كشور‌هاي عرب خليج فارس از شوراي نظامي سودان حمايت کردند
نگاه نگران رياض به سودان
سقوط عمر البشير، ديکتاتور سودان که در پي ماه‌هاي اعتراض گسترده مردم اين کشور صورت گرفت، با استقبال بسياري از کشورهاي جهان روبه‌رو شد اما تحولات پس از آن، از جمله اعمال حکومت نظامي و کنترل شوراي نظامي بر سودان نگرانی‌هايي را نسبت به تداوم سرکوب‌ها در اين کشور آفريقايي برانگيخت. با‌اين‌حال عربستان سعودي و امارات متحده عربي از معدود کشورهايي بودند که از اقدامات شوراي نظامي سودان حمايت کرده‌اند. باوجودآنکه ارتش سودان اقدام به برکناري و بازداشت عمر البشير کرد و ژنرال عود ابن عوف رياست شوراي نظامي حاکم بر سودان را برعهده گرفت اما اعتراض‌هاي مردم فروکش نکرد و معترضان خواستار کناره‌گيري تمام مقام‌هاي وابسته به حکومت البشير شدند. به‌اين‌ترتيب ژنرال عوف يک روز پس از آغاز رياست بر شوراي نظامي سودان از مقام خود کناره‌گيري کرد و ژنرال عبدالفتاح البرهان عبدالرحمان جانشين او شد. پس از اين تحولات وزارت امور خارجه امارات با صدور بيانيه‌اي اعلام کرد که از اين شوراي نظامي انتقالي حمايت خواهد کرد. در بخشي از اين بيانيه آمده است: «امارات متحده عربي حمايت کامل خود را از اقداماتي که شوراي انتقالي نظامي سودان براي حمايت از مردم
اين کشور انجام داده اعلام مي‌کند. اميدواريم اين اقدامات به تأمين امنيت و ثبات در سودان بينجامد». در پي اين بيانيه هم خليفه بن زايد آل نهيان، امير امارات مذاکراتي را با فرماندهان شوراي نظامي سودان انجام داد. امير امارات در تماس‌هاي خود با رهبران نظامي سودان اعلام آمادگي کرد که ابوظبي حاضر است تا هرگونه کمک نامحدود از جمله «دارو، گندم و فراورده‌هاي نفتي» به اين کشور ارسال کند.
عربستان سعودي هم در واکنش به تحولات سودان از برنامه‌هاي خود براي ارسال کمک به سودان خبر داد. حکومت عربستان هم با صدور بيانيه مشابه آنچه امارات متحده عربي منتشر کرد، به حمايت از شوراي نظامي سودان و اقداماتش پس از برکناري عمر البشير پرداخت و خود را در «کنار مردم سودان» دانست و ابراز اميدواري کرد که تحولات پيش‌رو در اين کشور به برقراري ثبات و آرامش منجر شود.
«سيگور نيوبائر»، تحليلگر تحولات خاورميانه هدف عربستان و امارات در اعلام حمايت از شوراي نظامي حاکم بر سودان را اين‌گونه تشريح مي‌کند: «رياض و ابوظبي تلاش مي‌کنند تا جاي پاي خود را در سودان پس از البشير محکم‌تر کنند. جامعه مدني و فعالان سوداني روزهاي دشواري براي جلوگيري از تداوم ديکتاتوري اين بار به دست نظاميان پيش‌رو دارند. با اينکه عربستان و امارات نه حکومت‌هايي دموکراتيک دارند و نه از دموکراسي حمايت مي‌کنند اما نفوذ در سودان به‌ويژه براي عربستان بسيار مهم است. رياض مي‌خواهد تمام اقدامات لازم را انجام دهد تا اطمينان حاصل کند حکومت بعدي سودان در دايره متحدان و اقمار رياض قرار خواهد داشت. اما سؤال اساسي ديگري هم در اين مورد وجود دارد که مي‌تواند بر نقش عربستان در سودان اثرگذار باشد. سودان در جنوب مصر قرار دارد؛ کشوري که متحد استراتژيک و هم‌پيمان عربستان و امارات محسوب مي‌شود و رويکردي که قاهره پس از تحولات سودان در پيش مي‌گيرد، مي‌تواند نقشه راه تحولات اين کشور باشد».
اين اقدام يادآور رويکرد کشورهاي عرب حوزه خليج فارس در قبال تحولات مصر پس از به‌قدرت‌رسيدن ژنرال عبدالفتاح السيسي در سال 2013 است. اين نگراني هم وجود دارد که آنچه در سودان پس از البشير رقم مي‌خورد، تکرار سناريوي مصر باشد. از همين منظر است که منتقدان عربستان و امارات اعتقاد دارند حمايت اين دو کشور از نظاميان حاکم بر سودان مي‌تواند مقدمه‌اي بر سرکوب خواسته‌هاي دموکراسي‌خواهانه مردم و ايجاد ديکتاتوري ديگري در اين کشور باشد.
حکومت ديکتاتوري عمر البشير که حدود 30 سال در سودان ادامه داشت نيز در مواقع لزوم در کنار عربستان قرار مي‌گرفت که شاخص‌ترين آن در سال‌هاي اخير مشارکت در جنگ يمن بود. تا قبل از تشکيل ائتلاف عربستان براي شرکت در جنگ يمن، عمر البشير رابطه‌اي خوب با ايران داشت اما رئيس‌جمهور سودان با قرارگرفتن در کنار عربستان و اعزام نيرو براي مقابله با شيعيان حوثي در يمن رابطه‌اش با ايران هم كم شد. عربستان و ديگر اقمار اين کشور در حوزه خليج‌فارس نمي‌خواهند سودان پس از عمر البشير به يکي ديگر از حوزه‌هاي نفوذ رقباي رياض در منطقه از جمله ايران و قطر تبديل شود . مصطفي علاني تحليلگر مؤسسه مطالعات خليج فارس مي‌گويد: «هيچ‌کدام از کشورهاي عرب حوزه خليج فارس نمي‌خواهند تحولات سودان با خشونت و درگيري همراه باشد و تراژدي ديگري مانند آنچه در ليبي، سوريه و عراق شاهد هستيم رقم بخورد. تنها راه، انتقال مسالمت‌آميز قدرت است و قدرت‌هاي منطقه از جمله عربستان در اين مسير بيشترين تلاش را مي‌کنند تا نفوذ خود در سودان را از دست ندهند».
سقوط عمر البشير، ديکتاتور سودان که در پي ماه‌هاي اعتراض گسترده مردم اين کشور صورت گرفت، با استقبال بسياري از کشورهاي جهان روبه‌رو شد اما تحولات پس از آن، از جمله اعمال حکومت نظامي و کنترل شوراي نظامي بر سودان نگرانی‌هايي را نسبت به تداوم سرکوب‌ها در اين کشور آفريقايي برانگيخت. با‌اين‌حال عربستان سعودي و امارات متحده عربي از معدود کشورهايي بودند که از اقدامات شوراي نظامي سودان حمايت کرده‌اند. باوجودآنکه ارتش سودان اقدام به برکناري و بازداشت عمر البشير کرد و ژنرال عود ابن عوف رياست شوراي نظامي حاکم بر سودان را برعهده گرفت اما اعتراض‌هاي مردم فروکش نکرد و معترضان خواستار کناره‌گيري تمام مقام‌هاي وابسته به حکومت البشير شدند. به‌اين‌ترتيب ژنرال عوف يک روز پس از آغاز رياست بر شوراي نظامي سودان از مقام خود کناره‌گيري کرد و ژنرال عبدالفتاح البرهان عبدالرحمان جانشين او شد. پس از اين تحولات وزارت امور خارجه امارات با صدور بيانيه‌اي اعلام کرد که از اين شوراي نظامي انتقالي حمايت خواهد کرد. در بخشي از اين بيانيه آمده است: «امارات متحده عربي حمايت کامل خود را از اقداماتي که شوراي انتقالي نظامي سودان براي حمايت از مردم
اين کشور انجام داده اعلام مي‌کند. اميدواريم اين اقدامات به تأمين امنيت و ثبات در سودان بينجامد». در پي اين بيانيه هم خليفه بن زايد آل نهيان، امير امارات مذاکراتي را با فرماندهان شوراي نظامي سودان انجام داد. امير امارات در تماس‌هاي خود با رهبران نظامي سودان اعلام آمادگي کرد که ابوظبي حاضر است تا هرگونه کمک نامحدود از جمله «دارو، گندم و فراورده‌هاي نفتي» به اين کشور ارسال کند.
عربستان سعودي هم در واکنش به تحولات سودان از برنامه‌هاي خود براي ارسال کمک به سودان خبر داد. حکومت عربستان هم با صدور بيانيه مشابه آنچه امارات متحده عربي منتشر کرد، به حمايت از شوراي نظامي سودان و اقداماتش پس از برکناري عمر البشير پرداخت و خود را در «کنار مردم سودان» دانست و ابراز اميدواري کرد که تحولات پيش‌رو در اين کشور به برقراري ثبات و آرامش منجر شود.
«سيگور نيوبائر»، تحليلگر تحولات خاورميانه هدف عربستان و امارات در اعلام حمايت از شوراي نظامي حاکم بر سودان را اين‌گونه تشريح مي‌کند: «رياض و ابوظبي تلاش مي‌کنند تا جاي پاي خود را در سودان پس از البشير محکم‌تر کنند. جامعه مدني و فعالان سوداني روزهاي دشواري براي جلوگيري از تداوم ديکتاتوري اين بار به دست نظاميان پيش‌رو دارند. با اينکه عربستان و امارات نه حکومت‌هايي دموکراتيک دارند و نه از دموکراسي حمايت مي‌کنند اما نفوذ در سودان به‌ويژه براي عربستان بسيار مهم است. رياض مي‌خواهد تمام اقدامات لازم را انجام دهد تا اطمينان حاصل کند حکومت بعدي سودان در دايره متحدان و اقمار رياض قرار خواهد داشت. اما سؤال اساسي ديگري هم در اين مورد وجود دارد که مي‌تواند بر نقش عربستان در سودان اثرگذار باشد. سودان در جنوب مصر قرار دارد؛ کشوري که متحد استراتژيک و هم‌پيمان عربستان و امارات محسوب مي‌شود و رويکردي که قاهره پس از تحولات سودان در پيش مي‌گيرد، مي‌تواند نقشه راه تحولات اين کشور باشد».
اين اقدام يادآور رويکرد کشورهاي عرب حوزه خليج فارس در قبال تحولات مصر پس از به‌قدرت‌رسيدن ژنرال عبدالفتاح السيسي در سال 2013 است. اين نگراني هم وجود دارد که آنچه در سودان پس از البشير رقم مي‌خورد، تکرار سناريوي مصر باشد. از همين منظر است که منتقدان عربستان و امارات اعتقاد دارند حمايت اين دو کشور از نظاميان حاکم بر سودان مي‌تواند مقدمه‌اي بر سرکوب خواسته‌هاي دموکراسي‌خواهانه مردم و ايجاد ديکتاتوري ديگري در اين کشور باشد.
حکومت ديکتاتوري عمر البشير که حدود 30 سال در سودان ادامه داشت نيز در مواقع لزوم در کنار عربستان قرار مي‌گرفت که شاخص‌ترين آن در سال‌هاي اخير مشارکت در جنگ يمن بود. تا قبل از تشکيل ائتلاف عربستان براي شرکت در جنگ يمن، عمر البشير رابطه‌اي خوب با ايران داشت اما رئيس‌جمهور سودان با قرارگرفتن در کنار عربستان و اعزام نيرو براي مقابله با شيعيان حوثي در يمن رابطه‌اش با ايران هم كم شد. عربستان و ديگر اقمار اين کشور در حوزه خليج‌فارس نمي‌خواهند سودان پس از عمر البشير به يکي ديگر از حوزه‌هاي نفوذ رقباي رياض در منطقه از جمله ايران و قطر تبديل شود . مصطفي علاني تحليلگر مؤسسه مطالعات خليج فارس مي‌گويد: «هيچ‌کدام از کشورهاي عرب حوزه خليج فارس نمي‌خواهند تحولات سودان با خشونت و درگيري همراه باشد و تراژدي ديگري مانند آنچه در ليبي، سوريه و عراق شاهد هستيم رقم بخورد. تنها راه، انتقال مسالمت‌آميز قدرت است و قدرت‌هاي منطقه از جمله عربستان در اين مسير بيشترين تلاش را مي‌کنند تا نفوذ خود در سودان را از دست ندهند».