معجزه میهمان آلمانی
غلامرضا نظربلند- تحليلگر
هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان که سهشنبه گذشته برای سفر رسمی یکروزهای به تهران آمد، در پایان گفتوگو با همتای ایرانی خود در نشست خبری مشترک با او گفته است: «آلمان میکوشد به تعهدات برجامی خود عمل کند، اما معجزه هم نمیتواند بکند». او همچنین اظهار کرده است: «آلمان و اتحادیه اروپایی سعی میکنند حضورنداشتن آمریکا در برجام را جبران کنند، اما این را نمیپذیریم که چون یک طرف تعهداتش را کاهش داده است، طرف دیگر هم تعهدات خود را کاهش دهد». افزون بر این، مخرج مشترک نظرات ارائهشده در رسانههای آلمان که پوشش خبری و تفسیری وسیعی به سفر وزیر خارجه کشورشان دادهاند این است که اروپا درنهایت نمیتواند ایران را از مهلکه تحریمها و فشار آمریکا نجات دهد.
از سفر وزیر خارجه آلمان به تهران تا آنجا که مکشوف است، چون ما را به آنچه در جلسه دیدار بین دو وزیر گذشته است، دسترسی نیست، نمیتوان انتظارفایده داشت؛ البته این به معنای نگاه منفی به آن هم نیست، شاید دلیل اصلی این برداشت را بتوان در تفسیر روزنامه آلمانی «زود دویچه» سراغ گرفت که بهوضوح گفته است: «هایکو ماس با خود هیچ سوغاتی سیاسیای به تهران نبرده است». نگارنده از زمانی که آمریکای ترامپ از برجام خارج شد و درپی آن، اروپای سه (سه کشور اروپایی امضاکننده برجام، موسوم به E3) سخن از مانایی در برجام به میان آورد و سپس از راهاندازی سازوکاری جبرانی در قالب SPV به منظور ادامه تجارت آزاد شرکتهای اروپایی با تهران و انجام عملیات پایاپای و تسویه سخن گفت تا آنگاه که شرکتی به نام اینستکس در پاریس به ثبت رساند تا حرف را به عمل تبدیل کند، 12 یادداشت در باب همین ابتکار E3 و تحولات ناظر به آن نگاشته و دو مصاحبه انجام داده که سوابق همگی موجود است. این یادداشتها و مصاحبهها به گواهی کسانی که آنها را دیدهاند و نظر خود را با نگارنده در میان گذاشتهاند، مثبت و امیدوارانه به وعده اروپاییها نگریسته است. نگارنده ضمن اذعان به
وجود چنین نگاهی، این را هم اضافه میکند که نگاه مزبور، بهویژه بعد از طولانیشدن مصنوعی فرایند وفای به عهد قاره سبز، از جمله وقتگذرانی دو، سه ماهه برای راضیکردن اتریش و بلژیک و لوگزامبورگ به قبول مسئولیت میزبانی سازوکار یادشده درحالیکه زمانبری مزبور از ابتدا هم معلوم بود که چیزی بیش از پرسهزدن نیست و مقر سازوکار همان پاریس قرار میگیرد که گرفت، احتیاطآمیز شد. اینک بعد از گذشت بیش از 13 ماه از خروج آمریکا از برجام بهراحتی میتوان اظهار کرد که کارنامه سه کشور اروپایی در راهاندازی سازوکاری برای دورزدن تحریمها بههیچوجه مثبت نیست و از این بابت جامعه اروپایی و به ویژه E3 نباید از خود رضایت خاطر داشته باشند. این داوری بر این اساس استوار است که 13 ماه وقت برای عملیاتیکردن سازوکاری که اروپا برای نجات برجام تعهد کرده، کافی است. حال با مواضعی که وزیر خارجه آلمان اتخاذ کرده، پشتوانه مفهومی داوری مزبور بیشازپیش تقویت شده است. به ایشان که میگویند کشور متبوعشان نمیتواند معجزه کند، باید گفت که نه شما را توان مابعدالطبیعی اعجاز است و نه ما را بیش از انجام کمینه تعهدات طبیعیتان انتظاری است. شما که به
گواهی اصحاب رسانه خودتان، دست خالی به تهران آمدید، چه توقعی دارید که دست پر بروید؟ شاید هدف از سفر جنابعالی، دادن هشدار به تهران بوده است که البته آن را در نشست 18 وزیر خارجه کشورهای غیرهستهای در استکهلم درپی دیدارتان از تهران در قالب این تهدید که «ایران در صورت خروج از توافق هستهای با انزوای جهانی روبهرو میشود»، بیان کردید. شما البته در تهران هم تهدید کردید که «ما این را نمیپذیریم که چون یک طرف تعهداتش را کاهش داده، طرف دیگر هم تعهدات خود را کاهش دهد». اگر مقصودتان از «یک طرف»، آمریکا است که این کشور نه تنها زیر کل تعهدات برجامیاش زده است، بلکه جنگ اقتصادی خشنی را همراه با تحریم همه مجاری مالی که مردم کوچه و برزن را بهطور مستقیم هدف قرار داده، راه انداخته است. آیا کاهش دو مورد جزئی از تعهدات هستهای تهران، آن هم بعد از گذشت یک سال از خروج کاخ سفید از برجام و در قالب قانونی خود برجام و نیز بعد از اعلام به شما و سایر کشورهای باقیمانده در برجام را با خروج پیمانشکنانه آمریکا از برجام و راهاندازی جنگ اقتصادی در پی آن، یکی میدانید؟ شما میدانید که ژاپن بعد از 16 ماه مقاومت در برابر جنگ اقتصادی
آمریکا علیه خود در حین جنگ جهانی دوم بهقدری عرصه را بر خود تنگ دید که ترجیح داد زیر بار جنگ نظامی برود ولی زیر بار زور جنگ اقتصادی نرود. نه ما قویتر از ژاپن آن موقع هستیم و نه تحریمهای امروز آمریکا علیه ما سبکتر از تحریمهای آن روز علیه ژاپن است.
شما خود اذعان دارید «شرایط منطقه بهقدری حساس و جدی است که شاید یک اتفاق کوچک بتواند موجب زنجیره اتفاقهایی بشود که کنترل اوضاع از دست برود». با این حساب، چرا از یکی از طرفین مناقشه میخواهید دستوپای بسته تن به مصاف حریف بدهد، حال آنکه طرف دیگر که به باور خودتان، هم غیرقانونی از میثاقی بینالمللی خارج شده و هم فراقانونی تحریم اعمال کرده و به این ترتیب جنگ یکجانبهای را به راه انداخته است، مبسوطالید باشد؟! کشتیگیری را که دستوپای بسته در مقابل حریف قرار میدهند ناچار میشود با چنگ و دندان به مصاف او برود. یادداشت بعدی به ارائه راهکارهایی میپردازد که پیشروی اروپا است و اراده سیاسی قاره سبز در بهکارگیری آنها میتواند به جلوگیری از ایجاد درگیری نظامی بین ایران و آمریکا بینجامد.
هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان که سهشنبه گذشته برای سفر رسمی یکروزهای به تهران آمد، در پایان گفتوگو با همتای ایرانی خود در نشست خبری مشترک با او گفته است: «آلمان میکوشد به تعهدات برجامی خود عمل کند، اما معجزه هم نمیتواند بکند». او همچنین اظهار کرده است: «آلمان و اتحادیه اروپایی سعی میکنند حضورنداشتن آمریکا در برجام را جبران کنند، اما این را نمیپذیریم که چون یک طرف تعهداتش را کاهش داده است، طرف دیگر هم تعهدات خود را کاهش دهد». افزون بر این، مخرج مشترک نظرات ارائهشده در رسانههای آلمان که پوشش خبری و تفسیری وسیعی به سفر وزیر خارجه کشورشان دادهاند این است که اروپا درنهایت نمیتواند ایران را از مهلکه تحریمها و فشار آمریکا نجات دهد.
از سفر وزیر خارجه آلمان به تهران تا آنجا که مکشوف است، چون ما را به آنچه در جلسه دیدار بین دو وزیر گذشته است، دسترسی نیست، نمیتوان انتظارفایده داشت؛ البته این به معنای نگاه منفی به آن هم نیست، شاید دلیل اصلی این برداشت را بتوان در تفسیر روزنامه آلمانی «زود دویچه» سراغ گرفت که بهوضوح گفته است: «هایکو ماس با خود هیچ سوغاتی سیاسیای به تهران نبرده است». نگارنده از زمانی که آمریکای ترامپ از برجام خارج شد و درپی آن، اروپای سه (سه کشور اروپایی امضاکننده برجام، موسوم به E3) سخن از مانایی در برجام به میان آورد و سپس از راهاندازی سازوکاری جبرانی در قالب SPV به منظور ادامه تجارت آزاد شرکتهای اروپایی با تهران و انجام عملیات پایاپای و تسویه سخن گفت تا آنگاه که شرکتی به نام اینستکس در پاریس به ثبت رساند تا حرف را به عمل تبدیل کند، 12 یادداشت در باب همین ابتکار E3 و تحولات ناظر به آن نگاشته و دو مصاحبه انجام داده که سوابق همگی موجود است. این یادداشتها و مصاحبهها به گواهی کسانی که آنها را دیدهاند و نظر خود را با نگارنده در میان گذاشتهاند، مثبت و امیدوارانه به وعده اروپاییها نگریسته است. نگارنده ضمن اذعان به
وجود چنین نگاهی، این را هم اضافه میکند که نگاه مزبور، بهویژه بعد از طولانیشدن مصنوعی فرایند وفای به عهد قاره سبز، از جمله وقتگذرانی دو، سه ماهه برای راضیکردن اتریش و بلژیک و لوگزامبورگ به قبول مسئولیت میزبانی سازوکار یادشده درحالیکه زمانبری مزبور از ابتدا هم معلوم بود که چیزی بیش از پرسهزدن نیست و مقر سازوکار همان پاریس قرار میگیرد که گرفت، احتیاطآمیز شد. اینک بعد از گذشت بیش از 13 ماه از خروج آمریکا از برجام بهراحتی میتوان اظهار کرد که کارنامه سه کشور اروپایی در راهاندازی سازوکاری برای دورزدن تحریمها بههیچوجه مثبت نیست و از این بابت جامعه اروپایی و به ویژه E3 نباید از خود رضایت خاطر داشته باشند. این داوری بر این اساس استوار است که 13 ماه وقت برای عملیاتیکردن سازوکاری که اروپا برای نجات برجام تعهد کرده، کافی است. حال با مواضعی که وزیر خارجه آلمان اتخاذ کرده، پشتوانه مفهومی داوری مزبور بیشازپیش تقویت شده است. به ایشان که میگویند کشور متبوعشان نمیتواند معجزه کند، باید گفت که نه شما را توان مابعدالطبیعی اعجاز است و نه ما را بیش از انجام کمینه تعهدات طبیعیتان انتظاری است. شما که به
گواهی اصحاب رسانه خودتان، دست خالی به تهران آمدید، چه توقعی دارید که دست پر بروید؟ شاید هدف از سفر جنابعالی، دادن هشدار به تهران بوده است که البته آن را در نشست 18 وزیر خارجه کشورهای غیرهستهای در استکهلم درپی دیدارتان از تهران در قالب این تهدید که «ایران در صورت خروج از توافق هستهای با انزوای جهانی روبهرو میشود»، بیان کردید. شما البته در تهران هم تهدید کردید که «ما این را نمیپذیریم که چون یک طرف تعهداتش را کاهش داده، طرف دیگر هم تعهدات خود را کاهش دهد». اگر مقصودتان از «یک طرف»، آمریکا است که این کشور نه تنها زیر کل تعهدات برجامیاش زده است، بلکه جنگ اقتصادی خشنی را همراه با تحریم همه مجاری مالی که مردم کوچه و برزن را بهطور مستقیم هدف قرار داده، راه انداخته است. آیا کاهش دو مورد جزئی از تعهدات هستهای تهران، آن هم بعد از گذشت یک سال از خروج کاخ سفید از برجام و در قالب قانونی خود برجام و نیز بعد از اعلام به شما و سایر کشورهای باقیمانده در برجام را با خروج پیمانشکنانه آمریکا از برجام و راهاندازی جنگ اقتصادی در پی آن، یکی میدانید؟ شما میدانید که ژاپن بعد از 16 ماه مقاومت در برابر جنگ اقتصادی
آمریکا علیه خود در حین جنگ جهانی دوم بهقدری عرصه را بر خود تنگ دید که ترجیح داد زیر بار جنگ نظامی برود ولی زیر بار زور جنگ اقتصادی نرود. نه ما قویتر از ژاپن آن موقع هستیم و نه تحریمهای امروز آمریکا علیه ما سبکتر از تحریمهای آن روز علیه ژاپن است.
شما خود اذعان دارید «شرایط منطقه بهقدری حساس و جدی است که شاید یک اتفاق کوچک بتواند موجب زنجیره اتفاقهایی بشود که کنترل اوضاع از دست برود». با این حساب، چرا از یکی از طرفین مناقشه میخواهید دستوپای بسته تن به مصاف حریف بدهد، حال آنکه طرف دیگر که به باور خودتان، هم غیرقانونی از میثاقی بینالمللی خارج شده و هم فراقانونی تحریم اعمال کرده و به این ترتیب جنگ یکجانبهای را به راه انداخته است، مبسوطالید باشد؟! کشتیگیری را که دستوپای بسته در مقابل حریف قرار میدهند ناچار میشود با چنگ و دندان به مصاف او برود. یادداشت بعدی به ارائه راهکارهایی میپردازد که پیشروی اروپا است و اراده سیاسی قاره سبز در بهکارگیری آنها میتواند به جلوگیری از ایجاد درگیری نظامی بین ایران و آمریکا بینجامد.