|

رمز انتظار فرج از پانزده خرداد

محمدرضا واعظ‌مهدوي

عيد سعيد فطر امسال منطبق شد با سالروز رحلت امام خميني کبير و سالروز قيام پانزده خرداد! اين عيد بر همه مؤمنان روزه‌دار و ملت بزرگ ايران مبارک باد! در بين وقايع تاريخ معاصر ايران، قيام پانزده خرداد جايگاه ويژه‌اي دارد. اگر گفته شود انقلاب اسلامي و پيروزي ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ريشه در اين قيام بزرگ مردمي داشته است، سخن گزافه‌اي نيست.ملت بزرگ ايران، پس از امواج آگاهي‌بخشي که سيدجمال‌الدين اسدآبادي ايجاد کرد و به نهضت ضد‌استعماري و ضد‌انگليسي تحريم تنباکو از سوی ميرزاي‌شيرازي منجر شد و بعدا هسته‌هاي اوليه قيام مشروطيت را شکل داد، مبارزات ضد‌‌استبدادي خود را به سطح چشمگيري ارتقا داد. اين سطح رشد‌يافته را در هيچ‌يک از ملل منطقه نمي‌بينيم و در مقايسه با جهان توسعه‌يافته نيز فقط با انقلاب کبير فرانسه و مبارزات ضد‌برده‌داري مقارن استقلال آمريکا قابل قياس است.فتح تهران به دست قواي ستارخان و باقرخان بعد از به‌توپ‌بستن مجلس توسط محمدعلي شاه و با عامليت و فرماندهي لياخوف، با انحرافات کميته مجازات و وصل به جريانات تروريستي شبه‌روشنفکري به انحراف رفت و عکس‌العمل آن قيام جنگل و نهضت ميرزا کوچک‌خان بود که نخستين بارقه‌هاي دين‌خواهي و پيدايش اسلام سياسي را در ايران ايجاد کرد. اين بارقه، از طرف رضا شاه سرکوب شد و جريان دموکراسي‌خواهي فقط به تغيير سلطنت و جايگزيني شاهي به جاي شاه ديگر انجاميد. تنها مقاومت سازمان‌يافته را مرحوم مدرس شکل داد و شخصيت بزرگي مانند دکتر مصدق نيز در اين مقطع نتوانست نتيجه دلخواهي به دست آورد. رضا شاه با بهره‌گيري از نگراني‌هاي امنيتي که بر اثر اقدامات انحرافي کميته مجازات ايجاد شده بود و ناامني‌هاي منطقه‌اي و سربرآوردن حکومت‌هاي ملوک‌الطوايفي که با حمايت مستقيم استعمار انگليس در سراسر ايران رخ داده بود، حمايت تلويحي روشنفکر‌نمايان تحول‌خواه را کسب کرد و نخست رئيس‌الوزرايي و سپس شاهنشاهي پهلوي را با استبدادي شديدتر و وابستگي عريان‌تر بنيان‌گذاري کرد؛ اما مبارزات آگاهانه مردم ايران متوقف نشد و سير تکاملي خود را با تجربه‌اندوزي از تحولات و نوسانات جريانات سياسي ادامه داد.

جنگ دوم جهاني و مقاومت بلشويک‌ها در نبرد استالين‌گراد، و تبديل ايران به پل پيروزي و کنفرانس تهران، فضايي از آزادي‌هاي سياسي در سال‌هاي پس از شهريور ۱۳۲۰ ايجاد کرد که با جايگزيني پهلوي دوم و استمرار استبداد متوقف شد. خيزش ملي‌شدن صنعت نفت از سوی دکتر مصدق و سرکوب آن، سير عبور از ملي‌گرايي به نهضت اسلامي را شکل داد و پانزده خرداد آغاز اين تحول بود. رمز انتظار فرج از پانزده خرداد که امام (ره) مي‌فرمودند، در همين نقطه عطف تحول‌زا در سير مبارزات تاريخي ملت بزرگ ايران نهفته است. طبق خاطرات تيمسار حسين فردوست، عمق و عظمت اين قيام، و ارزيابي که رژيم از آن داشته است، به ميزاني بود که شيرازه نظام امنيتي رژيم گسيخته و شاه مانند ۲۵ مرداد ۳۲ که کشور را ترک کرد، آماده فرار از ايران شده بود. او نقل مي‌کند که غفلت انقلابيون در بعد‌از‌ظهر پانزده خرداد که پيروزي را قطعي تصور کرده و صفوف متشکل خود را از دست دادند، به‌علاوه اقدامات او (فردوست) که يگان‌هاي باقي‌مانده گارد شاهنشاهي را سازمان‌دهي کرده و به خيابان‌ها گسيل کرد، منجر به سرکوب نهضت شده و مردم با تحمل شهداي فراوان و کشتار بي‌رحمانه، شکست خوردند. امام (ره) در سخنراني معروف کاپيتولاسيون در فيضيه به اين موضوع اشاره کردند و گفتند رژيم مي‌گويد فاجعه پانزده خرداد، من هم مي‌گويم فاجعه! اما فاجعه از اين باب بود که توپ و تانک و سلاح‌هايي که از پول اين ملت خريده شده بود، براي شليک به همين ملت به‌ کار گرفته شد (که با گريه و شيون حضار و مستمعان همراهي شد). اين سخنراني ضد‌استعماري مشهور و شجاعانه، اسباب تبعيد ايشان به ترکيه و بعدا به عراق را فراهم کرد. به‌این‌صورت نهضت انقلاب اسلامي با رهبري امام خميني (ره) از اين مقطع آغاز شد؛ نهضتي که آغاز‌کننده يکي از بزرگ‌ترين تحولات دنياي معاصر شد و فرج مورد انتظار امام (ره) را محقق کرد.

عيد سعيد فطر امسال منطبق شد با سالروز رحلت امام خميني کبير و سالروز قيام پانزده خرداد! اين عيد بر همه مؤمنان روزه‌دار و ملت بزرگ ايران مبارک باد! در بين وقايع تاريخ معاصر ايران، قيام پانزده خرداد جايگاه ويژه‌اي دارد. اگر گفته شود انقلاب اسلامي و پيروزي ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ريشه در اين قيام بزرگ مردمي داشته است، سخن گزافه‌اي نيست.ملت بزرگ ايران، پس از امواج آگاهي‌بخشي که سيدجمال‌الدين اسدآبادي ايجاد کرد و به نهضت ضد‌استعماري و ضد‌انگليسي تحريم تنباکو از سوی ميرزاي‌شيرازي منجر شد و بعدا هسته‌هاي اوليه قيام مشروطيت را شکل داد، مبارزات ضد‌‌استبدادي خود را به سطح چشمگيري ارتقا داد. اين سطح رشد‌يافته را در هيچ‌يک از ملل منطقه نمي‌بينيم و در مقايسه با جهان توسعه‌يافته نيز فقط با انقلاب کبير فرانسه و مبارزات ضد‌برده‌داري مقارن استقلال آمريکا قابل قياس است.فتح تهران به دست قواي ستارخان و باقرخان بعد از به‌توپ‌بستن مجلس توسط محمدعلي شاه و با عامليت و فرماندهي لياخوف، با انحرافات کميته مجازات و وصل به جريانات تروريستي شبه‌روشنفکري به انحراف رفت و عکس‌العمل آن قيام جنگل و نهضت ميرزا کوچک‌خان بود که نخستين بارقه‌هاي دين‌خواهي و پيدايش اسلام سياسي را در ايران ايجاد کرد. اين بارقه، از طرف رضا شاه سرکوب شد و جريان دموکراسي‌خواهي فقط به تغيير سلطنت و جايگزيني شاهي به جاي شاه ديگر انجاميد. تنها مقاومت سازمان‌يافته را مرحوم مدرس شکل داد و شخصيت بزرگي مانند دکتر مصدق نيز در اين مقطع نتوانست نتيجه دلخواهي به دست آورد. رضا شاه با بهره‌گيري از نگراني‌هاي امنيتي که بر اثر اقدامات انحرافي کميته مجازات ايجاد شده بود و ناامني‌هاي منطقه‌اي و سربرآوردن حکومت‌هاي ملوک‌الطوايفي که با حمايت مستقيم استعمار انگليس در سراسر ايران رخ داده بود، حمايت تلويحي روشنفکر‌نمايان تحول‌خواه را کسب کرد و نخست رئيس‌الوزرايي و سپس شاهنشاهي پهلوي را با استبدادي شديدتر و وابستگي عريان‌تر بنيان‌گذاري کرد؛ اما مبارزات آگاهانه مردم ايران متوقف نشد و سير تکاملي خود را با تجربه‌اندوزي از تحولات و نوسانات جريانات سياسي ادامه داد.

جنگ دوم جهاني و مقاومت بلشويک‌ها در نبرد استالين‌گراد، و تبديل ايران به پل پيروزي و کنفرانس تهران، فضايي از آزادي‌هاي سياسي در سال‌هاي پس از شهريور ۱۳۲۰ ايجاد کرد که با جايگزيني پهلوي دوم و استمرار استبداد متوقف شد. خيزش ملي‌شدن صنعت نفت از سوی دکتر مصدق و سرکوب آن، سير عبور از ملي‌گرايي به نهضت اسلامي را شکل داد و پانزده خرداد آغاز اين تحول بود. رمز انتظار فرج از پانزده خرداد که امام (ره) مي‌فرمودند، در همين نقطه عطف تحول‌زا در سير مبارزات تاريخي ملت بزرگ ايران نهفته است. طبق خاطرات تيمسار حسين فردوست، عمق و عظمت اين قيام، و ارزيابي که رژيم از آن داشته است، به ميزاني بود که شيرازه نظام امنيتي رژيم گسيخته و شاه مانند ۲۵ مرداد ۳۲ که کشور را ترک کرد، آماده فرار از ايران شده بود. او نقل مي‌کند که غفلت انقلابيون در بعد‌از‌ظهر پانزده خرداد که پيروزي را قطعي تصور کرده و صفوف متشکل خود را از دست دادند، به‌علاوه اقدامات او (فردوست) که يگان‌هاي باقي‌مانده گارد شاهنشاهي را سازمان‌دهي کرده و به خيابان‌ها گسيل کرد، منجر به سرکوب نهضت شده و مردم با تحمل شهداي فراوان و کشتار بي‌رحمانه، شکست خوردند. امام (ره) در سخنراني معروف کاپيتولاسيون در فيضيه به اين موضوع اشاره کردند و گفتند رژيم مي‌گويد فاجعه پانزده خرداد، من هم مي‌گويم فاجعه! اما فاجعه از اين باب بود که توپ و تانک و سلاح‌هايي که از پول اين ملت خريده شده بود، براي شليک به همين ملت به‌ کار گرفته شد (که با گريه و شيون حضار و مستمعان همراهي شد). اين سخنراني ضد‌استعماري مشهور و شجاعانه، اسباب تبعيد ايشان به ترکيه و بعدا به عراق را فراهم کرد. به‌این‌صورت نهضت انقلاب اسلامي با رهبري امام خميني (ره) از اين مقطع آغاز شد؛ نهضتي که آغاز‌کننده يکي از بزرگ‌ترين تحولات دنياي معاصر شد و فرج مورد انتظار امام (ره) را محقق کرد.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها