|

گوياترين زبان هشت‌بهشت

احمدرضا احمدي

يکي از مهم‌ترين رويدادهاي فرهنگي-هنري سال گذشته که بسيار هم مورد توجه فرهيختگان اين حوزه قرار گرفت و اظهارنظرهاي تأمل‌برانگيزي را نيز از سوي آنان در پي داشت، انتشار تازه‌ترين و در‌عين‌حال کامل‌ترين گزيده صوتي هشت ‌کتاب سهراب سپهري با عنوان «ميناي مهتاب» بود که با اجراي مهرداد محمدپور و به صورت موسيقي گفتار، در اوايل پاييز 1397 روانه بازار شد و هنوز آمده، نيامده توانست در کانون توجه دوست‌داران اين شاعر پر‌آوازه قرار گيرد که يکي از اين گراميان، نويسنده و شاعر شهير سرزمين‌مان، احمدرضا احمدي است که دوست هم روزگار سهراب نيز هست و تعداد چشمگیری از سروده‌هاي او را دکلمه کرده است. احمدي علاوه بر تأليف قصه‌هاي مختلف براي کودکان و نوجوانان و نيز تصنيف مجموعه شعرهاي متعدد براي بزرگسالان، 9 سال هم به‌عنوان مدير واحد موسيقي کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان، به تدوين رديف‌هاي موسيقي ايراني با آواز محمدرضا شجريان و همچنين توليد گزيده اشعار شعراي شناخته‌شده دهه‌هاي اخير پرداخت که «صداي شاعر» نام داشت و نيما يوشيج، احمد شاملو، نادر نادرپور، فروغ فرخزاد، يدالله رؤيايي و نصرت رحماني برخي از آنها بودند؛ بنابراين بايد او را به‌عنوان پايه‌گذار آثار فاخري که از گذشته تاکنون، به صورت موسيقي گفتار در ايران توليد شده‌اند، تلقي كرد. نمونه‌هايي از آثار توليد‌شده تحت سرپرستي او عبارت‌اند از:
1. مجموعه صداي شاعر شامل: معرفي شعر کلاسيک و معاصر فارسي
2. مجموعه زندگينامه و آثار موسيقي‌دانان ايران و جهان
3. مجموعه آوازهاي فولکلور ايراني
4. مجموعه تمام رديف‌هاي موسيقي ايراني
5. مجموعه بازسازي‌شده تصنيف‌هاي کلاسيک ايراني
6. مجموعه قصه‌هايي براي کودکان
با توجه به آنچه درباره کارنامه درخشان احمدرضا احمدي در توليد آثار موسيقايي ماندگار گفته شد که بيان‌کننده درک صحيح او درباره موسيقي و ادبيات اين سرزمين است؛ بنابراین آگاهي از ديدگاه او درباره آلبوم صوتي ميناي مهتاب، همواره حس کنجکاوي مخاطبان اثر ياد‌شده را برمي‌انگيزد و آغاز ارديبهشت و سي‌ونهمين سالگرد درگذشت سهراب سپهري نيز بهانه‌اي شد كه در‌اين‌باره ديدگاه احمدي، شاعر را بدانيم.

وقتي «ميناي مهتاب» به دستم رسيد، ابتدا تصور نمي‌کردم شنيدنش چندان برايم جذاب باشد؛ چون هيچ‌گونه شناختي درباره مهرداد محمدپور و تخصصش در توليد اين‌گونه آثار نداشتم؛ اما تنها با يک بار گوش‌سپردن به چند قطعه از آن در همان دقايق نخست، ديدگاهم درباره آلبوم صوتي یادشده کاملا تغيير کرد و از شنيدنش بي‌نهايت لذت بردم؛ چراکه بين عناصر تشکيل‌دهنده محتواي توليد‌شده، شامل شعر، موسيقي و صداي گوينده‌اي که آن را خوانده است، هماهنگي بي‌نظيري وجود دارد و مخاطبان هميشگي اثر يادشده به‌خوبي آن را درک مي‌کنند؛ اما براي آنهايي که تاکنون لذت شنيدنش را تجربه نکرده‌اند، آشنايي با ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد اين اثر ارزشمند، خالي از لطف نيست.
نخستين ويژگي جالب توجه در آلبوم صوتي «ميناي مهتاب»، تعدد و تنوع شعرهاي انتخاب‌شده است، به اين معنا که هم بيشترين تعداد از سروده‌هاي سهراب در آن دکلمه شده؛ يعني 60 قطعه، هم ساده‌ترين و در‌عين‌حال دشوارترين سروده‌هايش. به‌عنوان مثال مي‌توان به دکلمه دفتر «صداي پاي آب» اشاره كرد که شناخته‌شده‌ترين اثر او به شمار مي‌آيد و منظومه‌اي است متشکل از بخش‌هاي به‌هم‌پيوسته که زباني ساده و صميمي دارد و شاعر در آن با لحني اندرزگونه به بيان مفاهيم مد‌نظر خود مي‌پردازد.
همچنين دکلمه دفتر «مسافر» که در عين زيبايي، يکي از دشوارترين آثار او نيز محسوب مي‌شود؛ چرا‌که درک صحيح مضامين و مفاهيم مد‌نظر شاعر، رابطه مستقيمي با اسطوره‌شناسي دارد و سفرنامه تاريخي منظومي است که مخاطب را با خود به اعصار گذشته مي‌برد، به دوران کودکي، به سرزمين‌هاي مختلف.
علاوه‌بر‌اين دکلمه‌هايي نيز از دفتر «شرق اندوه» و شعرهاي «هايي» و تا «گل هيچ» صورت گرفته که در اوزان ايقاعي، با هجاهايي بلند سروده شده‌اند و به دليل ويژگي خاصي که اين وزن‌ها دارند، معمولا کمتر کسي سراغ‌شان مي‌رود؛ به‌همين‌خاطر تاکنون نه دکلمه‌اي از اين شعرها ارائه شده است، نه قطعه آوازي.
البته ناگفته نماند: فضاي حاکم بر اغلب شعرهايي که براي دکلمه انتخاب شده‌اند، نيز کاملا روشن و اميد‌بخش است و هيچ نشانه‌اي از نااميدي يا حتي سياه‌بيني دهه 30 هم در اين آثار ديده نمي‌شود.
دومين ويژگي آلبوم صوتي «ميناي مهتاب» که مانند شعرهايش انتخابي است، موسيقي متن آن و تلفيق بي‌نظيرش با شعرهاي سهراب سپهري است که در همان لحظات نخست، توجهم را به خودش جلب کرد و تحسين من را نيز برانگيخت؛ چرا‌که بسيار هوشمندانه صورت گرفته و نشان‌دهنده شناخت دقيق مهرداد محمدپور از شعر و موسيقي برای تلفيق هرچه بهتر اين دو با يکديگر است.
اتفاقا يکي از مهم‌ترين عناصري که اثر ياد‌شده را در مقایسه با ساير آثار مشابهي که در اين زمينه توليد شده‌اند، متمايز و ممتاز مي‌کند، همين ويژگي است که براي انجام آن بايد اين نکات را مدنظر قرار داد:
1. انتخاب و تدوين صحيح موسيقي متن اثر مد‌نظر، متناسب با ميزان و فضاي حاکم بر شعري که براي آن انتخاب شده است؛ به‌گونه‌اي‌که تصور شود اثر مد‌نظر، داراي موسيقي تأليفي است؛ زيرا مدت‌زمان هر موسيقي، با توجه به اينکه شعر انتخاب‌شده براي آن کوتاه باشد يا بلند، کاهش يا افزايش مي‌يابد.
2. انطباق دقيق لحن، زبان و موسيقي دروني شعر مد‌نظر، با لحن، زبان و ريتم موسيقي انتخاب‌شده براي آن، به‌گونه‌اي‌که تلفيق اين دو، به گوش هر شنونده‌اي خوشايند باشد و هر بار که به آن گوش مي‌سپارد، ظرافت‌هاي بيشتري را از اين تلفيق متناسب و متجانس درک کند.
3. ايجاد هماهنگي بين جنس و رنگ سازهايي که در موسيقي شنيده مي‌شوند، با جنس و رنگ صداي گوينده‌اي که بر روي آن دکلمه مي‌کند؛ به‌گونه‌اي‌که هم‌پوشاني شنيداري خوبي در مقایسه با يکديگر داشته باشند.
4. انتخاب بخش‌هايي از موسيقي که براي قرار‌گرفتن گفتار البته به صورت کادربندي‌شده روي آن، کاملا مناسب باشد؛ به گونه‌اي که ميزان اثربخشي هر يک از اين دو، در انتقال حس دروني‌شان به شنونده، بيش از پيش تقويت شود.
ويژگي ديگري که در موسيقي متن «ميناي مهتاب» وجود دارد؛ تنوع لحن و زبان آن است که در عين انطباق با فضاي حاکم بر شعرهاي سهراب، بي‌پيرايه، ساده و صميمي است؛ به‌گونه‌اي که شنونده به‌راحتي با آن ارتباط برقرار مي‌کند، از شنيدنش لذت هم مي‌برد و با وجود اينکه در تعداد قطعات، پرشمار نيز هست؛ يعني 76 قطعه، اما چنان نظمي در نحوه چينش آنها برقرار است که احتمال يک‌نواخت‌شدن ريتم‌شان در ذهن شنونده بعيد به نظر مي‌رسد.
سومين و البته مهم‌ترين ويژگي آلبوم صوتي «ميناي مهتاب» که مي‌توان بسيار هم از آن آموخت، اجراي بي‌نظير مهرداد محمدپور از شعرهاي ماندگار سهراب سپهري است که بي‌ترديد بايد آن را گام مؤثري در جهت ارتقاي هر چه بيشتر کمي و کيفي محتواي اين‌گونه آثار در ايران تلقي کرد و بدون شک هيچ‌يک از گزيده‌هاي صوتي ارائه‌شده به صورت موسيقي گفتار از سروده‌هاي سهراب با آن قابل مقايسه نيستند؛ چراکه:
1. اکثر دکلمه‌هاي انتشار‌يافته تاکنون، اغلب ازسوی افرادي صورت گرفته است که صرفا مي‌خواستند علاقه خود را به اين شاعر پرآوازه و آثارش ابراز کنند؛ اما دکلمه مهرداد محمدپور را باید به عنوان اجراي شاخصي از يک گوينده بسيار مجرب و کاملا حرفه‌اي به حساب آورد؛ زيرا در خوانش اشعار، تمام اصول و مباني مرتبط با فن بيان و گويندگي را با نهايت دقت و ظرافت، مد نظر قرار داده است که از آن جمله مي‌توان به: واضح ادا‌کردن کلمات و نيز تلفظ صحيح مخارج حروف، اشاره کرد؛ به‌گونه‌اي که حتي يک غيرفارسي‌زبان هم، با چند بار گوش سپردن به نحوه بيان او از کلمات، خواهد توانست آنچه را که شنيده است، به‌خوبي تکرار کند؛ هرچند اگر مفهوم آن را به‌درستي درنيابد.
2. ريتم خواندن شعرها در دکلمه او، علاوه بر انطباق با ريتم موسيقي انتخاب‌شده براي هر شعر، با لحن، زبان و فضاي حاکم بر شعرها نيز تناسب دارد؛ همچنين از کشيده خواندن هجاهاي بلند، بلند‌خواندن هجاهاي کوتاه و تأکيد بيش‌از‌حد در اداي برخي کلمات که ذهن را دچار خستگي مي‌کند، به‌شدت مي‌پرهيزد؛ به همين دلیل گوش‌سپردن به اجراي او، آن هم به‌طور مستمر، حتي در درازمدت نيز براي شنوندگانش کسالت‌بار نخواهد بود.
3. لحن و بيانش در دکلمه شعرها، باور‌پذير و مختص خود اوست؛ چراکه از خلاقيت در اجرا و نيز درک صحيح مضامين و مفاهيم مطرح‌شده در شعرها برخوردار است.
چهارمين ويژگي آلبوم صوتي «ميناي مهتاب» که بسيار هم درخشان به نظر مي‌رسد: کيفيت ضبط، ميکس و مسترينگ آن است؛ به‌گونه‌اي که حتي مي‌توان آن را به عنوان الگوي مناسبي، برای ارتقاي هر چه بيشتر سطح کيفي آثاري که در اين زمينه توليد مي‌شوند، به شمار آورد؛ چراکه:
1. تمام موسيقي‌هاي منتخبي که به صورت آنالوگ ضبط شده بودند؛ پيش از ميکس با گفتار، با جديدترين نرم افزار تخصصي موجود، نويزگيري، پالايش، سپس به صورت ديجيتال تبديل شدند تا با کيفيت مطلوب‌تري شنيده شوند. به عنوان مثال مي‌توان به موسيقي‌هايي از Zbigniew Preisner و David Lanz اشاره کرد که اگر نسخه آنالوگ‌شان را بشنويد، به اهميت موضوع بيشتر پي خواهيد برد.
2. موسيقي متن اثر ياد‌شده، چون به صورت اورجينال(audio cd) مورد استفاده قرار گرفته است، کيفيت شنيداري بسيار مطلوبي دارد. کيفيت صوتي قابل قبولي که در همه جاي جهان نيز متداول است؛ اما متأسفانه ديگر کمتر مي‌توان نظير آن را در محتواي توليد‌شده اين‌گونه آثار ايراني شنيد! زيرا در انتخاب موسيقي متن اکثر آثاري که به صورت موسيقي گفتار توليد مي‌شوند؛ سه عنصر تخصص، دقت و کيفيت، اغلب مورد بي‌توجهي قرار مي‌گيرد که نتيجه آن را مي‌توان در نحوه ارائه نامطلوب اين‌گونه آثار، با نازل‌ترين کيفيت‌هاي شنيداري به صورت (mp3 (128 Kbpf-320Kbpf هم در فضاي مجازي، هم در فروشگاه‌هاي محصولات فرهنگي-هنري سراسر کشور، مشاهده کرد. البته اين شيوه توليد محتوا، بيشتر به آثاري اختصاص دارد که در سال‌هاي اخير و به عنوان کتاب گويا، در جامعه ارائه مي‌شوند.
3. اگرچه «ميناي مهتاب» داراي موسيقي متن انتخابي است و در ميکس آن با گفتار نيز، محدوديت‌هاي بسياري وجود داشته است، اما خلاقيتي که در اين مرحله از کار صورت گرفته، نه تنها موجب شده تا محدوديت‌هاي ناشي از ميکس موسيقي متن آلبوم صوتي مذکور با گفتار آن به ميزان چشمگیری کاهش يابد، در بسياري از موارد نيز، براساس ويژگي‌هاي شعرهاي انتخاب‌ شده، ساختار ميکس آن نيز بنا به ضرورت، تغيير يافته است تا ميزان اثربخشي محتواي توليد‌شده بر مخاطبانش دوچندان شود.
البته گفتنی است: مهرداد محمدپور ميناي مهتاب را با اين هدف توليد نکرده که صرفا دکلمه‌اي از اشعار سهراب سپهري باشد؛ چراکه سال‌ها پيش از او افراد بسياري نيز شعرهاي سهراب را دکلمه کرده‌اند هرچند از عهده انجام اين کار ارزشمند، به‌خوبي برآمده است؛ اما مهم‌ترين دغدغه او در توليد اثر ياد‌شده، ايجاد فضاي ذهني امن و آرام در همه آنهايي است که با گوش سپردن به شعر و موسيقي، استرس ناشي از تنش‌هاي روزمره را آگاهانه و به صورت کاملا ارادي از خود دور مي‌کنند تا به‌تدريج علاوه‌بر کاهش هيجانات دروني و ايجاد تعادل در ريتم بدن، حس تخيل و قدرت تفکرشان نيز تقويت شود. آن وقت خواهند توانست حتي مفاهيم عميق نهفته در شعرهاي سهراب را بهتر درک کنند و از شنيدنشان بيشتر لذت ببرند.
با توجه با آنچه گفته شد، مهرداد محمدپور و «ميناي مهتاب» را باید گوياترين زبان هشت کتاب سهراب دانست؛ چراکه با لحني صميمي و بياني دلنشين که از عمق وجودش سرچشمه مي‌گيرد و هر شنونده اهل ذوقي را سر شوق مي‌آورد؛ به‌گزين‌هايي از شعرهاي او را مانند صداي پاي آب، مسافر، شاسوسا، گل آينه، با موسيقي‌هاي روح‌نوازي از Zbigniew Preisner ، Vassilis Saleas، Karunesh، David Lanz، آن هم به صورت موسيقي گفتار که در ضبط، ميکس و مسترينگ، کيفيتي مثال‌زدني دارد؛ به همه علاقه‌مندان هميشگي شعر و موسيقي، به‌ويژه دوست‌دارانش، پيشکش کرده است که بي‌ترديد و به مرور زمان، با استقبال گرمي از سوي آنان مواجه خواهد شد و نيز جايگزين بسيار مناسبي براي همه دکلمه‌هايي است که تاکنون از سروده‌هاي او صورت گرفته تا بين شيفتگان شعر و ادب فارسي، با ميراث معنوي سرزمين‌شان، پيوند عميق‌تري ايجاد شود.

يکي از مهم‌ترين رويدادهاي فرهنگي-هنري سال گذشته که بسيار هم مورد توجه فرهيختگان اين حوزه قرار گرفت و اظهارنظرهاي تأمل‌برانگيزي را نيز از سوي آنان در پي داشت، انتشار تازه‌ترين و در‌عين‌حال کامل‌ترين گزيده صوتي هشت ‌کتاب سهراب سپهري با عنوان «ميناي مهتاب» بود که با اجراي مهرداد محمدپور و به صورت موسيقي گفتار، در اوايل پاييز 1397 روانه بازار شد و هنوز آمده، نيامده توانست در کانون توجه دوست‌داران اين شاعر پر‌آوازه قرار گيرد که يکي از اين گراميان، نويسنده و شاعر شهير سرزمين‌مان، احمدرضا احمدي است که دوست هم روزگار سهراب نيز هست و تعداد چشمگیری از سروده‌هاي او را دکلمه کرده است. احمدي علاوه بر تأليف قصه‌هاي مختلف براي کودکان و نوجوانان و نيز تصنيف مجموعه شعرهاي متعدد براي بزرگسالان، 9 سال هم به‌عنوان مدير واحد موسيقي کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان، به تدوين رديف‌هاي موسيقي ايراني با آواز محمدرضا شجريان و همچنين توليد گزيده اشعار شعراي شناخته‌شده دهه‌هاي اخير پرداخت که «صداي شاعر» نام داشت و نيما يوشيج، احمد شاملو، نادر نادرپور، فروغ فرخزاد، يدالله رؤيايي و نصرت رحماني برخي از آنها بودند؛ بنابراين بايد او را به‌عنوان پايه‌گذار آثار فاخري که از گذشته تاکنون، به صورت موسيقي گفتار در ايران توليد شده‌اند، تلقي كرد. نمونه‌هايي از آثار توليد‌شده تحت سرپرستي او عبارت‌اند از:
1. مجموعه صداي شاعر شامل: معرفي شعر کلاسيک و معاصر فارسي
2. مجموعه زندگينامه و آثار موسيقي‌دانان ايران و جهان
3. مجموعه آوازهاي فولکلور ايراني
4. مجموعه تمام رديف‌هاي موسيقي ايراني
5. مجموعه بازسازي‌شده تصنيف‌هاي کلاسيک ايراني
6. مجموعه قصه‌هايي براي کودکان
با توجه به آنچه درباره کارنامه درخشان احمدرضا احمدي در توليد آثار موسيقايي ماندگار گفته شد که بيان‌کننده درک صحيح او درباره موسيقي و ادبيات اين سرزمين است؛ بنابراین آگاهي از ديدگاه او درباره آلبوم صوتي ميناي مهتاب، همواره حس کنجکاوي مخاطبان اثر ياد‌شده را برمي‌انگيزد و آغاز ارديبهشت و سي‌ونهمين سالگرد درگذشت سهراب سپهري نيز بهانه‌اي شد كه در‌اين‌باره ديدگاه احمدي، شاعر را بدانيم.

وقتي «ميناي مهتاب» به دستم رسيد، ابتدا تصور نمي‌کردم شنيدنش چندان برايم جذاب باشد؛ چون هيچ‌گونه شناختي درباره مهرداد محمدپور و تخصصش در توليد اين‌گونه آثار نداشتم؛ اما تنها با يک بار گوش‌سپردن به چند قطعه از آن در همان دقايق نخست، ديدگاهم درباره آلبوم صوتي یادشده کاملا تغيير کرد و از شنيدنش بي‌نهايت لذت بردم؛ چراکه بين عناصر تشکيل‌دهنده محتواي توليد‌شده، شامل شعر، موسيقي و صداي گوينده‌اي که آن را خوانده است، هماهنگي بي‌نظيري وجود دارد و مخاطبان هميشگي اثر يادشده به‌خوبي آن را درک مي‌کنند؛ اما براي آنهايي که تاکنون لذت شنيدنش را تجربه نکرده‌اند، آشنايي با ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد اين اثر ارزشمند، خالي از لطف نيست.
نخستين ويژگي جالب توجه در آلبوم صوتي «ميناي مهتاب»، تعدد و تنوع شعرهاي انتخاب‌شده است، به اين معنا که هم بيشترين تعداد از سروده‌هاي سهراب در آن دکلمه شده؛ يعني 60 قطعه، هم ساده‌ترين و در‌عين‌حال دشوارترين سروده‌هايش. به‌عنوان مثال مي‌توان به دکلمه دفتر «صداي پاي آب» اشاره كرد که شناخته‌شده‌ترين اثر او به شمار مي‌آيد و منظومه‌اي است متشکل از بخش‌هاي به‌هم‌پيوسته که زباني ساده و صميمي دارد و شاعر در آن با لحني اندرزگونه به بيان مفاهيم مد‌نظر خود مي‌پردازد.
همچنين دکلمه دفتر «مسافر» که در عين زيبايي، يکي از دشوارترين آثار او نيز محسوب مي‌شود؛ چرا‌که درک صحيح مضامين و مفاهيم مد‌نظر شاعر، رابطه مستقيمي با اسطوره‌شناسي دارد و سفرنامه تاريخي منظومي است که مخاطب را با خود به اعصار گذشته مي‌برد، به دوران کودکي، به سرزمين‌هاي مختلف.
علاوه‌بر‌اين دکلمه‌هايي نيز از دفتر «شرق اندوه» و شعرهاي «هايي» و تا «گل هيچ» صورت گرفته که در اوزان ايقاعي، با هجاهايي بلند سروده شده‌اند و به دليل ويژگي خاصي که اين وزن‌ها دارند، معمولا کمتر کسي سراغ‌شان مي‌رود؛ به‌همين‌خاطر تاکنون نه دکلمه‌اي از اين شعرها ارائه شده است، نه قطعه آوازي.
البته ناگفته نماند: فضاي حاکم بر اغلب شعرهايي که براي دکلمه انتخاب شده‌اند، نيز کاملا روشن و اميد‌بخش است و هيچ نشانه‌اي از نااميدي يا حتي سياه‌بيني دهه 30 هم در اين آثار ديده نمي‌شود.
دومين ويژگي آلبوم صوتي «ميناي مهتاب» که مانند شعرهايش انتخابي است، موسيقي متن آن و تلفيق بي‌نظيرش با شعرهاي سهراب سپهري است که در همان لحظات نخست، توجهم را به خودش جلب کرد و تحسين من را نيز برانگيخت؛ چرا‌که بسيار هوشمندانه صورت گرفته و نشان‌دهنده شناخت دقيق مهرداد محمدپور از شعر و موسيقي برای تلفيق هرچه بهتر اين دو با يکديگر است.
اتفاقا يکي از مهم‌ترين عناصري که اثر ياد‌شده را در مقایسه با ساير آثار مشابهي که در اين زمينه توليد شده‌اند، متمايز و ممتاز مي‌کند، همين ويژگي است که براي انجام آن بايد اين نکات را مدنظر قرار داد:
1. انتخاب و تدوين صحيح موسيقي متن اثر مد‌نظر، متناسب با ميزان و فضاي حاکم بر شعري که براي آن انتخاب شده است؛ به‌گونه‌اي‌که تصور شود اثر مد‌نظر، داراي موسيقي تأليفي است؛ زيرا مدت‌زمان هر موسيقي، با توجه به اينکه شعر انتخاب‌شده براي آن کوتاه باشد يا بلند، کاهش يا افزايش مي‌يابد.
2. انطباق دقيق لحن، زبان و موسيقي دروني شعر مد‌نظر، با لحن، زبان و ريتم موسيقي انتخاب‌شده براي آن، به‌گونه‌اي‌که تلفيق اين دو، به گوش هر شنونده‌اي خوشايند باشد و هر بار که به آن گوش مي‌سپارد، ظرافت‌هاي بيشتري را از اين تلفيق متناسب و متجانس درک کند.
3. ايجاد هماهنگي بين جنس و رنگ سازهايي که در موسيقي شنيده مي‌شوند، با جنس و رنگ صداي گوينده‌اي که بر روي آن دکلمه مي‌کند؛ به‌گونه‌اي‌که هم‌پوشاني شنيداري خوبي در مقایسه با يکديگر داشته باشند.
4. انتخاب بخش‌هايي از موسيقي که براي قرار‌گرفتن گفتار البته به صورت کادربندي‌شده روي آن، کاملا مناسب باشد؛ به گونه‌اي که ميزان اثربخشي هر يک از اين دو، در انتقال حس دروني‌شان به شنونده، بيش از پيش تقويت شود.
ويژگي ديگري که در موسيقي متن «ميناي مهتاب» وجود دارد؛ تنوع لحن و زبان آن است که در عين انطباق با فضاي حاکم بر شعرهاي سهراب، بي‌پيرايه، ساده و صميمي است؛ به‌گونه‌اي که شنونده به‌راحتي با آن ارتباط برقرار مي‌کند، از شنيدنش لذت هم مي‌برد و با وجود اينکه در تعداد قطعات، پرشمار نيز هست؛ يعني 76 قطعه، اما چنان نظمي در نحوه چينش آنها برقرار است که احتمال يک‌نواخت‌شدن ريتم‌شان در ذهن شنونده بعيد به نظر مي‌رسد.
سومين و البته مهم‌ترين ويژگي آلبوم صوتي «ميناي مهتاب» که مي‌توان بسيار هم از آن آموخت، اجراي بي‌نظير مهرداد محمدپور از شعرهاي ماندگار سهراب سپهري است که بي‌ترديد بايد آن را گام مؤثري در جهت ارتقاي هر چه بيشتر کمي و کيفي محتواي اين‌گونه آثار در ايران تلقي کرد و بدون شک هيچ‌يک از گزيده‌هاي صوتي ارائه‌شده به صورت موسيقي گفتار از سروده‌هاي سهراب با آن قابل مقايسه نيستند؛ چراکه:
1. اکثر دکلمه‌هاي انتشار‌يافته تاکنون، اغلب ازسوی افرادي صورت گرفته است که صرفا مي‌خواستند علاقه خود را به اين شاعر پرآوازه و آثارش ابراز کنند؛ اما دکلمه مهرداد محمدپور را باید به عنوان اجراي شاخصي از يک گوينده بسيار مجرب و کاملا حرفه‌اي به حساب آورد؛ زيرا در خوانش اشعار، تمام اصول و مباني مرتبط با فن بيان و گويندگي را با نهايت دقت و ظرافت، مد نظر قرار داده است که از آن جمله مي‌توان به: واضح ادا‌کردن کلمات و نيز تلفظ صحيح مخارج حروف، اشاره کرد؛ به‌گونه‌اي که حتي يک غيرفارسي‌زبان هم، با چند بار گوش سپردن به نحوه بيان او از کلمات، خواهد توانست آنچه را که شنيده است، به‌خوبي تکرار کند؛ هرچند اگر مفهوم آن را به‌درستي درنيابد.
2. ريتم خواندن شعرها در دکلمه او، علاوه بر انطباق با ريتم موسيقي انتخاب‌شده براي هر شعر، با لحن، زبان و فضاي حاکم بر شعرها نيز تناسب دارد؛ همچنين از کشيده خواندن هجاهاي بلند، بلند‌خواندن هجاهاي کوتاه و تأکيد بيش‌از‌حد در اداي برخي کلمات که ذهن را دچار خستگي مي‌کند، به‌شدت مي‌پرهيزد؛ به همين دلیل گوش‌سپردن به اجراي او، آن هم به‌طور مستمر، حتي در درازمدت نيز براي شنوندگانش کسالت‌بار نخواهد بود.
3. لحن و بيانش در دکلمه شعرها، باور‌پذير و مختص خود اوست؛ چراکه از خلاقيت در اجرا و نيز درک صحيح مضامين و مفاهيم مطرح‌شده در شعرها برخوردار است.
چهارمين ويژگي آلبوم صوتي «ميناي مهتاب» که بسيار هم درخشان به نظر مي‌رسد: کيفيت ضبط، ميکس و مسترينگ آن است؛ به‌گونه‌اي که حتي مي‌توان آن را به عنوان الگوي مناسبي، برای ارتقاي هر چه بيشتر سطح کيفي آثاري که در اين زمينه توليد مي‌شوند، به شمار آورد؛ چراکه:
1. تمام موسيقي‌هاي منتخبي که به صورت آنالوگ ضبط شده بودند؛ پيش از ميکس با گفتار، با جديدترين نرم افزار تخصصي موجود، نويزگيري، پالايش، سپس به صورت ديجيتال تبديل شدند تا با کيفيت مطلوب‌تري شنيده شوند. به عنوان مثال مي‌توان به موسيقي‌هايي از Zbigniew Preisner و David Lanz اشاره کرد که اگر نسخه آنالوگ‌شان را بشنويد، به اهميت موضوع بيشتر پي خواهيد برد.
2. موسيقي متن اثر ياد‌شده، چون به صورت اورجينال(audio cd) مورد استفاده قرار گرفته است، کيفيت شنيداري بسيار مطلوبي دارد. کيفيت صوتي قابل قبولي که در همه جاي جهان نيز متداول است؛ اما متأسفانه ديگر کمتر مي‌توان نظير آن را در محتواي توليد‌شده اين‌گونه آثار ايراني شنيد! زيرا در انتخاب موسيقي متن اکثر آثاري که به صورت موسيقي گفتار توليد مي‌شوند؛ سه عنصر تخصص، دقت و کيفيت، اغلب مورد بي‌توجهي قرار مي‌گيرد که نتيجه آن را مي‌توان در نحوه ارائه نامطلوب اين‌گونه آثار، با نازل‌ترين کيفيت‌هاي شنيداري به صورت (mp3 (128 Kbpf-320Kbpf هم در فضاي مجازي، هم در فروشگاه‌هاي محصولات فرهنگي-هنري سراسر کشور، مشاهده کرد. البته اين شيوه توليد محتوا، بيشتر به آثاري اختصاص دارد که در سال‌هاي اخير و به عنوان کتاب گويا، در جامعه ارائه مي‌شوند.
3. اگرچه «ميناي مهتاب» داراي موسيقي متن انتخابي است و در ميکس آن با گفتار نيز، محدوديت‌هاي بسياري وجود داشته است، اما خلاقيتي که در اين مرحله از کار صورت گرفته، نه تنها موجب شده تا محدوديت‌هاي ناشي از ميکس موسيقي متن آلبوم صوتي مذکور با گفتار آن به ميزان چشمگیری کاهش يابد، در بسياري از موارد نيز، براساس ويژگي‌هاي شعرهاي انتخاب‌ شده، ساختار ميکس آن نيز بنا به ضرورت، تغيير يافته است تا ميزان اثربخشي محتواي توليد‌شده بر مخاطبانش دوچندان شود.
البته گفتنی است: مهرداد محمدپور ميناي مهتاب را با اين هدف توليد نکرده که صرفا دکلمه‌اي از اشعار سهراب سپهري باشد؛ چراکه سال‌ها پيش از او افراد بسياري نيز شعرهاي سهراب را دکلمه کرده‌اند هرچند از عهده انجام اين کار ارزشمند، به‌خوبي برآمده است؛ اما مهم‌ترين دغدغه او در توليد اثر ياد‌شده، ايجاد فضاي ذهني امن و آرام در همه آنهايي است که با گوش سپردن به شعر و موسيقي، استرس ناشي از تنش‌هاي روزمره را آگاهانه و به صورت کاملا ارادي از خود دور مي‌کنند تا به‌تدريج علاوه‌بر کاهش هيجانات دروني و ايجاد تعادل در ريتم بدن، حس تخيل و قدرت تفکرشان نيز تقويت شود. آن وقت خواهند توانست حتي مفاهيم عميق نهفته در شعرهاي سهراب را بهتر درک کنند و از شنيدنشان بيشتر لذت ببرند.
با توجه با آنچه گفته شد، مهرداد محمدپور و «ميناي مهتاب» را باید گوياترين زبان هشت کتاب سهراب دانست؛ چراکه با لحني صميمي و بياني دلنشين که از عمق وجودش سرچشمه مي‌گيرد و هر شنونده اهل ذوقي را سر شوق مي‌آورد؛ به‌گزين‌هايي از شعرهاي او را مانند صداي پاي آب، مسافر، شاسوسا، گل آينه، با موسيقي‌هاي روح‌نوازي از Zbigniew Preisner ، Vassilis Saleas، Karunesh، David Lanz، آن هم به صورت موسيقي گفتار که در ضبط، ميکس و مسترينگ، کيفيتي مثال‌زدني دارد؛ به همه علاقه‌مندان هميشگي شعر و موسيقي، به‌ويژه دوست‌دارانش، پيشکش کرده است که بي‌ترديد و به مرور زمان، با استقبال گرمي از سوي آنان مواجه خواهد شد و نيز جايگزين بسيار مناسبي براي همه دکلمه‌هايي است که تاکنون از سروده‌هاي او صورت گرفته تا بين شيفتگان شعر و ادب فارسي، با ميراث معنوي سرزمين‌شان، پيوند عميق‌تري ايجاد شود.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها