استانیشدن انتخابات مجلس در کشوقوس موافقان و مخالفان
اصغر سلیمی، سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور، درباره جزئیات طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و استانیشدن انتخابات مجلس، گفت: عدهای از مجلس پنجم به دنبال استانیشدن انتخابات مجلس هستند و هربار که طرحی در این زمینه به شورای نگهبان رسیده، مشمول ایرادات قبلی بوده است. امروز نیز طرحی که آماده شده نسبت به دورههای قبل تغییر چندانی نکرده است.
کمتر از یک هفته پیش بود که کلیات استانیشدن انتخابات مجلس، در صحن مجلس دهم رأی آورد. بعد از رأیآوردن یکفوریت این طرح، کولیوند، رئیس کمیسیون شوراها، خواستار ارجاع این طرح به کمیسیون مربوطه شد. بهاینترتیب علی لاریجانی، رئیس مجلس، این درخواست را به رأی گذاشت و نمایندگان هم با آن موافقت کردند و طرح یکفوریتی انتخابات مجلس برای انجام برخی اصلاحات و تغییرات به شوراها ارسال شد. اصغر سلیمی در گفتوگو با «ایسنا» با بیان اینکه «از نظر بنده کار کارشناسی لازم روی این طرح انجام نشده است و فکر نمیکنم این طرح بتواند به نتیجهای که مدنظر طراحان است برسد»، گفت: این طرح مغایر با بند ۱۵ اصل سوم قانون اساسی است که بر توسعه و تحکیم برادري اسلامی و تعامل عمومی دلالت دارد. با توجه به اینکه کشور ما از اقوام و مذاهب مختلف تشکیل شده است، در شرایط کنونی هر یک از اینها میتوانند نمایندگان خود را داشته باشند، اما بر اساس این طرح اقلیتها نمیتوانند نمایندگان خود را داشته باشند و در استانهایی نظیر آذربایجان، کرمانشاه، گلستان، سیستانوبلوچستان، کردستان و سایر استانها از لحاظ قومیتها و هم از لحاظ محلی دچار مشکل میشوند.
نماینده مردم سمیرم در مجلس ادامه داد: از سوی دیگر این طرح با بند ۹ اصل سوم قانون اساسی که بر رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه جامعه در تمام زمینههای مادی و معنوی دلالت دارد، مغایرت دارد. با شرایط کنونی اگر یک کاندیدا در یک شهرستان ۱۰ درصد رأی بیاورد و فردی دیگر در همان شهرستان ۶۰ درصد رأی بیاورد، احتمال دارد فردی که درصد کمتری رأی را در شهرستان کسب کرده بتواند در سطح استان با توجه به نظر مرکز استان رأی بیشتری کسب کند و به مجلس راه یابد و فردی که رأی بیشتری در شهرستان میآورد، اما پشتوانهای در مرکز استان ندارد به مجلس ورود پیدا نکند که این نوعی تبعیض است... قبلا یک کاندیدا تنها در شهرستان خود تبلیغ میکرد، ولی بر اساس این طرح، یک کاندیدا باید در صد شهر یک استان تبلیغ کند و پروسه انتخابات طولانیتر خواهد شد. یا اگر انتخابات به میاندورهای کشیده شود و اگر رأی یک حوزه باطل شود، در یک حوزه نظیر سمیرم باید در کل استان اصفهان صندوق رأیگیری گذاشته شود. موافقان طرح استانیشدن انتخابات مجلس، اغلب بر تأثیر این قانون بر تقویت احزاب و همچنین جلوگیری از بخشینگری تأکید دارند. از منظر دیگر این طرح
زیاد مورد قبول نمایندگانی که در حوزههای کوچک و تکنفره رأی میآورند نیست، چراکه شرایط انتخابشدن را بهکلی تغییر میدهد.
اصغر سلیمی در ادامه گفتوگوی خود به معایب دیگر این طرح اشاره کرد. برای نمونه او ایرادات خود را اینچنین فهرست کرد: عدم امکان حضور نمایندگان شاخص و مستقل به دنبال افزایش هزینه تبلیغات، عدم توجه کافی به مناطق پیرامونی شهرستانها و مناطق دورافتاده، فعالشدن کانونهای قدرت و ثروت، تقلیل اتکا به آرای عمومی و کاهش مشارکت مردمی، عدم شناخت کافی از کاندیداهای استان، افزایش لابیگری، کاهش استقلال نمایندگان، کنارهگیری حوزههای کمجمعیت زمانی که رأی خود را واجد اثرگذاری در کل استان نبیند، کاهش انتخاب آگاهانه، بستهشدن راه برای نمایندگان مستقل، غیرحزبی و مردمی برای حضور در مجلس، تأثیرگذاری رأی مراکز استانها در انتخابات، بیشتر امکانات و اشتغال در شهرهای بزرگ فراهم شده و روستاها خالی از سکنه میشوند.
خیلیوقت است که ایده اصلاح قانون انتخابات برای کارآمدترشدن مجلس مطرح شده است. در میان اظهارنظرهای موافق و مخالف باید این نکته را نیز در نظر داشت که قانون فعلی و طرحی که درحالحاضر مطرح است هرکدام برندگان و بازندگان خاص خود را دارند. بر همین اساس است که باید منافع نمایندگان را نیز در نظر داشت. شکاف موافقان و مخالفان این طرح کجاست؟ آیا میتوان دو دسته عمده در موافقت و مخالفت با این طرح یافت؟ فعلا به نظر میرسد که موافقان و مخالفان حول جناحهای سیاسی جبههبندی نکردهاند. سخنگوی کمیسیون شوراها صحبت خود را اینگونه ادامه داد: در کشورهای توسعهیافته تلاش میشود تا انتخابات مجلس در حوزههای کوچکتر برگزار شود تا مردم ارتباط نزدیکتری با نمایندگان داشته باشند و با تصویب قوانینی منطبق بر واقعیات در راستای حل مشکلات اجتماعی گام بردارند؛ بهعنوانمثال شهری نظیر پاریس به ۲۰ حوزه تقسیم شده است و هر محله یک نماینده دارد. در کشورهای پیشرفته حوزه انتخاباتی مجلس را کوچکتر کردهاند تا مردم شناخت بیشتری از نمایندگان داشته باشند. هرچند میتوان رد حرف سلیمی را در برخی کشورهای پیشرفته یافت، اما نمیتوان تفاوتهای دیگری را که
بین نظامهای انتخاباتی و پارلمانی ایران با کشورهای پیشرفته وجود دارد نادیده گرفت و تنها این نکته را برجسته کرد. دقیقا به همین خاطر است که سلیمی در اظهارت بعدی خود گفت: شوراهای محلی فاقد توانایی لازم برای پاسخگویی به مشکلات محلی هستند. متأسفانه تا به امروز که پنجمین دوره حضور شوراها در فضای کشور است، شوراها نتوانستهاند به جایگاه واقعی خود دست یابند و بیشتر شوراهای شهرداری هستند تا شوراهای شهر و آمادگی لازم در شوراها وجود ندارد که ما مسئولیت حل مشکلات محلی را به دوش آنها بیندازیم. هنوز ما در مدیریت شهری دچار مشکل هستیم و پارلمانهای محلی فعال نیستند. در سایر کشورها شهردار رئیس یک شهر است و بهداشت، آب، برق و همه سیستمها زیر نظر شهردار است و شوراها نیز در نقش یک پارلمان محلی بر کار شهردار نظارت میکنند و آنگاه میتوان رسیدگی به مشکلات محلی را به این پارلمانها سپرد، اما امروز زیرساختهای لازم برای سپردن این مسئولیت به شوراهای محلی فراهم نیست. بهاینترتیب میتوان از این نماینده پرسید اگر شوراها «نتوانستند به جایگاه واقعی خود دست یابند» و بهاینترتیب نمیتوان از آنها برای برآوردهکردن نیازهای محلی استفاده
کرد، آیا مجلس امروز در جایگاه واقعی خود قرار دارد که بتواند نیازهای موردنظر سلیمی را تأمین کند.
اصغر سلیمی، سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور، درباره جزئیات طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و استانیشدن انتخابات مجلس، گفت: عدهای از مجلس پنجم به دنبال استانیشدن انتخابات مجلس هستند و هربار که طرحی در این زمینه به شورای نگهبان رسیده، مشمول ایرادات قبلی بوده است. امروز نیز طرحی که آماده شده نسبت به دورههای قبل تغییر چندانی نکرده است.
کمتر از یک هفته پیش بود که کلیات استانیشدن انتخابات مجلس، در صحن مجلس دهم رأی آورد. بعد از رأیآوردن یکفوریت این طرح، کولیوند، رئیس کمیسیون شوراها، خواستار ارجاع این طرح به کمیسیون مربوطه شد. بهاینترتیب علی لاریجانی، رئیس مجلس، این درخواست را به رأی گذاشت و نمایندگان هم با آن موافقت کردند و طرح یکفوریتی انتخابات مجلس برای انجام برخی اصلاحات و تغییرات به شوراها ارسال شد. اصغر سلیمی در گفتوگو با «ایسنا» با بیان اینکه «از نظر بنده کار کارشناسی لازم روی این طرح انجام نشده است و فکر نمیکنم این طرح بتواند به نتیجهای که مدنظر طراحان است برسد»، گفت: این طرح مغایر با بند ۱۵ اصل سوم قانون اساسی است که بر توسعه و تحکیم برادري اسلامی و تعامل عمومی دلالت دارد. با توجه به اینکه کشور ما از اقوام و مذاهب مختلف تشکیل شده است، در شرایط کنونی هر یک از اینها میتوانند نمایندگان خود را داشته باشند، اما بر اساس این طرح اقلیتها نمیتوانند نمایندگان خود را داشته باشند و در استانهایی نظیر آذربایجان، کرمانشاه، گلستان، سیستانوبلوچستان، کردستان و سایر استانها از لحاظ قومیتها و هم از لحاظ محلی دچار مشکل میشوند.
نماینده مردم سمیرم در مجلس ادامه داد: از سوی دیگر این طرح با بند ۹ اصل سوم قانون اساسی که بر رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه جامعه در تمام زمینههای مادی و معنوی دلالت دارد، مغایرت دارد. با شرایط کنونی اگر یک کاندیدا در یک شهرستان ۱۰ درصد رأی بیاورد و فردی دیگر در همان شهرستان ۶۰ درصد رأی بیاورد، احتمال دارد فردی که درصد کمتری رأی را در شهرستان کسب کرده بتواند در سطح استان با توجه به نظر مرکز استان رأی بیشتری کسب کند و به مجلس راه یابد و فردی که رأی بیشتری در شهرستان میآورد، اما پشتوانهای در مرکز استان ندارد به مجلس ورود پیدا نکند که این نوعی تبعیض است... قبلا یک کاندیدا تنها در شهرستان خود تبلیغ میکرد، ولی بر اساس این طرح، یک کاندیدا باید در صد شهر یک استان تبلیغ کند و پروسه انتخابات طولانیتر خواهد شد. یا اگر انتخابات به میاندورهای کشیده شود و اگر رأی یک حوزه باطل شود، در یک حوزه نظیر سمیرم باید در کل استان اصفهان صندوق رأیگیری گذاشته شود. موافقان طرح استانیشدن انتخابات مجلس، اغلب بر تأثیر این قانون بر تقویت احزاب و همچنین جلوگیری از بخشینگری تأکید دارند. از منظر دیگر این طرح
زیاد مورد قبول نمایندگانی که در حوزههای کوچک و تکنفره رأی میآورند نیست، چراکه شرایط انتخابشدن را بهکلی تغییر میدهد.
اصغر سلیمی در ادامه گفتوگوی خود به معایب دیگر این طرح اشاره کرد. برای نمونه او ایرادات خود را اینچنین فهرست کرد: عدم امکان حضور نمایندگان شاخص و مستقل به دنبال افزایش هزینه تبلیغات، عدم توجه کافی به مناطق پیرامونی شهرستانها و مناطق دورافتاده، فعالشدن کانونهای قدرت و ثروت، تقلیل اتکا به آرای عمومی و کاهش مشارکت مردمی، عدم شناخت کافی از کاندیداهای استان، افزایش لابیگری، کاهش استقلال نمایندگان، کنارهگیری حوزههای کمجمعیت زمانی که رأی خود را واجد اثرگذاری در کل استان نبیند، کاهش انتخاب آگاهانه، بستهشدن راه برای نمایندگان مستقل، غیرحزبی و مردمی برای حضور در مجلس، تأثیرگذاری رأی مراکز استانها در انتخابات، بیشتر امکانات و اشتغال در شهرهای بزرگ فراهم شده و روستاها خالی از سکنه میشوند.
خیلیوقت است که ایده اصلاح قانون انتخابات برای کارآمدترشدن مجلس مطرح شده است. در میان اظهارنظرهای موافق و مخالف باید این نکته را نیز در نظر داشت که قانون فعلی و طرحی که درحالحاضر مطرح است هرکدام برندگان و بازندگان خاص خود را دارند. بر همین اساس است که باید منافع نمایندگان را نیز در نظر داشت. شکاف موافقان و مخالفان این طرح کجاست؟ آیا میتوان دو دسته عمده در موافقت و مخالفت با این طرح یافت؟ فعلا به نظر میرسد که موافقان و مخالفان حول جناحهای سیاسی جبههبندی نکردهاند. سخنگوی کمیسیون شوراها صحبت خود را اینگونه ادامه داد: در کشورهای توسعهیافته تلاش میشود تا انتخابات مجلس در حوزههای کوچکتر برگزار شود تا مردم ارتباط نزدیکتری با نمایندگان داشته باشند و با تصویب قوانینی منطبق بر واقعیات در راستای حل مشکلات اجتماعی گام بردارند؛ بهعنوانمثال شهری نظیر پاریس به ۲۰ حوزه تقسیم شده است و هر محله یک نماینده دارد. در کشورهای پیشرفته حوزه انتخاباتی مجلس را کوچکتر کردهاند تا مردم شناخت بیشتری از نمایندگان داشته باشند. هرچند میتوان رد حرف سلیمی را در برخی کشورهای پیشرفته یافت، اما نمیتوان تفاوتهای دیگری را که
بین نظامهای انتخاباتی و پارلمانی ایران با کشورهای پیشرفته وجود دارد نادیده گرفت و تنها این نکته را برجسته کرد. دقیقا به همین خاطر است که سلیمی در اظهارت بعدی خود گفت: شوراهای محلی فاقد توانایی لازم برای پاسخگویی به مشکلات محلی هستند. متأسفانه تا به امروز که پنجمین دوره حضور شوراها در فضای کشور است، شوراها نتوانستهاند به جایگاه واقعی خود دست یابند و بیشتر شوراهای شهرداری هستند تا شوراهای شهر و آمادگی لازم در شوراها وجود ندارد که ما مسئولیت حل مشکلات محلی را به دوش آنها بیندازیم. هنوز ما در مدیریت شهری دچار مشکل هستیم و پارلمانهای محلی فعال نیستند. در سایر کشورها شهردار رئیس یک شهر است و بهداشت، آب، برق و همه سیستمها زیر نظر شهردار است و شوراها نیز در نقش یک پارلمان محلی بر کار شهردار نظارت میکنند و آنگاه میتوان رسیدگی به مشکلات محلی را به این پارلمانها سپرد، اما امروز زیرساختهای لازم برای سپردن این مسئولیت به شوراهای محلی فراهم نیست. بهاینترتیب میتوان از این نماینده پرسید اگر شوراها «نتوانستند به جایگاه واقعی خود دست یابند» و بهاینترتیب نمیتوان از آنها برای برآوردهکردن نیازهای محلی استفاده
کرد، آیا مجلس امروز در جایگاه واقعی خود قرار دارد که بتواند نیازهای موردنظر سلیمی را تأمین کند.