انتقاد وزیر کشور از پرداخت‌نشدن تعهدات بانک‌ها
سیل بدقولی
شهرزاد همتی: بعد از وقوع هر حادثه غیرمترقبه‌ای در کشور، سیل کمک‌ها و وعده‌ها در روزهای اول حادثه به سمت مناطق حادثه‌دیده گسیل می‌شود؛ شهر و روستاهای سیل‌زده ایران که در فروردین و اردیبهشت امسال گرفتار سیل شدند نیز از این قاعده مستثنا نبودند. روزهای اولی که خبر آمد سیل شمال و جنوب ایران را فراگرفته، مردم بی‌شماری به شهرهای سیل‌زده رفتند و کمپین‌های فراوانی تشکیل شد تا بخشی از مشکلات را حل کنند؛ اما مثل همیشه، بسیاری از این کمک‌ها فقط مربوط به روزهای ابتدایی حادثه بود و حالا پس از گذشت سه ماه از این واقعه و فرارسیدن فصل گرما، هنوز که هنوز است مردم بی‌شماری در مناطق سیل‌زده در شرایط بحرانی به‌سر می‌برند و بسیاری از نهادها نیز به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند. مثلا در همان روزهای ابتدایی رئیس بانک مرکزی قول‌های فراوانی به مردم سیل‌زده داد. در همان روزهای اول عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، در نامه‌ای عنوان کرده بود: عزیزانی که در آن مناطق فعالیت‌های دامداری، مرغداری، بافندگی، صنعت و تجارت و کشاورزی آنها آسیب دیده یا از بین رفته است، بدانند که قطعا سیستم بانکی کشور در زمینه‌های زیر با آنها
همراهی کرده و مساعدت لازم را خواهند کرد؛ اعطای وام‌های قرض‌الحسنه در کنار کمک‌های بلاعوض دولت، به‌تأخیرانداختن اقساط بدهی‌های قبلی آنها و دادن تنفس چندساله بدون اخذ جرائم و...، اعطای وام‌های جدید برای راه‌اندازی مجدد فعالیت‌ها و نیز سرمایه در گردش مورد نیاز آنها برای ادامه تولید و فعالیت در واحدهایی که امکان ادامه فعالیت دارند.
اما مطابق حرف‌های روز گذشته وزیر کشور، بخش عمده‌ای از این گفته‌‌ها در حد وعده باقی ماند. عبدالرضا رحمانی‌فضلی روز گذشته دراین‌باره بیان کرد: چیزی که ما در آن عقب هستیم و باید به آن توجه شود، موضوع بانک‌هاست. متأسفانه با وجود جلسات متعددی که با بانک‌ها گذاشته شده است، قرار بود تا آخر خرداد همه قراردادها منعقد و پرداخت‌ها نیز انجام شود؛ اما بر اساس گزارش‌هایی که امروز ارائه شد، بانک‌ها عقب هستند. البته آنها علت را تغییر نوع پرداخت و تأمین منابع اعلام کرده‌اند که دولت آن را تأمین کرده است. جلساتی نیز به‌تازگی در بانک مرکزی برگزار شده و بانک مرکزی نیز اعلام کرده است که درخصوص اجرای این موضوع هیچ محدودیتی وجود ندارد و بر اساس مصوبات روز چهارشنبه بانک مرکزی، قرار بوده است از شنبه این موضوع سرعت بگیرد.
او ادامه داد: دلیل این موضوع هرچه هست برای ما پذیرفته‌شده نیست. باید این موضوع را حل می‌کردند. ما فرصت را تا آخر خرداد نگه می‌داریم تا تلاش خود را بکنند و کار سرعت بگیرد. همچنین حداکثر دو هفته دیگر نیز به این زمان اضافه می‌کنیم و تا اواسط تیر باید تمام کارها انجام شود. رحمانی‌فضلی افزود: بخش دیگری که نتوانسته است وظایفش را همگام با دیگر دستگاه‌ها پیش ببرد، خزانه است. ما می‌دانیم مشکلات و وضعیت خزانه چیست و همه را درک می‌کنیم؛ اما سیل‌زدگان اولویت اصلی کشور هستند. این افراد در دمای ۵۰ درجه سانتی‌گراد با شرایط سخت در حال زندگی هستند. اموال، دارایی، مسکن و زمین‌های کشاورزی آنها آسیب دیده است و اولویتی اصلی‌تر از این نداریم و حتما باید این اولویت رعایت می‌شد. وزیر کشور ادامه داد: سازمان برنامه‌و‌بودجه را به‌عنوان دستگاه تشخیص‌دهنده اولویت قبول داریم. وقتی سازمان برنامه اعلام می‌کند سه هزار میلیارد باید پرداخت شود، خزانه باید این موضوع را در اولویت خود قرار دهد و بر اساس گزارش‌هایی که ارائه شده است، خزانه نصف آن، یعنی حدود ۵۰ درصد آن را تأمین کرده است و ما انتظار داریم باقی را نیز با سرعت تأمین کند. پیش از
این نیز مجید جودی، مدیرکل دفتر بازسازی و نوسازی بنیاد مسکن، اظهار کرده بود: از ۳۶ هزار سیل‌زده‌ای که به بانک‌ها معرفی شده‌اند، فقط پنج‌هزار‌و ۶۰۰ نفر تا‌به‌حال با بانک‌ها قرارداد بسته‌اند که این وضعیت موجب کند‌پیش‌رفتن بازسازی مناطق
سیل‌زده می‌شود.
به گفته جودی، همکاری‌نکردن بانک‌ها با سیل‌زدگان، مشکل عمده مناطق سیل‌زده است و اگر تسهیلات بانکی پرداخت نشود یا کند پرداخت شود، بازسازی مناطق سیل‌زده با مشکل روبه‌رو خواهد شد. استاندار ایلام نیز همکاری‌نکردن بانک‌ها با سیل‌زدگان را تأیید کرد و گفت: «منتظر حل مشکل بانکی هستیم». محمدتقی زمانی‌نژاد، مدیرکل بنیاد مسکن استان گلستان، نیز از تأخیر در پرداخت وام بانکی به سیل‌زدگان این استان خبر داد. به گفته او، از ۱۱هزارو ۴۵۰ متقاضی در شهرستان‌های آق‌قلا، گُمیشان و گنبدکاووس که برای دریافت تسهیلات ساخت و تعمیر به بانک معرفی شده‌اند، فقط هزارو ۳۸۲ نفر موفق به بستن قرارداد شده‌اند. سیدعبدالنبی موسوی‌فرد، امام‌جمعه اهواز، نیز ۲۴ خرداد از تأخیر در پرداخت وام و کمک‌های بلاعوض به سیل‌زدگان انتقاد کرده بود.
بانک‌ها چه کمکی کردند؟
25 فروردین سال جاری بود که بانک‌ها در اطلاعیه‌ای درباره کمک‌های بانکی خود اطلاعاتی را منتشر کردند. اطلاعیه‌ای که بانک ملی منتشر کرد، بیشتر شامل کمک‌های کارمندان بانک و ارسال اقلام به مناطق سیل‌زده بود و از تسهیلات احتمالی سخنی به میان نیاورده بود؛ برای مثال، بانک صادرات ایران اعلام کرد با ارائه تسهیلات کم‌بهره و بلندمدت از سیل‌زدگان حمایت می‌کند. حجت‌الله صیدی، مدیرعامل بانک صادرات گفت: تسهیلات ویژه این بانک با حداقل نرخ کارمزد و بیشترین زمان بازپرداخت به هم‌وطنان آسیب‌دیده از سیل در لرستان، کرمانشاه و دیگر استان‌ها پرداخت خواهد شد. بانک گردشگری و گروه مالی گردشگری در راستای همدردی و کمک به آسیب‌دیدگان سیل اخیر استان گلستان مبلغ پنج میلیارد ریال به سازمان جمعیت هلال‌احمر اختصاص داد. مدیرعامل بانک سپه با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور از آمادگی بانک سپه برای حمایت از طرح رونق تولید و تخصیص و تأمین اعتبار به میزان ۱۰ هزار میلیارد ریال برای واحدهای تولیدی خسارت‌دیده در سیل اخیر خبر داد. بنا بر اعلام روابط عمومی بانک کشاورزی رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل بانک کشاورزی درباره کمک‌های این بانک به مناطق سیل‌زده گفت: در
پرداخت تسهیلات به کشاورزان آسیب‌دیده از سیل محدودیتی نداریم و اطمینان می‌دهیم هر کاری از دستمان برآید، انجام دهیم.
تقریبا تمامی بانک‌ها در اطلاعیه خود اعلام کرده بودند که سیل‌زدگان می‌توانند روی کمک بانک‌ها حساب کنند، اما به گفته وزیر کشور، آنها نتوانسته‌اند به وعده‌هایشان عمل کنند.
تهیه 10 هزار بسته لوازم خانگی برای سیل‌زدگان
اما مسئله سیل‌زدگان فقط عملی‌نشدن وعده‌ها نیست. بخش عمده‌ای از مشکلات امروزی آنها وابسته به کمک‌های برنامه‌ریزی‌نشده است. در‌حالی‌که روز گذشته رئیس جمعیت هلال احمر از ارسال بسته‌های لوازم خانگی برای سیل‌زدگان خبر داد اما در بسته‌های مذکور خبری از ارسال کولر یا دستگاه‌های تهویه نیست. علی‌اصغر پیوندی، در چهارمین جلسه قرارگاه بازسازی نوسازی مناطق‌سیل‌زده اظهار کرد: براساس مصوبه ستاد بازسازی و نوسازی قرار شد کمک‌های مردمی که تا امروز بالغ بر ۱۸۴ میلیارد تومان است، برای تهیه بسته لوازم خانگی صرف شود که تاکنون 10 هزار پک را
آماده کردیم. او ادامه داد: در گزارش‌های ستاد که گفته شد، برخی مناطق گله کردند که در استان خوزستان کولر بیشتر از قابلمه و ظروف نیاز است اما چون قرار شد تمام بسته‌ها را یکسان بدهیم و ما هم تابع ستاد قرارگاه بازسازی هستیم، بسته‌ها را براساس روال ابلاغ‌شده آماده کردیم که ۱۰ هزار بسته آماده و قرارداد ۳۰ هزار بسته لوازم خانگی نیز
بسته شده است.
ساجده عرب‌سرخی، روزنامه‌نگار و فعال مدنی که در ایام سیل برای کودکان و نوجوانان سیل‌زده برنامه‌های فرهنگی داشت، در گفت‌وگو با «شرق» تصریح کرد: من در این ایام به مناطق سیل‌زده لرستان و خوزستان سر زده‌ام. در لرستان سیل ویرانی زیادی داشت اما به‌خاطر شیب و اقلیم لرستان، آسیب و سیل از شهر گذشته و تمام شده و برای همین بازسازی سرعت بیشتری دارد. به‌ویژه که مردم لرستان وضع مالی بهتری از مردم خوزستان دارند و می‌توانند تاحدی پیش بروند. مثلا من در دو هفته‌ای که لرستان بودم، می‌دیدم کمک‌های خوبی از طرف مردم و دولت به مردم سیل‌زده می‌شود. یک بار دیدیم به همه چادرها اجاق گاز دو شعله می‌دادند.
او افزود: خوزستان به دلیل جلگه بودن دو هفته زیر آب بوده و برای همین وسایل و خانه‌ها کاملا از بین رفته‌اند، بافت خاک از بین رفته و کشاورزی و دامداری را از دست داده‌اند. من زمان‌هایی که در روستاها بودم، به‌صورت محدود کمک‌های مردمی دیدم. اما به گفته مردم در ماه رمضان و قبل از آن کمک‌ها بیشتر به خوزستان می‌آمد. اما من کلا در هیچ روستایی در خوزستان با این حجم گرما توزیع کولر ندیدم. در یک روستا دیدم فرش توزیع کرده‌اند. جایی فرش توزیع شده که تمام کف و دیوارها به خاطر زیر آب بودن زیاد از بین رفته و گاهی به نظر می‌رسد نیاز به اقدامات بنیادی‌تری احساس می‌شود. متأسفانه آن‌قدر در خوزستان محرومیت بالاست که هر کمکی کم به نظر می‌رسد. بر فرض اگر سیل 20 درصد تخریب در این استان داشته اما مردم اینجا از گذشته 80 درصد تخریب و نیاز به کمک دارند.
شهرزاد همتی: بعد از وقوع هر حادثه غیرمترقبه‌ای در کشور، سیل کمک‌ها و وعده‌ها در روزهای اول حادثه به سمت مناطق حادثه‌دیده گسیل می‌شود؛ شهر و روستاهای سیل‌زده ایران که در فروردین و اردیبهشت امسال گرفتار سیل شدند نیز از این قاعده مستثنا نبودند. روزهای اولی که خبر آمد سیل شمال و جنوب ایران را فراگرفته، مردم بی‌شماری به شهرهای سیل‌زده رفتند و کمپین‌های فراوانی تشکیل شد تا بخشی از مشکلات را حل کنند؛ اما مثل همیشه، بسیاری از این کمک‌ها فقط مربوط به روزهای ابتدایی حادثه بود و حالا پس از گذشت سه ماه از این واقعه و فرارسیدن فصل گرما، هنوز که هنوز است مردم بی‌شماری در مناطق سیل‌زده در شرایط بحرانی به‌سر می‌برند و بسیاری از نهادها نیز به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند. مثلا در همان روزهای ابتدایی رئیس بانک مرکزی قول‌های فراوانی به مردم سیل‌زده داد. در همان روزهای اول عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، در نامه‌ای عنوان کرده بود: عزیزانی که در آن مناطق فعالیت‌های دامداری، مرغداری، بافندگی، صنعت و تجارت و کشاورزی آنها آسیب دیده یا از بین رفته است، بدانند که قطعا سیستم بانکی کشور در زمینه‌های زیر با آنها
همراهی کرده و مساعدت لازم را خواهند کرد؛ اعطای وام‌های قرض‌الحسنه در کنار کمک‌های بلاعوض دولت، به‌تأخیرانداختن اقساط بدهی‌های قبلی آنها و دادن تنفس چندساله بدون اخذ جرائم و...، اعطای وام‌های جدید برای راه‌اندازی مجدد فعالیت‌ها و نیز سرمایه در گردش مورد نیاز آنها برای ادامه تولید و فعالیت در واحدهایی که امکان ادامه فعالیت دارند.
اما مطابق حرف‌های روز گذشته وزیر کشور، بخش عمده‌ای از این گفته‌‌ها در حد وعده باقی ماند. عبدالرضا رحمانی‌فضلی روز گذشته دراین‌باره بیان کرد: چیزی که ما در آن عقب هستیم و باید به آن توجه شود، موضوع بانک‌هاست. متأسفانه با وجود جلسات متعددی که با بانک‌ها گذاشته شده است، قرار بود تا آخر خرداد همه قراردادها منعقد و پرداخت‌ها نیز انجام شود؛ اما بر اساس گزارش‌هایی که امروز ارائه شد، بانک‌ها عقب هستند. البته آنها علت را تغییر نوع پرداخت و تأمین منابع اعلام کرده‌اند که دولت آن را تأمین کرده است. جلساتی نیز به‌تازگی در بانک مرکزی برگزار شده و بانک مرکزی نیز اعلام کرده است که درخصوص اجرای این موضوع هیچ محدودیتی وجود ندارد و بر اساس مصوبات روز چهارشنبه بانک مرکزی، قرار بوده است از شنبه این موضوع سرعت بگیرد.
او ادامه داد: دلیل این موضوع هرچه هست برای ما پذیرفته‌شده نیست. باید این موضوع را حل می‌کردند. ما فرصت را تا آخر خرداد نگه می‌داریم تا تلاش خود را بکنند و کار سرعت بگیرد. همچنین حداکثر دو هفته دیگر نیز به این زمان اضافه می‌کنیم و تا اواسط تیر باید تمام کارها انجام شود. رحمانی‌فضلی افزود: بخش دیگری که نتوانسته است وظایفش را همگام با دیگر دستگاه‌ها پیش ببرد، خزانه است. ما می‌دانیم مشکلات و وضعیت خزانه چیست و همه را درک می‌کنیم؛ اما سیل‌زدگان اولویت اصلی کشور هستند. این افراد در دمای ۵۰ درجه سانتی‌گراد با شرایط سخت در حال زندگی هستند. اموال، دارایی، مسکن و زمین‌های کشاورزی آنها آسیب دیده است و اولویتی اصلی‌تر از این نداریم و حتما باید این اولویت رعایت می‌شد. وزیر کشور ادامه داد: سازمان برنامه‌و‌بودجه را به‌عنوان دستگاه تشخیص‌دهنده اولویت قبول داریم. وقتی سازمان برنامه اعلام می‌کند سه هزار میلیارد باید پرداخت شود، خزانه باید این موضوع را در اولویت خود قرار دهد و بر اساس گزارش‌هایی که ارائه شده است، خزانه نصف آن، یعنی حدود ۵۰ درصد آن را تأمین کرده است و ما انتظار داریم باقی را نیز با سرعت تأمین کند. پیش از
این نیز مجید جودی، مدیرکل دفتر بازسازی و نوسازی بنیاد مسکن، اظهار کرده بود: از ۳۶ هزار سیل‌زده‌ای که به بانک‌ها معرفی شده‌اند، فقط پنج‌هزار‌و ۶۰۰ نفر تا‌به‌حال با بانک‌ها قرارداد بسته‌اند که این وضعیت موجب کند‌پیش‌رفتن بازسازی مناطق
سیل‌زده می‌شود.
به گفته جودی، همکاری‌نکردن بانک‌ها با سیل‌زدگان، مشکل عمده مناطق سیل‌زده است و اگر تسهیلات بانکی پرداخت نشود یا کند پرداخت شود، بازسازی مناطق سیل‌زده با مشکل روبه‌رو خواهد شد. استاندار ایلام نیز همکاری‌نکردن بانک‌ها با سیل‌زدگان را تأیید کرد و گفت: «منتظر حل مشکل بانکی هستیم». محمدتقی زمانی‌نژاد، مدیرکل بنیاد مسکن استان گلستان، نیز از تأخیر در پرداخت وام بانکی به سیل‌زدگان این استان خبر داد. به گفته او، از ۱۱هزارو ۴۵۰ متقاضی در شهرستان‌های آق‌قلا، گُمیشان و گنبدکاووس که برای دریافت تسهیلات ساخت و تعمیر به بانک معرفی شده‌اند، فقط هزارو ۳۸۲ نفر موفق به بستن قرارداد شده‌اند. سیدعبدالنبی موسوی‌فرد، امام‌جمعه اهواز، نیز ۲۴ خرداد از تأخیر در پرداخت وام و کمک‌های بلاعوض به سیل‌زدگان انتقاد کرده بود.
بانک‌ها چه کمکی کردند؟
25 فروردین سال جاری بود که بانک‌ها در اطلاعیه‌ای درباره کمک‌های بانکی خود اطلاعاتی را منتشر کردند. اطلاعیه‌ای که بانک ملی منتشر کرد، بیشتر شامل کمک‌های کارمندان بانک و ارسال اقلام به مناطق سیل‌زده بود و از تسهیلات احتمالی سخنی به میان نیاورده بود؛ برای مثال، بانک صادرات ایران اعلام کرد با ارائه تسهیلات کم‌بهره و بلندمدت از سیل‌زدگان حمایت می‌کند. حجت‌الله صیدی، مدیرعامل بانک صادرات گفت: تسهیلات ویژه این بانک با حداقل نرخ کارمزد و بیشترین زمان بازپرداخت به هم‌وطنان آسیب‌دیده از سیل در لرستان، کرمانشاه و دیگر استان‌ها پرداخت خواهد شد. بانک گردشگری و گروه مالی گردشگری در راستای همدردی و کمک به آسیب‌دیدگان سیل اخیر استان گلستان مبلغ پنج میلیارد ریال به سازمان جمعیت هلال‌احمر اختصاص داد. مدیرعامل بانک سپه با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور از آمادگی بانک سپه برای حمایت از طرح رونق تولید و تخصیص و تأمین اعتبار به میزان ۱۰ هزار میلیارد ریال برای واحدهای تولیدی خسارت‌دیده در سیل اخیر خبر داد. بنا بر اعلام روابط عمومی بانک کشاورزی رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل بانک کشاورزی درباره کمک‌های این بانک به مناطق سیل‌زده گفت: در
پرداخت تسهیلات به کشاورزان آسیب‌دیده از سیل محدودیتی نداریم و اطمینان می‌دهیم هر کاری از دستمان برآید، انجام دهیم.
تقریبا تمامی بانک‌ها در اطلاعیه خود اعلام کرده بودند که سیل‌زدگان می‌توانند روی کمک بانک‌ها حساب کنند، اما به گفته وزیر کشور، آنها نتوانسته‌اند به وعده‌هایشان عمل کنند.
تهیه 10 هزار بسته لوازم خانگی برای سیل‌زدگان
اما مسئله سیل‌زدگان فقط عملی‌نشدن وعده‌ها نیست. بخش عمده‌ای از مشکلات امروزی آنها وابسته به کمک‌های برنامه‌ریزی‌نشده است. در‌حالی‌که روز گذشته رئیس جمعیت هلال احمر از ارسال بسته‌های لوازم خانگی برای سیل‌زدگان خبر داد اما در بسته‌های مذکور خبری از ارسال کولر یا دستگاه‌های تهویه نیست. علی‌اصغر پیوندی، در چهارمین جلسه قرارگاه بازسازی نوسازی مناطق‌سیل‌زده اظهار کرد: براساس مصوبه ستاد بازسازی و نوسازی قرار شد کمک‌های مردمی که تا امروز بالغ بر ۱۸۴ میلیارد تومان است، برای تهیه بسته لوازم خانگی صرف شود که تاکنون 10 هزار پک را
آماده کردیم. او ادامه داد: در گزارش‌های ستاد که گفته شد، برخی مناطق گله کردند که در استان خوزستان کولر بیشتر از قابلمه و ظروف نیاز است اما چون قرار شد تمام بسته‌ها را یکسان بدهیم و ما هم تابع ستاد قرارگاه بازسازی هستیم، بسته‌ها را براساس روال ابلاغ‌شده آماده کردیم که ۱۰ هزار بسته آماده و قرارداد ۳۰ هزار بسته لوازم خانگی نیز
بسته شده است.
ساجده عرب‌سرخی، روزنامه‌نگار و فعال مدنی که در ایام سیل برای کودکان و نوجوانان سیل‌زده برنامه‌های فرهنگی داشت، در گفت‌وگو با «شرق» تصریح کرد: من در این ایام به مناطق سیل‌زده لرستان و خوزستان سر زده‌ام. در لرستان سیل ویرانی زیادی داشت اما به‌خاطر شیب و اقلیم لرستان، آسیب و سیل از شهر گذشته و تمام شده و برای همین بازسازی سرعت بیشتری دارد. به‌ویژه که مردم لرستان وضع مالی بهتری از مردم خوزستان دارند و می‌توانند تاحدی پیش بروند. مثلا من در دو هفته‌ای که لرستان بودم، می‌دیدم کمک‌های خوبی از طرف مردم و دولت به مردم سیل‌زده می‌شود. یک بار دیدیم به همه چادرها اجاق گاز دو شعله می‌دادند.
او افزود: خوزستان به دلیل جلگه بودن دو هفته زیر آب بوده و برای همین وسایل و خانه‌ها کاملا از بین رفته‌اند، بافت خاک از بین رفته و کشاورزی و دامداری را از دست داده‌اند. من زمان‌هایی که در روستاها بودم، به‌صورت محدود کمک‌های مردمی دیدم. اما به گفته مردم در ماه رمضان و قبل از آن کمک‌ها بیشتر به خوزستان می‌آمد. اما من کلا در هیچ روستایی در خوزستان با این حجم گرما توزیع کولر ندیدم. در یک روستا دیدم فرش توزیع کرده‌اند. جایی فرش توزیع شده که تمام کف و دیوارها به خاطر زیر آب بودن زیاد از بین رفته و گاهی به نظر می‌رسد نیاز به اقدامات بنیادی‌تری احساس می‌شود. متأسفانه آن‌قدر در خوزستان محرومیت بالاست که هر کمکی کم به نظر می‌رسد. بر فرض اگر سیل 20 درصد تخریب در این استان داشته اما مردم اینجا از گذشته 80 درصد تخریب و نیاز به کمک دارند.