ادعای عجیب بنیاد مسكن

سوانح طبیعی اگر به‌درستی مدیریت نشوند، ضمن بروز بحران اولیه در مرحله وقوع، می‌توانند آبستن بحران‌های دیگری باشند. از‌این‌رو، اعمال نگرش پیشگیرانه حتی پس از بحران اولیه نیز کاملا ضروری است. مشاهده‌های میدانی و مطالعات نگارنده در مناطق سیل‌زده کشور، حاکی از بروز هفت خطر جدی است که در صورت رسیدگی‌نشدن، می‌توانند به صدمات و تلفات جانی و روحی در مناطق سانحه‌دیده بینجامند.
الف- خطراتی که احتمالا در زمانی بلند یا کوتاه، بحران‌ساز خواهند شد:
1- رانش زمین (روستاهایی كه در خطر رانش قرار دارند و باید جابه‌جا شوند، ولی نخواهند شد)
2- سیل (روستاهایی كه در حریم رودخانه‌ها و مسیر سیل قرار دارند و باید جابه‌جا شوند، ولی نخواهند شد)
3- فرونشست بر اثر زمین‌لرزه (خانه‌هایی كه پی آنها بر اثر سیل سست شده است و هنوز فرونشست نكرده‌اند، ولی در برابر زمین‌لرزه‌ای مختصر، احتمالا فرو خواهند ریخت).
ب- خطراتی كه احتمالا در زمانی کوتاه یا فوری بحران‌زا خواهند شد:
4- فرونشست و ریزش برخی خانه‌های تخلیه‌شده از آب (در مدتی‌ که سانحه‌دیدگان، تا بازسازی یا تعمیر خانه‌های خود، به این خانه‌های در معرض خطر بازگشته‌اند).
ج- خطراتی که رو به بحران دارند:
5- بروز بیماری‌ها در انسان، دام و گیاه بر اثر غیربهداشتی‌‌شدن محیط زیست (گنداب‌ها، جانوران موذی و...)
6- خطرات روانی و اجتماعی حاصل از بحران سیل و پیامدهای آن: اختلال استرس پساسانحه (PTSD)، اعتیاد، خودکشی، مهاجرت، طلاق، دزدی، گرایش به روحیه تكدی‌گری
7- خطرات اقتصادی حاصل از از‌هم‌پاشیدگی یا ویرانی سامان‌های معیشتی (در سیل‌های اخیر بخشی از زمین‌های كشاورزی آسیب فراوانی دیدند و به‌سادگی و سرعت نمی‌توان آنها را احیا کرد؛ بخشی از مکان‌ها و ابزارهای تولید و تجارت، دستخوش سیل شدند یا به گل‌و‌لای نشسته‌اند).
الف- خطراتی که احتمالا در زمانی بلند یا کوتاه، بحران‌ساز خواهند شد:
1- رانش زمین
سیل‌های اخیر، رانش (زمین لغزش)‌های فراوانی را در مناطق متعدد كشور پدید آورد و جابه‌جایی اهالی برخی روستاها را نیز موجب شد. وزیر كشور تا 12 فروردین از ۴۰۹ مورد رانش زمین یاد كرده است (پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور).
از رانش‌های زمین در روستاهای سیل‌زده تا اواخر اردیبهشت، می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
مازندران (50 روستای شهرستان نکا - فارس، اول فروردین 98/ سیل و رانش زمین در 12 شهر مازندران- رکنا، 29 اسفند 97/ منطقه هزارجریب نکا دارای 63 روستا با جمعیتی بالغ بر 15 هزار نفر است که بر اثر رانش زمین، اغلب این روستاها در معرض بروز فاجعه انسانی قرار دارند. دانا10/01/98 - روستای سقندیکلا در ساری- ایلنا 29/۱۲/97، خراسان شمالی (روستاهای گلی و سرانی- ایسنا 11 فروردین)- روستای نرگسلو‌علیا از توابع شهرستان بجنورد. قدس‎آنلاین ۱۰فروردین ۱۳۹۸- ۳۵ روستای بجنورد در معرض خطر رانش زمین- اترک‎نیوز 5/۰۲/98، گلستان (بیشترین خسارت‌های رانش در روستاهای «قلعه‌قافه»، «بلم‌جرک»، «پنو» و «پادلدل» شهرستان مینودشت- مهر، ۲۱ اردیبهشت ۹۸)، لرستان (وقوع رانش زمین در برخی از روستاهای خرم‎آباد پس از سیل مانند گرماوله بالا، طالقان و بخشی از زردآباد، رباط دولتشاه، رباط نمکی، حیدرآباد و دولت‌آباد- سلامت نیوز 18 فروردین 98)، کهگیلویه و‌بویراحمد (رانش زمین در روستاهای دشتروم، پریکدان و لیراب گردوه در شهرستان بویراحمد پس از بارش‎های اخیر- خبرگزاری صداوسیما شش فروردین ۱۳۹۸)، چهار‌محال‌و‌بختیاری (روستای دره شیخ عالی/ بیش از ۳۶۰ مورد رانش زمین در روستاها و جاده‌های شهرستان کوهرنگ- خبرآنلاین 12 فروردین 98) و آذربایجان غربی (بر اساس مطالعات انجام‌شده محدوده وسیعی از شهرها و روستاهای شهرستان‌های شوط، خوی، سلماس، ارومیه، سردشت، بوکان و تکاب، اشنویه، پیرانشهر، مهاباد، ماکو و شاهین‌دژ در معرض خطر رانش زمین قرار دارند؛ روستاهای گوگرد و قاشقا بلاغ در خوی، ترمکچی در تکاب، بابل‌آباد در چایپاره، بصره و مامه‌زینه در سردشت و سیوه واقع در سلماس روستاهای در معرض تهدید رانش زمین را شامل می‌شوند. مهر، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۸). افزون بر اینها، وزیر راه‌و‌شهرسازی با استناد به تأكیدات رئیس‎جمهوری، اعلام كرده است خانه‎های ساخته‌شده از مصالح ناپایدار و قرار‌گرفته در معرض زمین لغزش، باید جابه‎جا شوند و در این راستا بنیاد مسکن، بخشدار یا فرماندار باید اقداماتی را انجام دهند و با استفاده از مصالح پایدار، خانه‎های جدیدی بسازند (ایسنا، فروردین 98). معاون عمرانی وزیر کشور نیز از ضرورت جابه‌جایی روستاهای در معرض خطر سخن گفته است (ایسنا10 اردیبهشت 98).
2- سیل (روستاهایی كه در حریم رودخانه‎ها و مسیر سیل قرار دارند و باید جابه‎جا شوند، ولی نخواهند شد). رودخانه‌ها و مناطق اطراف آن به‌دلیل برخورداری از مزایایی مانند دسترسی به آب و جاذبه گردشگری، مورد توجه و طمع مردم برای فعالیت‌های باغداری و كشاورزی یا احداث خانه، غذاخوری و تفریحگاه بوده‌اند؛ ازاین‌رو در شرایط تخطی از قوانین، تجاوزهای فراوانی به حریم رودخانه‌ها شده است. این در حالی است كه حریم رودخانه، بستر رودخانه است و به مسیر آب رودخانه در طول 25 سال گفته می‌شود که از یک تا 20 متر را حریم کمی رودخانه و تا 150 متر را حریم کیفی رودخانه می‎گویند. وزیر راه و شهرسازی پس از سیل‎های اخیر كه منجر به ویرانی بسیاری از سازه‎های مستقر در حریم رودخانه‎ها شد، چند بار از عزم دولت در جلوگیری از ساخت‌وسازها و فعالیت‌های غیرمجاز، سخن گفت؛ از جمله: «دیگر خانه‌ای در حریم رودخانه احداث نمی‎شود.» (ایران‎آنلاین 22/1/98). «ممنوعیت ساخت‌وساز مجدد در حریم و بستر رودخانه از تصمیمات دولت است... با همکاری دستگاه قضائی از ساخت مسکن در مناطق پرخطر جلوگیری می‌شود» (دنیای اقتصاد20/۰۱/98). «در بازسازی، قطعا احداث واحدهای مسکونی جدید در نقاط ایمن انجام خواهد شد... با تأکید رئیس‌جمهوری، در شرایطی که برای بازسازی داریم، مکان واحدهای مسکونی تخریب شده، جابه‎جا و به نقاط امن انتقال داده می‎شود و از ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها جلوگیری می‎شود. همچنین با تأکیدات رئیس‎جمهوری، قوه قضائیه نیز مشارکت خواهد کرد تا آن واحدها در محل سابق مستقر نشود... جلوگیری از ساخت‌وساز در حریم رودخانه‎ها و مکان‎یابی آنها مستلزم اقدامی میدانی و درعین‌حال اقدامی حقوقی است که در شورای عالی شهرسازی و معماری درباره آنها تصمیم گرفته می‎شود» (سایت دولت،۲۱ فروردین ۱۳۹۸). طبق گفته معاون عمرانی وزیر کشور (ایسنا 10 اردیبهشت98) ۵۸ روستا در استان‌های سیل‎زده [البته با احتساب روستاهای در خطرات رانش و سیل] باید جابه‌جا شوند. یك روز پیش از این نیز رئیس سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی استان خوزستان با بیان اینكه بازسازی روستاهای واقع در حریم و بستر رودخانه‌ها به صلاح مردم نیست، گفته بود اگر روستاهایی كه در حریم و بستر رودخانه‌ها قرار دارند، بازسازی شوند و دوباره چند سال بعد در معرض سیل قرار گیرند، كار بیهوده‌ای انجام شده است (ایرنا ۹ اردیبهشت ۱۳۹۸).
تلاش بنیاد مسكن برای حفظ خانه‎ها در حریم رودخانه
با این احوال با وجود آنكه مدیر کل بازسازی بنیاد مسکن در 18 فروردین 98 (اقتصاد24) گفته بود به‌هیچ‌عنوان در نقطه قبلی در مسیر رودخانه اجازه ساخت‌وساز نمی‌دهیم، ولی در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۸ (باشگاه خبرنگاران جوان) اعلام کرد ۱۸۷ روستای سیل‌زده خوزستان در حریم و بستر رودخانه‌های استان احداث شده‎اند، ولی جابه‌جایی روستا‌ها با این وسعت در عمل غیرممکن است و مشکلات اجتماعی به‌دنبال خواهد داشت. آن‌گاه از وزارت نیرو اجازه خواست تا ساخت‌وساز در روستا‌هایی که در حریم و بستر رودخانه‌ها هستند، آغاز شود، در غیر این صورت با مشکل روبه‌رو خواهیم شد. او چنین استدلال كرده كه ساکنان روستا‌های سیل‌زده خوزستان دلبستگی زیادی به خانه و کاشانه خود دارند و جلب رضایت آنها برای جابه‌جایی روستا‌ها بسیار سخت و دشوار است؛ بنابراین ایمن‎سازی این روستاها، تغییر در معماری و احداث مسیر‌های عبور سیلاب به‌گونه‌ای که روستا‌ها در معرض سیل قرار نگیرند، به‌طور قطع تبعات اجتماعی کمتری خواهد داشت و منطقی‌تر به نظر می‌رسد. 11 روز پس از این، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز خطاب به اعضای قرارگاه بازسازی و نوسازی مناطق سیل‌زده خوزستان (ایرنا 16 اردیبهشت 98)، گویا تصمیم نهایی را به این صورت اعلام می‎دارد: «جابه‌جایی روستاهای سیل‌زده خوزستان امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین نباید بر جابه‌جایی برخی روستاها در مناطق سیل‌زده پافشاری بلكه بر روش ایمن‌سازی منازل و اجرای طرح‌های ایمن‌سازی تأکید کرد. ... سازمان آب و برق خوزستان فرمول این طرح‌ها و چگونگی اجرای آنها را در دست دارد». باری به‎ نظر می‎رسد دلایل جابه‌جانشدن‎ها، بیش از هر چیز به عملكردها و عدم پایبندی مسئولان به تعهدات و وظایف خود در قبال مردم و به فساد گسترده روزافزون مالی در كشور برمی‌گردد كه مردم را به برنامه‎ها و وعده‎ها، سخت بی‎اعتماد کرده است. امروزه یکی از شاخص‎ها و معیارهای توسعه‎یافتگی، میزان انطباق برنامه‎های اجرائی هر کشور با مبانی و مطالعات جامع آمایش سرزمین است. آنچه مسلم است به‎رغم وجود الزام در قوانین بر اجرای آمایش سرزمین، اجرای آنها در عمل، دچار ضعف شدید بوده است. هر ساله سطح وسیعی از کشور تحت تأثیر سوانح طبیعی مانند طغیان آب رودخانه‎ها و جاری‌شدن سیلاب قرار می‎گیرد و در اثر آن امکانات زیربنایی، زمین‎های کشاورزی، شهرها و روستاها ویران می‎شوند. تغییر کاربری‎های زمین‎ها از یک‎سو و استفاده از زمین‎ها بدون توجه به ظرفیت آنها سبب شده سیلاب‎ها سال‌به‌سال چه از نظر تعداد دفعات و چه از جنبه شدت خسارت، افزایش زیادی بیابند. تدوین و اجرای برنامه‎های آمایشی در جهت مدیریت خطر و خسارت سیل با تشخیص ظرفیت‎ها و محدودیت‎های موجود در هر حوزه و تلاش در جهت کاهش سیلاب و افزایش بهره‎وری زمین‎ها، از برنامه‎های راهبردی اصلی در کشور سانحه‌خیز ایران به ‎شمار می‎آید.
3- فرونشست بر اثر زمین‎لرزه
خانه‎هایی كه پی آنها در اثر سیل سست شده؛ اما فرونشست نكرده‎اند، در برابر یك زمین‎لرزه مختصر، احتمالا فرو خواهند ریخت.
ب- خطراتی كه احتمالا در زمانی کوتاه یا فوری، بحران‎زا خواهند شد:
4. فرونشست و ریزش برخی خانه‎های تخلیه‌شده از آب
بنا بر نظر كارشناسان، در مناطقی که سیلاب‌های طولانی‌مدت وجود داشته، به‎ویژه در اكثر روستاها و حاشیه شهرها كه خانه‎ها فرسوده و غیراستاندارد بوده‎اند، امکان فروریزش ساختمان‌ها نیز وجود دارد.
ادامه در صفحه 5

سوانح طبیعی اگر به‌درستی مدیریت نشوند، ضمن بروز بحران اولیه در مرحله وقوع، می‌توانند آبستن بحران‌های دیگری باشند. از‌این‌رو، اعمال نگرش پیشگیرانه حتی پس از بحران اولیه نیز کاملا ضروری است. مشاهده‌های میدانی و مطالعات نگارنده در مناطق سیل‌زده کشور، حاکی از بروز هفت خطر جدی است که در صورت رسیدگی‌نشدن، می‌توانند به صدمات و تلفات جانی و روحی در مناطق سانحه‌دیده بینجامند.
الف- خطراتی که احتمالا در زمانی بلند یا کوتاه، بحران‌ساز خواهند شد:
1- رانش زمین (روستاهایی كه در خطر رانش قرار دارند و باید جابه‌جا شوند، ولی نخواهند شد)
2- سیل (روستاهایی كه در حریم رودخانه‌ها و مسیر سیل قرار دارند و باید جابه‌جا شوند، ولی نخواهند شد)
3- فرونشست بر اثر زمین‌لرزه (خانه‌هایی كه پی آنها بر اثر سیل سست شده است و هنوز فرونشست نكرده‌اند، ولی در برابر زمین‌لرزه‌ای مختصر، احتمالا فرو خواهند ریخت).
ب- خطراتی كه احتمالا در زمانی کوتاه یا فوری بحران‌زا خواهند شد:
4- فرونشست و ریزش برخی خانه‌های تخلیه‌شده از آب (در مدتی‌ که سانحه‌دیدگان، تا بازسازی یا تعمیر خانه‌های خود، به این خانه‌های در معرض خطر بازگشته‌اند).
ج- خطراتی که رو به بحران دارند:
5- بروز بیماری‌ها در انسان، دام و گیاه بر اثر غیربهداشتی‌‌شدن محیط زیست (گنداب‌ها، جانوران موذی و...)
6- خطرات روانی و اجتماعی حاصل از بحران سیل و پیامدهای آن: اختلال استرس پساسانحه (PTSD)، اعتیاد، خودکشی، مهاجرت، طلاق، دزدی، گرایش به روحیه تكدی‌گری
7- خطرات اقتصادی حاصل از از‌هم‌پاشیدگی یا ویرانی سامان‌های معیشتی (در سیل‌های اخیر بخشی از زمین‌های كشاورزی آسیب فراوانی دیدند و به‌سادگی و سرعت نمی‌توان آنها را احیا کرد؛ بخشی از مکان‌ها و ابزارهای تولید و تجارت، دستخوش سیل شدند یا به گل‌و‌لای نشسته‌اند).
الف- خطراتی که احتمالا در زمانی بلند یا کوتاه، بحران‌ساز خواهند شد:
1- رانش زمین
سیل‌های اخیر، رانش (زمین لغزش)‌های فراوانی را در مناطق متعدد كشور پدید آورد و جابه‌جایی اهالی برخی روستاها را نیز موجب شد. وزیر كشور تا 12 فروردین از ۴۰۹ مورد رانش زمین یاد كرده است (پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور).
از رانش‌های زمین در روستاهای سیل‌زده تا اواخر اردیبهشت، می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
مازندران (50 روستای شهرستان نکا - فارس، اول فروردین 98/ سیل و رانش زمین در 12 شهر مازندران- رکنا، 29 اسفند 97/ منطقه هزارجریب نکا دارای 63 روستا با جمعیتی بالغ بر 15 هزار نفر است که بر اثر رانش زمین، اغلب این روستاها در معرض بروز فاجعه انسانی قرار دارند. دانا10/01/98 - روستای سقندیکلا در ساری- ایلنا 29/۱۲/97، خراسان شمالی (روستاهای گلی و سرانی- ایسنا 11 فروردین)- روستای نرگسلو‌علیا از توابع شهرستان بجنورد. قدس‎آنلاین ۱۰فروردین ۱۳۹۸- ۳۵ روستای بجنورد در معرض خطر رانش زمین- اترک‎نیوز 5/۰۲/98، گلستان (بیشترین خسارت‌های رانش در روستاهای «قلعه‌قافه»، «بلم‌جرک»، «پنو» و «پادلدل» شهرستان مینودشت- مهر، ۲۱ اردیبهشت ۹۸)، لرستان (وقوع رانش زمین در برخی از روستاهای خرم‎آباد پس از سیل مانند گرماوله بالا، طالقان و بخشی از زردآباد، رباط دولتشاه، رباط نمکی، حیدرآباد و دولت‌آباد- سلامت نیوز 18 فروردین 98)، کهگیلویه و‌بویراحمد (رانش زمین در روستاهای دشتروم، پریکدان و لیراب گردوه در شهرستان بویراحمد پس از بارش‎های اخیر- خبرگزاری صداوسیما شش فروردین ۱۳۹۸)، چهار‌محال‌و‌بختیاری (روستای دره شیخ عالی/ بیش از ۳۶۰ مورد رانش زمین در روستاها و جاده‌های شهرستان کوهرنگ- خبرآنلاین 12 فروردین 98) و آذربایجان غربی (بر اساس مطالعات انجام‌شده محدوده وسیعی از شهرها و روستاهای شهرستان‌های شوط، خوی، سلماس، ارومیه، سردشت، بوکان و تکاب، اشنویه، پیرانشهر، مهاباد، ماکو و شاهین‌دژ در معرض خطر رانش زمین قرار دارند؛ روستاهای گوگرد و قاشقا بلاغ در خوی، ترمکچی در تکاب، بابل‌آباد در چایپاره، بصره و مامه‌زینه در سردشت و سیوه واقع در سلماس روستاهای در معرض تهدید رانش زمین را شامل می‌شوند. مهر، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۸). افزون بر اینها، وزیر راه‌و‌شهرسازی با استناد به تأكیدات رئیس‎جمهوری، اعلام كرده است خانه‎های ساخته‌شده از مصالح ناپایدار و قرار‌گرفته در معرض زمین لغزش، باید جابه‎جا شوند و در این راستا بنیاد مسکن، بخشدار یا فرماندار باید اقداماتی را انجام دهند و با استفاده از مصالح پایدار، خانه‎های جدیدی بسازند (ایسنا، فروردین 98). معاون عمرانی وزیر کشور نیز از ضرورت جابه‌جایی روستاهای در معرض خطر سخن گفته است (ایسنا10 اردیبهشت 98).
2- سیل (روستاهایی كه در حریم رودخانه‎ها و مسیر سیل قرار دارند و باید جابه‎جا شوند، ولی نخواهند شد). رودخانه‌ها و مناطق اطراف آن به‌دلیل برخورداری از مزایایی مانند دسترسی به آب و جاذبه گردشگری، مورد توجه و طمع مردم برای فعالیت‌های باغداری و كشاورزی یا احداث خانه، غذاخوری و تفریحگاه بوده‌اند؛ ازاین‌رو در شرایط تخطی از قوانین، تجاوزهای فراوانی به حریم رودخانه‌ها شده است. این در حالی است كه حریم رودخانه، بستر رودخانه است و به مسیر آب رودخانه در طول 25 سال گفته می‌شود که از یک تا 20 متر را حریم کمی رودخانه و تا 150 متر را حریم کیفی رودخانه می‎گویند. وزیر راه و شهرسازی پس از سیل‎های اخیر كه منجر به ویرانی بسیاری از سازه‎های مستقر در حریم رودخانه‎ها شد، چند بار از عزم دولت در جلوگیری از ساخت‌وسازها و فعالیت‌های غیرمجاز، سخن گفت؛ از جمله: «دیگر خانه‌ای در حریم رودخانه احداث نمی‎شود.» (ایران‎آنلاین 22/1/98). «ممنوعیت ساخت‌وساز مجدد در حریم و بستر رودخانه از تصمیمات دولت است... با همکاری دستگاه قضائی از ساخت مسکن در مناطق پرخطر جلوگیری می‌شود» (دنیای اقتصاد20/۰۱/98). «در بازسازی، قطعا احداث واحدهای مسکونی جدید در نقاط ایمن انجام خواهد شد... با تأکید رئیس‌جمهوری، در شرایطی که برای بازسازی داریم، مکان واحدهای مسکونی تخریب شده، جابه‎جا و به نقاط امن انتقال داده می‎شود و از ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها جلوگیری می‎شود. همچنین با تأکیدات رئیس‎جمهوری، قوه قضائیه نیز مشارکت خواهد کرد تا آن واحدها در محل سابق مستقر نشود... جلوگیری از ساخت‌وساز در حریم رودخانه‎ها و مکان‎یابی آنها مستلزم اقدامی میدانی و درعین‌حال اقدامی حقوقی است که در شورای عالی شهرسازی و معماری درباره آنها تصمیم گرفته می‎شود» (سایت دولت،۲۱ فروردین ۱۳۹۸). طبق گفته معاون عمرانی وزیر کشور (ایسنا 10 اردیبهشت98) ۵۸ روستا در استان‌های سیل‎زده [البته با احتساب روستاهای در خطرات رانش و سیل] باید جابه‌جا شوند. یك روز پیش از این نیز رئیس سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی استان خوزستان با بیان اینكه بازسازی روستاهای واقع در حریم و بستر رودخانه‌ها به صلاح مردم نیست، گفته بود اگر روستاهایی كه در حریم و بستر رودخانه‌ها قرار دارند، بازسازی شوند و دوباره چند سال بعد در معرض سیل قرار گیرند، كار بیهوده‌ای انجام شده است (ایرنا ۹ اردیبهشت ۱۳۹۸).
تلاش بنیاد مسكن برای حفظ خانه‎ها در حریم رودخانه
با این احوال با وجود آنكه مدیر کل بازسازی بنیاد مسکن در 18 فروردین 98 (اقتصاد24) گفته بود به‌هیچ‌عنوان در نقطه قبلی در مسیر رودخانه اجازه ساخت‌وساز نمی‌دهیم، ولی در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۸ (باشگاه خبرنگاران جوان) اعلام کرد ۱۸۷ روستای سیل‌زده خوزستان در حریم و بستر رودخانه‌های استان احداث شده‎اند، ولی جابه‌جایی روستا‌ها با این وسعت در عمل غیرممکن است و مشکلات اجتماعی به‌دنبال خواهد داشت. آن‌گاه از وزارت نیرو اجازه خواست تا ساخت‌وساز در روستا‌هایی که در حریم و بستر رودخانه‌ها هستند، آغاز شود، در غیر این صورت با مشکل روبه‌رو خواهیم شد. او چنین استدلال كرده كه ساکنان روستا‌های سیل‌زده خوزستان دلبستگی زیادی به خانه و کاشانه خود دارند و جلب رضایت آنها برای جابه‌جایی روستا‌ها بسیار سخت و دشوار است؛ بنابراین ایمن‎سازی این روستاها، تغییر در معماری و احداث مسیر‌های عبور سیلاب به‌گونه‌ای که روستا‌ها در معرض سیل قرار نگیرند، به‌طور قطع تبعات اجتماعی کمتری خواهد داشت و منطقی‌تر به نظر می‌رسد. 11 روز پس از این، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز خطاب به اعضای قرارگاه بازسازی و نوسازی مناطق سیل‌زده خوزستان (ایرنا 16 اردیبهشت 98)، گویا تصمیم نهایی را به این صورت اعلام می‎دارد: «جابه‌جایی روستاهای سیل‌زده خوزستان امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین نباید بر جابه‌جایی برخی روستاها در مناطق سیل‌زده پافشاری بلكه بر روش ایمن‌سازی منازل و اجرای طرح‌های ایمن‌سازی تأکید کرد. ... سازمان آب و برق خوزستان فرمول این طرح‌ها و چگونگی اجرای آنها را در دست دارد». باری به‎ نظر می‎رسد دلایل جابه‌جانشدن‎ها، بیش از هر چیز به عملكردها و عدم پایبندی مسئولان به تعهدات و وظایف خود در قبال مردم و به فساد گسترده روزافزون مالی در كشور برمی‌گردد كه مردم را به برنامه‎ها و وعده‎ها، سخت بی‎اعتماد کرده است. امروزه یکی از شاخص‎ها و معیارهای توسعه‎یافتگی، میزان انطباق برنامه‎های اجرائی هر کشور با مبانی و مطالعات جامع آمایش سرزمین است. آنچه مسلم است به‎رغم وجود الزام در قوانین بر اجرای آمایش سرزمین، اجرای آنها در عمل، دچار ضعف شدید بوده است. هر ساله سطح وسیعی از کشور تحت تأثیر سوانح طبیعی مانند طغیان آب رودخانه‎ها و جاری‌شدن سیلاب قرار می‎گیرد و در اثر آن امکانات زیربنایی، زمین‎های کشاورزی، شهرها و روستاها ویران می‎شوند. تغییر کاربری‎های زمین‎ها از یک‎سو و استفاده از زمین‎ها بدون توجه به ظرفیت آنها سبب شده سیلاب‎ها سال‌به‌سال چه از نظر تعداد دفعات و چه از جنبه شدت خسارت، افزایش زیادی بیابند. تدوین و اجرای برنامه‎های آمایشی در جهت مدیریت خطر و خسارت سیل با تشخیص ظرفیت‎ها و محدودیت‎های موجود در هر حوزه و تلاش در جهت کاهش سیلاب و افزایش بهره‎وری زمین‎ها، از برنامه‎های راهبردی اصلی در کشور سانحه‌خیز ایران به ‎شمار می‎آید.
3- فرونشست بر اثر زمین‎لرزه
خانه‎هایی كه پی آنها در اثر سیل سست شده؛ اما فرونشست نكرده‎اند، در برابر یك زمین‎لرزه مختصر، احتمالا فرو خواهند ریخت.
ب- خطراتی كه احتمالا در زمانی کوتاه یا فوری، بحران‎زا خواهند شد:
4. فرونشست و ریزش برخی خانه‎های تخلیه‌شده از آب
بنا بر نظر كارشناسان، در مناطقی که سیلاب‌های طولانی‌مدت وجود داشته، به‎ویژه در اكثر روستاها و حاشیه شهرها كه خانه‎ها فرسوده و غیراستاندارد بوده‎اند، امکان فروریزش ساختمان‌ها نیز وجود دارد.
ادامه در صفحه 5