ورزش و افکار سیاسی
اصغر حسنوند- کارشناس والیبال نشسته
در عرصه روابط بین‌الملل، این ذهنیات و مجموع تصورات متفاوت هستند که چرایی رفتار یک بازیگر درباره دیگر واحدها را معین می‌کنند. به طور مثال: دیدگاه و رفتار بازیگر A در مقایسه با B می‌تواند ناهمگون‌تر از C در مقایسه با B باشد. در این یادداشت با ارائه پیش‌فرض اثر‌پذیری ورزش از افکار سیاسی و الگو‌برداری از پدیده‌های عینی در این حوزه و تطابق دو رویکرد متفاوت، بحث را خواهیم گشود.
بر همگان هویداست که دولت ایالات متحده هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی سیاست‌های خصمانه‌ای را درباره کشورمان اعمال کرده و درحال‌حاضر نیز شاهد سپری‌کردن شدیدترین تحریم‌ها، تهدیدات و مانع‌تراشی‌ها از سوی این کشور در همه ابعاد مختلف هستیم که در لفافه آنها ورزش نیز در مقاطع مختلف از این آثار مستثنا نبوده و مشکلاتی را در میادین بین‌المللی برای ورزش کشورمان به وجود آورده است. به عقب‌تر که برگردیم، در دوره تنش‌زدایی و رفع ابهامات ذهنی و غیر‌واقع میان ایران و آمریکا در سال‌های منتهی به توافق‌نامه برجام (2014- 2015) فدراسیون والیبال آمریکا در راستای گسترش پنجره‌های دوستانه از تیم‌های ملی بزرگ‌سالان و جوانان کشورمان برای برپایی اردوی مشترک دعوت به عمل آورد که فدراسیون والیبال کشورمان با پذیرش این دعوت تیم‌های ملی را در دو مقطع روانه ایالات متحده کرد که در خلال آن نشست، توافق‌نامه‌هایی میان مسئولان دو طرف به امضا رسید؛ اما پس از تغییرات حادث‌شده در فضای سیاسی آمریکا با ورود دونالد ترامپ و تنش‌زا‌شدن دوباره فضای سیاسی طرفین، متأسفانه بار دیگر اثرات سیاسی بر پیکره ورزش سایه انداخته است. تیم ملی والیبال کشورمان که بعد از سپری‌کردن مراحل چند‌گانه لیگ ملت‌های والیبال در نقاط مختلف دنیا بدون کوچک‌ترین اتفاقی به سلامت خاک این کشورها را ترک کرده بود، برای حضور در مرحله فینال این دوره از رقابت‌ها هفته پیش خود را به شهر شیکاگو در ایالت ایلینویز رساند. ملی‌پوشان پس از ورود به فرودگاه اوهر شیکاگو با برخورد ناشایست و تبعیض‌آمیز مأموران امنیتی فرودگاه مواجه شدند و از ورود معمول آنها ممانعت به عمل آمد. مأموران امنیتی با هدایت بازیکنان به اتاق‌های خصوصی و انجام پرسش و پاسخ قریب به چهار ساعت آنها را در فرودگاه معطل کردند؛ در‌حالی‌که دیگر تیم‌ها پس از ورود بی‌وقفه به محل اسکان ترانسفر می‌شدند. این حرکت کور و تبعیض‌آمیز تأثیرات روانی بدی بر ملی‌پوشان و افکار عمومی کشورمان داشت، تا بار دیگر ماهیت خصمانه و عامدانه آمریکا برای مردم ایران آشکار شود.اما فارغ از ذهنیات غیر‌واقع و متناقض یانکی‌ها درباره جمهوری اسلامی ایران، سال‌های اخیر در مسائل سیاسی و اقتصادی به نسبت شاهد همراهی روسیه با کشورمان در مسائل و چالش‌های سیاسی و اقتصادی بوده‌ایم و هم‌اکنون روابطی عادی بر فضای سیاسی دو طرف حاکم است. مقارن با عزیمت تیم ملی والیبال به آمریکا، کشورمان اعزامی به مرزهای شرقی، از سر مودت به روسیه داشت. تیم ملی والیبال نشسته کشورمان که به‌تازگی با کسب عنوان قهرمانی مسابقات آسیایی از بانکوک برگشته بود، بعد از استراحتی کوتاه بنا بر دعوت فدراسیون معلولان کشور روسیه برای برپایی اردویی مشترک راهی مسکو شد. تیم ملی روسیه که هم‌اکنون خود را برای پیکارهای قهرمانی ملت‌های اروپا آماده می‌کند، با فراهم‌کردن شرایط مناسب و ارائه یک میزبانی مطلوب همه هزینه‌های تیم ملی والیبال نشسته کشورمان از قبیل هزینه‌های ایاب‌و‌ذهاب و اسکان را متقبل شد تا حسن‌نیت این دو در عرصه ورزشی نیز مثل همکاری‌های گسترده سیاسی و اقتصادی سال‌های اخیر متبلور شود؛ بنابراین بسیار واضح است که ذهنیات و رفتارهای سیاسی کشورها و کنش‌های آنها در نظام بین‌الملل حاصل هدایت دوگانه‌های ادراکی مثبت و منفی است که گزینه‌های تعامل- تقابل را بر‌می‌گزینند؛ بنابراین همان‌طور که شرح آن رفت، از سوی بازیگر قدرت‌طلبی مانند آمریکا، مقوله ورزش و ماهیت صلح‌طلبانه آن دست‌مایه اهداف شوم سیاسی و ابزار انتقام‌جویی از کشورمان قرار گرفته است که چیزی بیش از برداشت‌های خود‌خواهانه، واهی و جاه‌طلبانه آنها نیست.
در عرصه روابط بین‌الملل، این ذهنیات و مجموع تصورات متفاوت هستند که چرایی رفتار یک بازیگر درباره دیگر واحدها را معین می‌کنند. به طور مثال: دیدگاه و رفتار بازیگر A در مقایسه با B می‌تواند ناهمگون‌تر از C در مقایسه با B باشد. در این یادداشت با ارائه پیش‌فرض اثر‌پذیری ورزش از افکار سیاسی و الگو‌برداری از پدیده‌های عینی در این حوزه و تطابق دو رویکرد متفاوت، بحث را خواهیم گشود.
بر همگان هویداست که دولت ایالات متحده هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی سیاست‌های خصمانه‌ای را درباره کشورمان اعمال کرده و درحال‌حاضر نیز شاهد سپری‌کردن شدیدترین تحریم‌ها، تهدیدات و مانع‌تراشی‌ها از سوی این کشور در همه ابعاد مختلف هستیم که در لفافه آنها ورزش نیز در مقاطع مختلف از این آثار مستثنا نبوده و مشکلاتی را در میادین بین‌المللی برای ورزش کشورمان به وجود آورده است. به عقب‌تر که برگردیم، در دوره تنش‌زدایی و رفع ابهامات ذهنی و غیر‌واقع میان ایران و آمریکا در سال‌های منتهی به توافق‌نامه برجام (2014- 2015) فدراسیون والیبال آمریکا در راستای گسترش پنجره‌های دوستانه از تیم‌های ملی بزرگ‌سالان و جوانان کشورمان برای برپایی اردوی مشترک دعوت به عمل آورد که فدراسیون والیبال کشورمان با پذیرش این دعوت تیم‌های ملی را در دو مقطع روانه ایالات متحده کرد که در خلال آن نشست، توافق‌نامه‌هایی میان مسئولان دو طرف به امضا رسید؛ اما پس از تغییرات حادث‌شده در فضای سیاسی آمریکا با ورود دونالد ترامپ و تنش‌زا‌شدن دوباره فضای سیاسی طرفین، متأسفانه بار دیگر اثرات سیاسی بر پیکره ورزش سایه انداخته است. تیم ملی والیبال کشورمان که بعد از سپری‌کردن مراحل چند‌گانه لیگ ملت‌های والیبال در نقاط مختلف دنیا بدون کوچک‌ترین اتفاقی به سلامت خاک این کشورها را ترک کرده بود، برای حضور در مرحله فینال این دوره از رقابت‌ها هفته پیش خود را به شهر شیکاگو در ایالت ایلینویز رساند. ملی‌پوشان پس از ورود به فرودگاه اوهر شیکاگو با برخورد ناشایست و تبعیض‌آمیز مأموران امنیتی فرودگاه مواجه شدند و از ورود معمول آنها ممانعت به عمل آمد. مأموران امنیتی با هدایت بازیکنان به اتاق‌های خصوصی و انجام پرسش و پاسخ قریب به چهار ساعت آنها را در فرودگاه معطل کردند؛ در‌حالی‌که دیگر تیم‌ها پس از ورود بی‌وقفه به محل اسکان ترانسفر می‌شدند. این حرکت کور و تبعیض‌آمیز تأثیرات روانی بدی بر ملی‌پوشان و افکار عمومی کشورمان داشت، تا بار دیگر ماهیت خصمانه و عامدانه آمریکا برای مردم ایران آشکار شود.اما فارغ از ذهنیات غیر‌واقع و متناقض یانکی‌ها درباره جمهوری اسلامی ایران، سال‌های اخیر در مسائل سیاسی و اقتصادی به نسبت شاهد همراهی روسیه با کشورمان در مسائل و چالش‌های سیاسی و اقتصادی بوده‌ایم و هم‌اکنون روابطی عادی بر فضای سیاسی دو طرف حاکم است. مقارن با عزیمت تیم ملی والیبال به آمریکا، کشورمان اعزامی به مرزهای شرقی، از سر مودت به روسیه داشت. تیم ملی والیبال نشسته کشورمان که به‌تازگی با کسب عنوان قهرمانی مسابقات آسیایی از بانکوک برگشته بود، بعد از استراحتی کوتاه بنا بر دعوت فدراسیون معلولان کشور روسیه برای برپایی اردویی مشترک راهی مسکو شد. تیم ملی روسیه که هم‌اکنون خود را برای پیکارهای قهرمانی ملت‌های اروپا آماده می‌کند، با فراهم‌کردن شرایط مناسب و ارائه یک میزبانی مطلوب همه هزینه‌های تیم ملی والیبال نشسته کشورمان از قبیل هزینه‌های ایاب‌و‌ذهاب و اسکان را متقبل شد تا حسن‌نیت این دو در عرصه ورزشی نیز مثل همکاری‌های گسترده سیاسی و اقتصادی سال‌های اخیر متبلور شود؛ بنابراین بسیار واضح است که ذهنیات و رفتارهای سیاسی کشورها و کنش‌های آنها در نظام بین‌الملل حاصل هدایت دوگانه‌های ادراکی مثبت و منفی است که گزینه‌های تعامل- تقابل را بر‌می‌گزینند؛ بنابراین همان‌طور که شرح آن رفت، از سوی بازیگر قدرت‌طلبی مانند آمریکا، مقوله ورزش و ماهیت صلح‌طلبانه آن دست‌مایه اهداف شوم سیاسی و ابزار انتقام‌جویی از کشورمان قرار گرفته است که چیزی بیش از برداشت‌های خود‌خواهانه، واهی و جاه‌طلبانه آنها نیست.