نگاهي به تشکيل مدرسه حکمراني شهيد بهشتي و ايده حاكميت اسلامي در آينده
مدرسه تعلیم حكمراني اسلامي
«مدرسه حکمراني شهيد بهشتي» عنواني است که در موتورهاي جستوجو به نتايج زيادي نميرسيد، مگر به برخي از اسامي که نشاني از سالهاي نهچندان دور دارند؛ سردار وحيدي، وزير دفاع دولت احمدينژاد، مهدي غضنفري، وزير بازرگاني و مصطفي نجار، وزير کشور او و حتي محمدمهدي نژادنوري، معاون پژوهشي وزارت علوم احمدينژاد. اين نهاد به نظر ميرسد زيرمجموعه دانشگاه و پژوهشگاه عالي دفاع ملي است؛ اما اساسا دانشگاه عالي دفاع ملي چيست؟ اين دانشگاه در تير سال 1381 از ادغام دو مرکز آموزشي ارتش و سپاه و در تابعيت ستاد کل نيروهاي مسلح تشکيل شد؛ اما با تغيير در ساختار کلي ستاد کل نيروهاي مسلح در مرداد سال 1395 و تجميع مراکز پژوهشي وابسته به ستاد کل نيروهاي مسلح در دانشگاه عالي دفاع ملي، نام دانشگاه به «دانشگاه و پژوهشگاه عالي دفاع ملي و تحقيقات راهبردي» تغيير يافت. برايناساس، اين مجموعه زير نظر ستاد کل نيروهاي مسلح و به صورت هيئتامنايي اداره ميشود. سردار احمد وحيدي، وزير دفاع دولت احمدينژاد، رئيس اين دانشگاه به شمار ميرود. سردار وحيدي از موافقت مقام معظم رهبري درباره راهاندازي مدرسه حکمراني شهيد بهشتي خبر داده و در يکي از دورههاي
آموزشي اين دانشگاه گفته است: «در اين ملاقات، ايجاد و راهاندازي مدرسه حکمراني در دانشگاه به استحضار ايشان رسيد و معظمله ضمن موافقت با تشکيل مدرسه حکمراني، در رهنمود خود فرمودند اين کار بحث خوبي است، بهطور کامل پيگيري شود».
مدرسه حکمراني و حکومت اسلامي
اين مدرسه با هدف تعليم حکمراني خوب ايجاد شده است و رئيس آن نیز اکنون مهدي غضنفري، وزير بازرگاني دولت احمدينژاد است. اين مدرسه در شهريور سال جاري افتتاح شد. در آيين افتتاح آن نیز سردار نجار و سردار وحيدي حضور داشتند. وحيدي در آيين افتتاح اين مدرسه گفت: «حکمراني ربطي به سلايق سياسي ندارد و فراتر از آنهاست و مسئولان بايد بتوانند با هم کار کنند. يکي از ضعفهاي ما، تلقيات مختلف حکمرانان در نحوه اداره کشور و کمبود دانش کافي و نبود چارچوبهاي ذهني لازم است. اهميت اين موضوع زمانی روشن ميشود که بدانيم حکمراني در اسلام امري مقدس است. حکومت در اسلام مانند ساير نقاط دنيا نيست که عدهاي جمع شوند و حکومت کنند، بلکه در اعماق فطرت انساني و در فرامين الهي ريشه دارد. وقتي حکومت از يک چنين جايگاهي برخوردار است، با حکومت در ساير نقاط دنيا متفاوت است. اينکه بعضي حکومت اسلا مي را برنميتابند، شايد به اين خاطر باشد که يا متوجه نميشوند يا ايمانشان ضعيف است که اين نشان از بيتوجهي و غفلت آنها از اين ريشه عميق است».
حکمران اسلامي
وحيدي گفته بود: اما نکتهاي که وجود دارد، این است که حکمران اسلامي و انقلابي بايد در کارش خيلي مسلط باشد. اگر کسي کاري ميگيرد که بر آن مسلط نيست، آن کار غصبي است و هيچکس نبايد به خود اجازه دهد وقتي دانش کافي و درک درستی از کاري ندارد، آن کار را انجام دهد. ترکيب اين دو عنصر، يعني وابستگي به آموزههاي عميق توحيدي و تسلط کافي بر موضوعي که قرار است در آن حکمي داده شود، حکمران اسلامي را ميسازد. حکمران اسلامي بايد بيش از هر چيز خود را خدمتگزار بداند. بيترديد مديري که احساس کند ارزش و جايگاه بالاتري از مردم دارد، اسلامي نيست و اين خصایل مذموم در حکمرانان دنيا وجود دارد و بعضي فکر ميکنند که اين ذات مديريت است.
چرا دانشگاه دفاع ملي
وحيدي گفته بود: ممکن است سؤال شود چرا بايد اين دوره (حکمراني) در دانشگاه دفاع ملي برگزار شود و در جاي ديگري مانند دانشگاه شريف يا تهران نه. چون اين کار صرفا يک کار تخصصي نيست، بلکه يک امر حکومتي است و حاصل تجربيات گرانبار اندوختهشده از يک سو و تعهدات عميق به منافع ملي از سوی دیگر است که بايد در فرد پرورده شود. قبل از دانشگاه عالي دفاع ملي، بعضی از دانشگاهها اقدام به تأسيس رشته مديريت دولتي کردند، اما موفق نشدند و ما به چيزي نياز داريم که هم اسمي از آن بماند و هم رسمي از آن.
توضيحات مهدي غضنفري
مهدي غضنفري، رئيس مدرسه نیز گفته بود: اکنون که 40 سال از عمر انقلاب اسلامي ايران ميگذرد، شايد انتظار نداشتيم با مشکلات کنوني روبهرو شويم؛ مشکلاتي که اگر پاسخي براي آنها نداشته باشيم، قطعا در اداره جامعه با مشکل مواجه ميشويم. امروز کساني که در بخشهاي مختلف کشور مسئوليتهايي دارند، کساني هستند که دانش حکمراني را در هيچ دانشگاهي فرا نگرفتهاند؛ به همين دلیل دانش لازم را براي حکمراني ندارند؛ برای مثال در همين بحران ارزي که اين روزها با آن مواجه هستيم، اگر تجربه بحران ارزي در سالهاي گذشته را مركز توجه قرار ميداديم، شايد نتايج بهتري در مواجهه با اين بحران به دست ميآورديم. مدرسه حکمراني ميخواهد اين دانش را ارائه دهد که يک حکمران اسلامي چگونه در مواجهه با مسائل و مشکلات در موضوعات مختلف بايد تصميم بگيرد و عمل کند و اينکه کشور چه ظرفيتهايي دارد؟».
مدرسه حکمراني چيست؟
در پورتال دانشگاه عالي دفاعي فصلي به نام مدرسه حمکراني وجود دارد که در توضيح آن چنين آمده است: «امروزه بيش از 150 مدرسه حكمراني در سراسر دنيا مشغول فعاليت هستند. با عنايت به چالشهاي پيشروي همه حکومتها در هزاره سوم، تشكيل مدرسه حکمراني در جمهوري اسلامي ايران نيز اجتنابناپذير است. مدرسه حکمراني شهيد بهشتي بهعنوان اولين مدرسه حکمراني در ايران برابر اوامر ابلاغي، در تاريخ 08/06/1397 مصادف با عيد غدير خم در دانشگاه عالي دفاع ملي رسما افتتاح شده است».
سپس درباره دلايل وجودي مدرسه حکمراني هم اين توضيحات به صورت تيتروار آمده است: «وجود مباني حكمراني در منابع اسلامي و نياز به احصاء و تدوين آن و همچنين انتقال به حكمرانان حال و آينده؛ وجود بحرانهاي جمعيتي، زيستمحيطي، اقتصادي، امنيتي، اجتماعي، فرهنگي و در ساير حوزههاي پيشروي حكومتها در سطح ايران و جهان، پيچيدگي فرايند حكمراني در سطح كشور و نياز مسئولين و حكمرانان به فراگيري اين آموزشها و بهرهمندي از تجارب گذشتگان، ضرورت ارائه راهحلهاي عيني براي مسائل پيشروي حكمرانان، سرعت سرسامآور تغييرات محيطي و لزوم ايجاد آمادگي در حكمرانان براي مواجهه با اين پديدهها و پيچيدگي و انباشتگي دانش حكمراني در سطح جهان».
نشستهاي تخصصي
اين مدرسه طبق توضيحي که خود ارائه کرده، روزهاي دوشنبه هر دو هفته يکبار، يک نشست تخصصي با حضور استادان، در محل سالن اجتماعات ساختمان پيامبر اعظم(ص) دانشگاه و پژوهشگاه عالي دفاع ملي و تحقيقات راهبردي تشکيل ميدهد. نشست اول آن با موضوع مدارس حکمراني دنيا از سوي مهدي عبدالحميد ارائه شده است. با جستوجو ميتوان دريافت که او صاحب تأليفاتي در اين زمينه بوده که البته برخي از اين تأليفات از ديدگاه اسلامي صورت گرفته است. نشست دوم با موضوع چيستي حکمراني و از سوي غلامرضا سليمي ارائه شده است. سليمي، معاون پژوهش مدرسه حکمراني شهيد بهشتي است. او استاديار دانشگاه دفاع ملي نيز محسوب ميشود و مقالهاي در باب تحليل سيستمي يادمانهاي دفاع مقدس دارد. نشست سوم با موضوع حکمراني در نهجالبلاغه از سوي سعيد حجازيفر، پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسين(ع) ارائه شده است. حجازيفر صاحب تأليفاتي در زمينه مديريت و حاکميت اسلامي است. نشست چهارم با موضوع حکمراني اقتصادي و با سخنراني مهدي غضنفري برگزار شده که هماکنون رياست مدرسه را برعهده دارد. نشست پنجم با موضوع حکمراني آموزش، از سوي صادق ترابزاده، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)
ارائه شده است و اطلاع زيادي از او در دست نيست. نشست ششم با موضوع حکمراني دانش توسط مهران کشتکار، عضو گروه علمي مديريت راهبردي دانش ارائه شده است. از او هم اطلاعي در دست نيست. و نشست هفتم هم که بهمنماه سال 97 برگزار شد، با موضوع حکمراني پژوهش بود که از سوي محمدمهدي نژادنوري، معاون پژوهشي اسبق وزارت علوم، تحقيقات و فناوري دولت احمدينژاد برگزار شد. او در سال جاري بهعنوان معاون علمي آستان قدس رضوي منصوب شد. اين مدرسه همچنين نشستي را هم اخيرا با 18 استاندار کشور و البته با هماهنگي معاونتهاي سياسي و امنيتي دولت روحاني برگزار کرده است. با نگاهي به اسامي تشکيلدهنده و استادان اين مدرسه تقريبا به نظر ميرسد بخشي از افرادي که در حلقه اول چهرههاي اطراف احمدينژاد نبودند، آن را تشکيل دادهاند و بايد ديد که هدف آنها همانطور که سردار وحيدي گفته، به ماندن اسمورسمي اکتفا خواهد شد يا آنکه در پي اجرائيشدن ايدهشان نيز هستند؟
«مدرسه حکمراني شهيد بهشتي» عنواني است که در موتورهاي جستوجو به نتايج زيادي نميرسيد، مگر به برخي از اسامي که نشاني از سالهاي نهچندان دور دارند؛ سردار وحيدي، وزير دفاع دولت احمدينژاد، مهدي غضنفري، وزير بازرگاني و مصطفي نجار، وزير کشور او و حتي محمدمهدي نژادنوري، معاون پژوهشي وزارت علوم احمدينژاد. اين نهاد به نظر ميرسد زيرمجموعه دانشگاه و پژوهشگاه عالي دفاع ملي است؛ اما اساسا دانشگاه عالي دفاع ملي چيست؟ اين دانشگاه در تير سال 1381 از ادغام دو مرکز آموزشي ارتش و سپاه و در تابعيت ستاد کل نيروهاي مسلح تشکيل شد؛ اما با تغيير در ساختار کلي ستاد کل نيروهاي مسلح در مرداد سال 1395 و تجميع مراکز پژوهشي وابسته به ستاد کل نيروهاي مسلح در دانشگاه عالي دفاع ملي، نام دانشگاه به «دانشگاه و پژوهشگاه عالي دفاع ملي و تحقيقات راهبردي» تغيير يافت. برايناساس، اين مجموعه زير نظر ستاد کل نيروهاي مسلح و به صورت هيئتامنايي اداره ميشود. سردار احمد وحيدي، وزير دفاع دولت احمدينژاد، رئيس اين دانشگاه به شمار ميرود. سردار وحيدي از موافقت مقام معظم رهبري درباره راهاندازي مدرسه حکمراني شهيد بهشتي خبر داده و در يکي از دورههاي
آموزشي اين دانشگاه گفته است: «در اين ملاقات، ايجاد و راهاندازي مدرسه حکمراني در دانشگاه به استحضار ايشان رسيد و معظمله ضمن موافقت با تشکيل مدرسه حکمراني، در رهنمود خود فرمودند اين کار بحث خوبي است، بهطور کامل پيگيري شود».
مدرسه حکمراني و حکومت اسلامي
اين مدرسه با هدف تعليم حکمراني خوب ايجاد شده است و رئيس آن نیز اکنون مهدي غضنفري، وزير بازرگاني دولت احمدينژاد است. اين مدرسه در شهريور سال جاري افتتاح شد. در آيين افتتاح آن نیز سردار نجار و سردار وحيدي حضور داشتند. وحيدي در آيين افتتاح اين مدرسه گفت: «حکمراني ربطي به سلايق سياسي ندارد و فراتر از آنهاست و مسئولان بايد بتوانند با هم کار کنند. يکي از ضعفهاي ما، تلقيات مختلف حکمرانان در نحوه اداره کشور و کمبود دانش کافي و نبود چارچوبهاي ذهني لازم است. اهميت اين موضوع زمانی روشن ميشود که بدانيم حکمراني در اسلام امري مقدس است. حکومت در اسلام مانند ساير نقاط دنيا نيست که عدهاي جمع شوند و حکومت کنند، بلکه در اعماق فطرت انساني و در فرامين الهي ريشه دارد. وقتي حکومت از يک چنين جايگاهي برخوردار است، با حکومت در ساير نقاط دنيا متفاوت است. اينکه بعضي حکومت اسلا مي را برنميتابند، شايد به اين خاطر باشد که يا متوجه نميشوند يا ايمانشان ضعيف است که اين نشان از بيتوجهي و غفلت آنها از اين ريشه عميق است».
حکمران اسلامي
وحيدي گفته بود: اما نکتهاي که وجود دارد، این است که حکمران اسلامي و انقلابي بايد در کارش خيلي مسلط باشد. اگر کسي کاري ميگيرد که بر آن مسلط نيست، آن کار غصبي است و هيچکس نبايد به خود اجازه دهد وقتي دانش کافي و درک درستی از کاري ندارد، آن کار را انجام دهد. ترکيب اين دو عنصر، يعني وابستگي به آموزههاي عميق توحيدي و تسلط کافي بر موضوعي که قرار است در آن حکمي داده شود، حکمران اسلامي را ميسازد. حکمران اسلامي بايد بيش از هر چيز خود را خدمتگزار بداند. بيترديد مديري که احساس کند ارزش و جايگاه بالاتري از مردم دارد، اسلامي نيست و اين خصایل مذموم در حکمرانان دنيا وجود دارد و بعضي فکر ميکنند که اين ذات مديريت است.
چرا دانشگاه دفاع ملي
وحيدي گفته بود: ممکن است سؤال شود چرا بايد اين دوره (حکمراني) در دانشگاه دفاع ملي برگزار شود و در جاي ديگري مانند دانشگاه شريف يا تهران نه. چون اين کار صرفا يک کار تخصصي نيست، بلکه يک امر حکومتي است و حاصل تجربيات گرانبار اندوختهشده از يک سو و تعهدات عميق به منافع ملي از سوی دیگر است که بايد در فرد پرورده شود. قبل از دانشگاه عالي دفاع ملي، بعضی از دانشگاهها اقدام به تأسيس رشته مديريت دولتي کردند، اما موفق نشدند و ما به چيزي نياز داريم که هم اسمي از آن بماند و هم رسمي از آن.
توضيحات مهدي غضنفري
مهدي غضنفري، رئيس مدرسه نیز گفته بود: اکنون که 40 سال از عمر انقلاب اسلامي ايران ميگذرد، شايد انتظار نداشتيم با مشکلات کنوني روبهرو شويم؛ مشکلاتي که اگر پاسخي براي آنها نداشته باشيم، قطعا در اداره جامعه با مشکل مواجه ميشويم. امروز کساني که در بخشهاي مختلف کشور مسئوليتهايي دارند، کساني هستند که دانش حکمراني را در هيچ دانشگاهي فرا نگرفتهاند؛ به همين دلیل دانش لازم را براي حکمراني ندارند؛ برای مثال در همين بحران ارزي که اين روزها با آن مواجه هستيم، اگر تجربه بحران ارزي در سالهاي گذشته را مركز توجه قرار ميداديم، شايد نتايج بهتري در مواجهه با اين بحران به دست ميآورديم. مدرسه حکمراني ميخواهد اين دانش را ارائه دهد که يک حکمران اسلامي چگونه در مواجهه با مسائل و مشکلات در موضوعات مختلف بايد تصميم بگيرد و عمل کند و اينکه کشور چه ظرفيتهايي دارد؟».
مدرسه حکمراني چيست؟
در پورتال دانشگاه عالي دفاعي فصلي به نام مدرسه حمکراني وجود دارد که در توضيح آن چنين آمده است: «امروزه بيش از 150 مدرسه حكمراني در سراسر دنيا مشغول فعاليت هستند. با عنايت به چالشهاي پيشروي همه حکومتها در هزاره سوم، تشكيل مدرسه حکمراني در جمهوري اسلامي ايران نيز اجتنابناپذير است. مدرسه حکمراني شهيد بهشتي بهعنوان اولين مدرسه حکمراني در ايران برابر اوامر ابلاغي، در تاريخ 08/06/1397 مصادف با عيد غدير خم در دانشگاه عالي دفاع ملي رسما افتتاح شده است».
سپس درباره دلايل وجودي مدرسه حکمراني هم اين توضيحات به صورت تيتروار آمده است: «وجود مباني حكمراني در منابع اسلامي و نياز به احصاء و تدوين آن و همچنين انتقال به حكمرانان حال و آينده؛ وجود بحرانهاي جمعيتي، زيستمحيطي، اقتصادي، امنيتي، اجتماعي، فرهنگي و در ساير حوزههاي پيشروي حكومتها در سطح ايران و جهان، پيچيدگي فرايند حكمراني در سطح كشور و نياز مسئولين و حكمرانان به فراگيري اين آموزشها و بهرهمندي از تجارب گذشتگان، ضرورت ارائه راهحلهاي عيني براي مسائل پيشروي حكمرانان، سرعت سرسامآور تغييرات محيطي و لزوم ايجاد آمادگي در حكمرانان براي مواجهه با اين پديدهها و پيچيدگي و انباشتگي دانش حكمراني در سطح جهان».
نشستهاي تخصصي
اين مدرسه طبق توضيحي که خود ارائه کرده، روزهاي دوشنبه هر دو هفته يکبار، يک نشست تخصصي با حضور استادان، در محل سالن اجتماعات ساختمان پيامبر اعظم(ص) دانشگاه و پژوهشگاه عالي دفاع ملي و تحقيقات راهبردي تشکيل ميدهد. نشست اول آن با موضوع مدارس حکمراني دنيا از سوي مهدي عبدالحميد ارائه شده است. با جستوجو ميتوان دريافت که او صاحب تأليفاتي در اين زمينه بوده که البته برخي از اين تأليفات از ديدگاه اسلامي صورت گرفته است. نشست دوم با موضوع چيستي حکمراني و از سوي غلامرضا سليمي ارائه شده است. سليمي، معاون پژوهش مدرسه حکمراني شهيد بهشتي است. او استاديار دانشگاه دفاع ملي نيز محسوب ميشود و مقالهاي در باب تحليل سيستمي يادمانهاي دفاع مقدس دارد. نشست سوم با موضوع حکمراني در نهجالبلاغه از سوي سعيد حجازيفر، پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسين(ع) ارائه شده است. حجازيفر صاحب تأليفاتي در زمينه مديريت و حاکميت اسلامي است. نشست چهارم با موضوع حکمراني اقتصادي و با سخنراني مهدي غضنفري برگزار شده که هماکنون رياست مدرسه را برعهده دارد. نشست پنجم با موضوع حکمراني آموزش، از سوي صادق ترابزاده، پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)
ارائه شده است و اطلاع زيادي از او در دست نيست. نشست ششم با موضوع حکمراني دانش توسط مهران کشتکار، عضو گروه علمي مديريت راهبردي دانش ارائه شده است. از او هم اطلاعي در دست نيست. و نشست هفتم هم که بهمنماه سال 97 برگزار شد، با موضوع حکمراني پژوهش بود که از سوي محمدمهدي نژادنوري، معاون پژوهشي اسبق وزارت علوم، تحقيقات و فناوري دولت احمدينژاد برگزار شد. او در سال جاري بهعنوان معاون علمي آستان قدس رضوي منصوب شد. اين مدرسه همچنين نشستي را هم اخيرا با 18 استاندار کشور و البته با هماهنگي معاونتهاي سياسي و امنيتي دولت روحاني برگزار کرده است. با نگاهي به اسامي تشکيلدهنده و استادان اين مدرسه تقريبا به نظر ميرسد بخشي از افرادي که در حلقه اول چهرههاي اطراف احمدينژاد نبودند، آن را تشکيل دادهاند و بايد ديد که هدف آنها همانطور که سردار وحيدي گفته، به ماندن اسمورسمي اکتفا خواهد شد يا آنکه در پي اجرائيشدن ايدهشان نيز هستند؟