي گزينش مديران فرهنگي و علمي كشور، استادان، معلمان و دانشجويان و سياست‌گذاري براي تعيين سهم اعتبارات فرهنگي، علمي، پژوهشي و فناوري و تعيين جهت‌گيري و اولويت هزينه‌كرد اعتبارات در برنامه‌هاي پنج‌ساله و بودجه‌هاي سالانه و...، اين شورا چندين نهاد، هيئت، انجمن، كميسيون و شوراي وابسته هم دارد... .
با وجود چنين مسئوليت‌هايي اما شورايعالي انقلاب فرهنگي سخنگو ندارد و تا پيش از اين دسترسي به دبير شورا براي همه خبرنگاران و رسانه‌ها از همه طيف‌ها به صورت برابر ميسر نبود. جلسات شورايعالي انقلاب فرهنگي پشت درهاي بسته و بدون حضور خبرنگار برگزار مي‌شود. دبير شورا اگر تا پيش از اين سالي يك‌بار نشست خبري برگزار مي‌كرد، بسيار محدود و با حضور رسانه‌هايي خاص بود. حسام‌الدين آشنا در توييتي نوشته بود: «خوب است دبيرخانه شورايعالي انقلاب فرهنگي سياهه حضور و غياب و تأخير و ميزان سخنان هر يک از اعضا را منتشر کند. چه‌بسا بتوان در صورت تصويب اعضا متن صورتجلسات را هم منتشر کرد البته با حذف شوخي‌ها و سخنان نه‌چندان مناسب برخي متأخرين و مستعجلين!» شورايعالي انقلاب فرهنگي نسبتا نهاد ثروتمندي است و طي سه سال 93 تا 96، بالغ بر 150 ميليارد تومان بودجه مصوب داشته، اما كمتر كسي از دستاوردهاي بودجه‌اي آن اطلاع دارد.
شورايعالي انقلاب فرهنگي سايت دارد و مصوباتش را به نقل از دبيرخانه شورا آنجا منتشر مي‌كند، اما گويا مصوباتي هم دارد كه هيچ‌وقت رسانه‌اي نشده‌‌اند تا جايي كه اخيرا علي مطهري با اشاره به تصويب قانون ستاره‌دارکردن دانشجويان در شورايعالي انقلاب فرهنگي و در نقد موازي‌كاري شوراهاي عالي با مجلس گفته است: «مجلس اساسا از وضع چنين قانونی بي‌اطلاع بوده است و بايد در مقابل اين قوانين پاسخ‌گو باشد و اين در حالي است که مجلس تنها نهاد قانون‌گذار در کشور است».
علي مطهري معتقد است كه شوراهاي عالي نقض غرض‌اند؛ چراكه نقش تنها نهاد قانون‌گذاري كشور طبق قانون اساسي را مخدوش كرده و تازه آن شفافيتي كه در روند قانون‌گذاري پارلمانتاريستي هست هم در اين شوراها وجود ندارد. در مقابل اما چهره‌هاي صاحب نفوذي هم در شورايعالي انقلاب فرهنگي هستند كه از ماهيت اين شورا به‌شدت دفاع مي‌كنند، مانند حسن رحيم‌پورازغدي كه گفته بود:«بعضي‌ها مي‌گويند شورايعالي انقلاب فرهنگي بحران مشروعيت دارد، اما از سال ۵۹ امام خميني(ره) گفتند ضرورت وجود شورايعالي انقلاب فرهنگي امري مستمر است... بعد از ۴۰ سال افرادي را مي‌بينيم که در سه قوه حرف‌هاي دهه ۶۰ بازرگان و بني‌صدر را مي‌زنند، حرف‌ها همان حرف‌هاست، اما آدم‌ها عوض شده‌اند... اعضاي حقوقي و سران سه قوه بيايند و بگويند ما به اين دلايل به مصوبات عمل مي‌کنيم يا به اين دلايل عمل نمي‌کنيم. راه ديگري هم وجود دارد؛ اينکه اعضاي حقيقي استعفا دهند و در محضر مقام معظم رهبري بگويند ما نمي‌توانيم از عهده اين کار برآييم... بايد اختياراتي هم به ما داده شود، افرادي که پول بيت‌المال در دستشان است بايد در کنار ما باشند... تعيين اولويت هزينه‌کرد اعتبارات در
برنامه‌هاي پنج‌ساله برعهده شورايعالي انقلاب فرهنگي است، همچنين طراحي ساز‌وکارهاي مناسب براي اجرائي‌شدن مصوبات از وظايف اين شوراست، اما چه کسي به ما محل مي‌گذارد يا جواب مي‌دهد؟ اگر هم سؤال يا انتقاد مي‌کنيم با متلک جوابمان را مي‌دهند».
عزت‌الله ضرغامي و حسن رحيم‌پورازغدي دو اصولگراي عضو شوراي انقلاب فرهنگي و منتقد عملكرد حسن روحاني در اين شورا هستند. هر دو از اين شكايت دارند كه چرا روحاني زياد غيبت دارد و چرا از تشكيل جلسات توسط نايب جلوگيري مي‌كند يا اينكه به جاي اجراي مصوبات آنها را به مشاورانش ارجاع مي‌دهد. كنش رسانه‌اي اخير ضرغامي در ماجراي عضويت و انتصاب دبير جديد شوراي عالي انقلاب فرهنگي، گزينه‌اي كه به ادعاي ضرغامي پيشنهاد حسن روحاني بوده هم در اين راستا قابل‌توجه است. ضرغامي در توييتي نوشته بود كه وحيد حقانيان از دفتر بيت با اعضا تماس گرفته تا آنها را متقاعد به رأي‌دادن به سعيدرضا عاملي كند. ضرغامي نوشته بود: «پس از بررسي بيشتر در اين خصوص يقين پيدا کردم دخالت آقاي وحيد حقانيان در مسئله انتخاب آقاي دکتر عاملي بدون مجوز معظم‌له و خودسرانه بوده است».
اما علي جنتي، وزير سابق ارشاد و فرزند احمد جنتي و محمد مهاجري اصولگرا مخالفت‌هاي صريح و ضمني با آمدن عاملي را از زاويه ديگري تحليل كرده‌اند. جنتي در صفحه اينستاگرام خود نوشته بود: «سؤال اين است كه شخصيتي با اين ويژگي‌هاي برجسته چرا از سوي برخي عناصر عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي و همفكران آنان در برخي رسانه‌ها مورد مخالفت قرار گرفته است. پاسخ اين سؤال را بايد صرفا در گرايش‌هاي سياسي و وابستگي‌هاي جناحي آنان دريافت زيرا احساس مي‌كنند دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي كه ساليان طولاني در دست همفكران سياسي آنان بوده ممكن است دچار تغييراتي شود بدون آنكه به منافع ملي كشور و رشد و تقويت اين نهاد مهم فرهنگي بينديشند...». محمد مهاجري، فعال رسانه‌اي اصولگرا در واکنش به انتقادات عزت‌الله ضرغامي به انتصاب سيدسعيدرضا عاملي به‌عنوان دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي در توييترش نوشته بود: دبير جديد شوراي انقلاب فرهنگي را نمي‌شناسم. اما اين‌طور که برادر ضرغامي عليه او خيز برداشته، آدم ياد جمله پشت‌کاميوني «الحسود لايسود» مي‌افتد. لابد او براي کرسي دبيري شوراي انقلاب فرهنگي کت و شلوار دوخته و ناگهان ديده به درد نمي‌خورد. کت و
شلوار را نگه‌دار سردار؛ انتخابات ۱۴۰۰ نزديک است».
اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي دو دسته‌اند؛ حقيقي و حقوقي. اعضاي حقوقي اكثرا هم‌طيف هستند اما به نظر مي‌رسد كه ماجراي آمدن دبير جديد شكافي در اعضا ايجا كرده يا حداقل شكاف موجود ميان اصولگرايان عضو اين شورا را زنده كرده است. تسنيم در گزارشي به نقل از حسينعلي شهرياري، عضو اين شورا نوشته بود كه با توجه به آيين‌نامه داخلي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، حداقل دو تخلف آشکار در انتخاب «عاملي» محرز است كه به ادعاي اين خبرگزاري، منشأ اين تخلفات رئيس قوه مجريه و رئيس قوه مقننه کشور بوده‌اند. در نهايت اما عاملي با حكم رهبري به عضويت در شوراي عالي انقلاب فرهنگي منصوب و از سوي اعضا هم به سمت دبيري شورا برگزيده شد.
شوراي عالي انقلاب فرهنگي اخيرا دچار يك حاشيه ديگر هم شده بود. انتشار تصوير فرزند يكي از اعضاي اين شورا كه ساكن آمريكاست پرسش‌هايي براي كاربران فضاي مجازي ايجاد كرده بود كه چطور فردي عضو شورايي است كه سياست‌گذاري عرصه فرهنگ را برعهده دارد اما فرزندش در آمريكا جذب سبك زندگي آمريكايي شده است!
البته او اتهامات را تكذيب كرد و عكس‌هاي منتشر‌شده را فتوشاپ عنوان كرد.
مهسا جزيني: آيا تغيير دبير شورايعالي انقلاب فرهنگي بعد از 13 سال بر روند شكلي و محتوايي اين شورا اثر خواهد گذاشت؟ ماجراي رفتن مخبر‌دزفولي بعد از 13 سال و آمدن سعيدرضا عاملي آن‌قدر حاشيه‌هاي عجيب‌وغريبي پيدا كرد كه دست‌آخر هم مشخص نشد اصل ماجرا در پشت پرده چه بوده است. رسانه‌هاي اصولگرا ابتدا شروع به انتشار گزارش‌هايي عليه دبير پيشنهادي كردند، اما به سرعت آن را از روي خروجي‌هاي خود حذف كردند.
به نظر مي‌رسد كه ماجرا بي‌ربط به ماهيت عملكردي خود شورا نيست؛ شورايي كه ما كمتر درباره محتواي مذاكرات آن مي‌دانيم. شورايي كه با وجود نقش تعيين‌كنندگي‌اش در سياست‌گذاري‌هاي فرهنگي و آموزشي كشور آن‌طور كه بايدوشايد از سوي رسانه‌ها رصد نمي‌شود.
براي شورايعالي انقلاب فرهنگي 23 وظيفه در نظر گرفته شده است؛ از مهندسي فرهنگي كشور و تعيين نقشه جامعه علمي كشور تا تهيه، تدوين و تصويب ضوابط كلي گزينش مديران فرهنگي و علمي كشور، استادان، معلمان و دانشجويان و سياست‌گذاري براي تعيين سهم اعتبارات فرهنگي، علمي، پژوهشي و فناوري و تعيين جهت‌گيري و اولويت هزينه‌كرد اعتبارات در برنامه‌هاي پنج‌ساله و بودجه‌هاي سالانه و...، اين شورا چندين نهاد، هيئت، انجمن، كميسيون و شوراي وابسته هم دارد... .
با وجود چنين مسئوليت‌هايي اما شورايعالي انقلاب فرهنگي سخنگو ندارد و تا پيش از اين دسترسي به دبير شورا براي همه خبرنگاران و رسانه‌ها از همه طيف‌ها به صورت برابر ميسر نبود. جلسات شورايعالي انقلاب فرهنگي پشت درهاي بسته و بدون حضور خبرنگار برگزار مي‌شود. دبير شورا اگر تا پيش از اين سالي يك‌بار نشست خبري برگزار مي‌كرد، بسيار محدود و با حضور رسانه‌هايي خاص بود. حسام‌الدين آشنا در توييتي نوشته بود: «خوب است دبيرخانه شورايعالي انقلاب فرهنگي سياهه حضور و غياب و تأخير و ميزان سخنان هر يک از اعضا را منتشر کند. چه‌بسا بتوان در صورت تصويب اعضا متن صورتجلسات را هم منتشر کرد البته با حذف شوخي‌ها و سخنان نه‌چندان مناسب برخي متأخرين و مستعجلين!» شورايعالي انقلاب فرهنگي نسبتا نهاد ثروتمندي است و طي سه سال 93 تا 96، بالغ بر 150 ميليارد تومان بودجه مصوب داشته، اما كمتر كسي از دستاوردهاي بودجه‌اي آن اطلاع دارد.
شورايعالي انقلاب فرهنگي سايت دارد و مصوباتش را به نقل از دبيرخانه شورا آنجا منتشر مي‌كند، اما گويا مصوباتي هم دارد كه هيچ‌وقت رسانه‌اي نشده‌‌اند تا جايي كه اخيرا علي مطهري با اشاره به تصويب قانون ستاره‌دارکردن دانشجويان در شورايعالي انقلاب فرهنگي و در نقد موازي‌كاري شوراهاي عالي با مجلس گفته است: «مجلس اساسا از وضع چنين قانونی بي‌اطلاع بوده است و بايد در مقابل اين قوانين پاسخ‌گو باشد و اين در حالي است که مجلس تنها نهاد قانون‌گذار در کشور است».
علي مطهري معتقد است كه شوراهاي عالي نقض غرض‌اند؛ چراكه نقش تنها نهاد قانون‌گذاري كشور طبق قانون اساسي را مخدوش كرده و تازه آن شفافيتي كه در روند قانون‌گذاري پارلمانتاريستي هست هم در اين شوراها وجود ندارد. در مقابل اما چهره‌هاي صاحب نفوذي هم در شورايعالي انقلاب فرهنگي هستند كه از ماهيت اين شورا به‌شدت دفاع مي‌كنند، مانند حسن رحيم‌پورازغدي كه گفته بود:«بعضي‌ها مي‌گويند شورايعالي انقلاب فرهنگي بحران مشروعيت دارد، اما از سال ۵۹ امام خميني(ره) گفتند ضرورت وجود شورايعالي انقلاب فرهنگي امري مستمر است... بعد از ۴۰ سال افرادي را مي‌بينيم که در سه قوه حرف‌هاي دهه ۶۰ بازرگان و بني‌صدر را مي‌زنند، حرف‌ها همان حرف‌هاست، اما آدم‌ها عوض شده‌اند... اعضاي حقوقي و سران سه قوه بيايند و بگويند ما به اين دلايل به مصوبات عمل مي‌کنيم يا به اين دلايل عمل نمي‌کنيم. راه ديگري هم وجود دارد؛ اينکه اعضاي حقيقي استعفا دهند و در محضر مقام معظم رهبري بگويند ما نمي‌توانيم از عهده اين کار برآييم... بايد اختياراتي هم به ما داده شود، افرادي که پول بيت‌المال در دستشان است بايد در کنار ما باشند... تعيين اولويت هزينه‌کرد اعتبارات در
برنامه‌هاي پنج‌ساله برعهده شورايعالي انقلاب فرهنگي است، همچنين طراحي ساز‌وکارهاي مناسب براي اجرائي‌شدن مصوبات از وظايف اين شوراست، اما چه کسي به ما محل مي‌گذارد يا جواب مي‌دهد؟ اگر هم سؤال يا انتقاد مي‌کنيم با متلک جوابمان را مي‌دهند».
عزت‌الله ضرغامي و حسن رحيم‌پورازغدي دو اصولگراي عضو شوراي انقلاب فرهنگي و منتقد عملكرد حسن روحاني در اين شورا هستند. هر دو از اين شكايت دارند كه چرا روحاني زياد غيبت دارد و چرا از تشكيل جلسات توسط نايب جلوگيري مي‌كند يا اينكه به جاي اجراي مصوبات آنها را به مشاورانش ارجاع مي‌دهد. كنش رسانه‌اي اخير ضرغامي در ماجراي عضويت و انتصاب دبير جديد شوراي عالي انقلاب فرهنگي، گزينه‌اي كه به ادعاي ضرغامي پيشنهاد حسن روحاني بوده هم در اين راستا قابل‌توجه است. ضرغامي در توييتي نوشته بود كه وحيد حقانيان از دفتر بيت با اعضا تماس گرفته تا آنها را متقاعد به رأي‌دادن به سعيدرضا عاملي كند. ضرغامي نوشته بود: «پس از بررسي بيشتر در اين خصوص يقين پيدا کردم دخالت آقاي وحيد حقانيان در مسئله انتخاب آقاي دکتر عاملي بدون مجوز معظم‌له و خودسرانه بوده است».
اما علي جنتي، وزير سابق ارشاد و فرزند احمد جنتي و محمد مهاجري اصولگرا مخالفت‌هاي صريح و ضمني با آمدن عاملي را از زاويه ديگري تحليل كرده‌اند. جنتي در صفحه اينستاگرام خود نوشته بود: «سؤال اين است كه شخصيتي با اين ويژگي‌هاي برجسته چرا از سوي برخي عناصر عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي و همفكران آنان در برخي رسانه‌ها مورد مخالفت قرار گرفته است. پاسخ اين سؤال را بايد صرفا در گرايش‌هاي سياسي و وابستگي‌هاي جناحي آنان دريافت زيرا احساس مي‌كنند دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي كه ساليان طولاني در دست همفكران سياسي آنان بوده ممكن است دچار تغييراتي شود بدون آنكه به منافع ملي كشور و رشد و تقويت اين نهاد مهم فرهنگي بينديشند...». محمد مهاجري، فعال رسانه‌اي اصولگرا در واکنش به انتقادات عزت‌الله ضرغامي به انتصاب سيدسعيدرضا عاملي به‌عنوان دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي در توييترش نوشته بود: دبير جديد شوراي انقلاب فرهنگي را نمي‌شناسم. اما اين‌طور که برادر ضرغامي عليه او خيز برداشته، آدم ياد جمله پشت‌کاميوني «الحسود لايسود» مي‌افتد. لابد او براي کرسي دبيري شوراي انقلاب فرهنگي کت و شلوار دوخته و ناگهان ديده به درد نمي‌خورد. کت و
شلوار را نگه‌دار سردار؛ انتخابات ۱۴۰۰ نزديک است».
اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي دو دسته‌اند؛ حقيقي و حقوقي. اعضاي حقوقي اكثرا هم‌طيف هستند اما به نظر مي‌رسد كه ماجراي آمدن دبير جديد شكافي در اعضا ايجا كرده يا حداقل شكاف موجود ميان اصولگرايان عضو اين شورا را زنده كرده است. تسنيم در گزارشي به نقل از حسينعلي شهرياري، عضو اين شورا نوشته بود كه با توجه به آيين‌نامه داخلي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، حداقل دو تخلف آشکار در انتخاب «عاملي» محرز است كه به ادعاي اين خبرگزاري، منشأ اين تخلفات رئيس قوه مجريه و رئيس قوه مقننه کشور بوده‌اند. در نهايت اما عاملي با حكم رهبري به عضويت در شوراي عالي انقلاب فرهنگي منصوب و از سوي اعضا هم به سمت دبيري شورا برگزيده شد.
شوراي عالي انقلاب فرهنگي اخيرا دچار يك حاشيه ديگر هم شده بود. انتشار تصوير فرزند يكي از اعضاي اين شورا كه ساكن آمريكاست پرسش‌هايي براي كاربران فضاي مجازي ايجاد كرده بود كه چطور فردي عضو شورايي است كه سياست‌گذاري عرصه فرهنگ را برعهده دارد اما فرزندش در آمريكا جذب سبك زندگي آمريكايي شده است!
البته او اتهامات را تكذيب كرد و عكس‌هاي منتشر‌شده را فتوشاپ عنوان كرد.