اَبَر‌زنان در تاريخ ملي و مذهبي ما
فخرالسادات محتشمي‌پور*
در گذشته‌اي نه‌چندان دور اَبَر‌زنان در تاريخ ايران و اسلام در ذهن و روح زنان ايراني تأثيري ماندگار داشتند. زناني که در مقاطع مختلف تاريخ اسلام و ايران نقش‌آفريني کرده و نام و اعمال و آثارشان براي هميشه ثبت شده بود. کتب آموزشي و تربيتي رسمي و غيررسمي هم پر بود از سرگذشت اين ابرزنان تا الگوي ايدئال را براي زنان و دختران ايراني مسلمان بنماياند. در تاريخ معاصر ايران حکومت‌گران به نسبت گرايش‌هاي ملي يا مذهبي خود اين الگوها را انتخاب و به جامعه مخاطب خود عرضه کرده‌اند؛ اما امروز نسل نوی زنان ايراني چندان تمايلي به الگوگزيني واحد براي زيست فردي و اجتماعي خود نشان نمي‌دهند و اگر هم تمايلي باشد، با توجه به تنوع‌خواهي، تکثرطلبي و دگرخواهي نسل جديد متکثر و فراتر از مرزهاي جغرافيايي و عقيدتي خواهد بود. اين به آن معنا نيست که دستگاه‌ها و نهادهاي رسمي و غيررسمي فرهنگي و نظام‌هاي آموزشي و تعليم‌و‌تربيت درباره معرفي الگوها احساس مسئوليت نکنند؛ بلکه تأکيدي است بر ضرورت فراخ‌انديشي و توجه به شرايط و مطالبات روز جامعه؛ به‌ويژه جامعه جوان ايران. اين مقدمه را به‌آن‌دلیل آوردم که يادآور شوم...
به دليل عملکرد و شيوه ناصحيحي که نسل گذشته در معرفي برخي الگوها و نيز تحريف‌ها و کم و زيادگويي‌ها و افراط و تفريط‌ها موجب شده، برخي واقعيت‌هاي تاريخي نيز انکار شوند و شايد زمان بيشتر و تلاش مضاعف لازم باشد تا در فضايي آرام و بي‌طرف نسل نو با مطالعه و دريافت و معرفت خود به ذات عريان حقيقت دست يابد.
روز 22 دي برابر با پنجم جمادي‌الاول روز ولادت بزرگ‌بانويي است که نامش هماره در تاريخ اسلام درخشيده و درخشش اين نام که منبعث از ايثار و ازخودگذشتگي‌ها، دلاوري‌ها و شجاعت و جسارت مقابله با ظلم و حمايت از مظلوم است؛ تا امروز باقي است.
هرچند اوج اين دلاوري و نام‌آوري بزرگ‌بانوي تاريخ اسلام با عاشوراي حسيني پيوند خورده و حماسه‌سرايي‌ها و قهرماني‌هايش از زمان رويارويي برادر و ياران و همراهانش در مقابله با لشکر تجاوزگر و خون‌خوار فرزند معاويه آغاز و پس از شهادت آنان در جريان اسارت خانواده آن بزرگوار پررنگ شد؛ اما هر صفحه از داستان زندگي او پيش از ازدواج و پس‌از‌آن براي زنان امروز ايران و عالم اسلام و حتي براي همه بشريت درس‌آموز است.
زادروز اين بانوي تاريخ‌ساز را در تقويم کشورمان روز پرستار نام نهاده‌اند. در‌حالي‌که اين نگاهي محدود و جزئي به شخصيت چندوجهي زينب سلام‌الله عليه است.
نام زينب در کنار نام دو برادر ارجمندش و دو سيد جوانان اهل بهشت بلندمرتبه ماند. دو برادرش حسن و حسين (ع) پس از پدر مرتبت امامت يافتند و دل و جان در پي راهبري مردمان زمان‌شان به طريقت درست نهادند و افسوس که با بي‌مهري همان مردمان دنيادوست هر دو به شهادت رسيدند و او نيز مانند جد و پدر و مادر بلندمرتبه و برادران گران‌قدرش پيشوا شد و پيشوا ماند تا آموزه‌هاي قرآني در لوح دل و جان مسلمانان تا آخرالزمان بماند که قلب آدمي فارغ از جنسيتش مي‌تواند مهبط وحي الهي باشد و زن و مرد فارغ از جنسيت‌شان مي‌توانند به مقام والاي انسانيت و مرتبه بلند تقوا دست يابند.
اميد که زينبي بمانيم و زينبي بميريم.
در گذشته‌اي نه‌چندان دور اَبَر‌زنان در تاريخ ايران و اسلام در ذهن و روح زنان ايراني تأثيري ماندگار داشتند. زناني که در مقاطع مختلف تاريخ اسلام و ايران نقش‌آفريني کرده و نام و اعمال و آثارشان براي هميشه ثبت شده بود. کتب آموزشي و تربيتي رسمي و غيررسمي هم پر بود از سرگذشت اين ابرزنان تا الگوي ايدئال را براي زنان و دختران ايراني مسلمان بنماياند. در تاريخ معاصر ايران حکومت‌گران به نسبت گرايش‌هاي ملي يا مذهبي خود اين الگوها را انتخاب و به جامعه مخاطب خود عرضه کرده‌اند؛ اما امروز نسل نوی زنان ايراني چندان تمايلي به الگوگزيني واحد براي زيست فردي و اجتماعي خود نشان نمي‌دهند و اگر هم تمايلي باشد، با توجه به تنوع‌خواهي، تکثرطلبي و دگرخواهي نسل جديد متکثر و فراتر از مرزهاي جغرافيايي و عقيدتي خواهد بود. اين به آن معنا نيست که دستگاه‌ها و نهادهاي رسمي و غيررسمي فرهنگي و نظام‌هاي آموزشي و تعليم‌و‌تربيت درباره معرفي الگوها احساس مسئوليت نکنند؛ بلکه تأکيدي است بر ضرورت فراخ‌انديشي و توجه به شرايط و مطالبات روز جامعه؛ به‌ويژه جامعه جوان ايران. اين مقدمه را به‌آن‌دلیل آوردم که يادآور شوم...
به دليل عملکرد و شيوه ناصحيحي که نسل گذشته در معرفي برخي الگوها و نيز تحريف‌ها و کم و زيادگويي‌ها و افراط و تفريط‌ها موجب شده، برخي واقعيت‌هاي تاريخي نيز انکار شوند و شايد زمان بيشتر و تلاش مضاعف لازم باشد تا در فضايي آرام و بي‌طرف نسل نو با مطالعه و دريافت و معرفت خود به ذات عريان حقيقت دست يابد.
روز 22 دي برابر با پنجم جمادي‌الاول روز ولادت بزرگ‌بانويي است که نامش هماره در تاريخ اسلام درخشيده و درخشش اين نام که منبعث از ايثار و ازخودگذشتگي‌ها، دلاوري‌ها و شجاعت و جسارت مقابله با ظلم و حمايت از مظلوم است؛ تا امروز باقي است.
هرچند اوج اين دلاوري و نام‌آوري بزرگ‌بانوي تاريخ اسلام با عاشوراي حسيني پيوند خورده و حماسه‌سرايي‌ها و قهرماني‌هايش از زمان رويارويي برادر و ياران و همراهانش در مقابله با لشکر تجاوزگر و خون‌خوار فرزند معاويه آغاز و پس از شهادت آنان در جريان اسارت خانواده آن بزرگوار پررنگ شد؛ اما هر صفحه از داستان زندگي او پيش از ازدواج و پس‌از‌آن براي زنان امروز ايران و عالم اسلام و حتي براي همه بشريت درس‌آموز است.
زادروز اين بانوي تاريخ‌ساز را در تقويم کشورمان روز پرستار نام نهاده‌اند. در‌حالي‌که اين نگاهي محدود و جزئي به شخصيت چندوجهي زينب سلام‌الله عليه است.
نام زينب در کنار نام دو برادر ارجمندش و دو سيد جوانان اهل بهشت بلندمرتبه ماند. دو برادرش حسن و حسين (ع) پس از پدر مرتبت امامت يافتند و دل و جان در پي راهبري مردمان زمان‌شان به طريقت درست نهادند و افسوس که با بي‌مهري همان مردمان دنيادوست هر دو به شهادت رسيدند و او نيز مانند جد و پدر و مادر بلندمرتبه و برادران گران‌قدرش پيشوا شد و پيشوا ماند تا آموزه‌هاي قرآني در لوح دل و جان مسلمانان تا آخرالزمان بماند که قلب آدمي فارغ از جنسيتش مي‌تواند مهبط وحي الهي باشد و زن و مرد فارغ از جنسيت‌شان مي‌توانند به مقام والاي انسانيت و مرتبه بلند تقوا دست يابند.
اميد که زينبي بمانيم و زينبي بميريم.