برگزاري مانور دريايي مشترک ايران چين و روسيه در آب‌هاي بين‌المللي و آزاد
قدرت‌نمايي شرقي در درياي عمان
روح‌اله نخعي: ايران، روسيه و چين در درياي عمان رزمايش مشترک برگزار مي‌کنند. ديروز سرتيپ قدير نظامي، رئيس امور بين‌الملل و ديپلماسي دفاعي ستاد کل نيروهاي مسلح، در گفت‌وگو با فارس، اين خبر را اعلام کرد. نظامي گفت: «رزمايش‌هاي مشترک با ديگر کشورها را آغاز کرده‌ايم و به‌زودي براي اولين بار بعد از انقلاب اسلامي، رزمايش مشترک دريايي را با روسيه و چين به عنوان دو قدرت بزرگ به صورت سه‌جانبه در شمال اقيانوس هند و درياي عمان برگزار خواهيم کرد». نظامي درباره محل اين رزمايش گفت: «منطقه‌اي که قرار است در آن رزمايش مشترک انجام شود، شمال اقيانوس هند و درياي عمان است که آب‌هاي بين‌المللي و آزاد است. ما به هيچ عنوان چنين رزمايشي را در خليج فارس برنامه‌ريزي نکرده‌ايم، البته ما با کشوري مثل عمان که هر دو در ساحل خليج فارس و تنگه هرمز قرار داريم، در اين منطقه رزمايش برگزار کرده‌ايم و يک موضوع کاملا طبيعي است».
رئيس امور بين‌الملل و ديپلماسي دفاعي ستاد کل نيروهاي مسلح در ادامه در توضيح اهداف رزمايش گفت: «رزمايش‌ها اهداف مختلفي را دنبال مي‌کنند که خيلي اوقات تبادل تجربيات تاکتيکي و نظامي است، گاهي اين رزمايش‌ها بار سياسي و اهداف سياسي دارد و نشان‌دهنده نوعي هم‌گرايي بين شرکت‌کنندگان است. برآوردها و تحليل‌هاي سياسي و نظامي بسيار روي اين اتفاقات حساب باز خواهند کرد و در تحولات راهبردي مدنظر قرار خواهند داد». وي ادامه داد: «از سويي در آينده نزديک مقاماتي در سطح رؤساي ستاد نيروهاي مسلح، وزراي دفاع و فرماندهان نيروهاي مسلح از چند کشور منطقه به تهران خواهند آمد که در آينده خبر آن اعلام خواهد شد، به طور کلي اين اقدامات دارد تحرک ديپلماسي دفاعي را به نمايش مي‌گذارد».
چند هفته پيش، روابط‌عمومي نيروي دريايي ارتش در اطلاعيه‌اي اعلام کرد در تدارک برگزاري رزمايش دريايي مشترک ايران و روسيه در شمال اقيانوس هند و درياي عمان است. اين اخبار واکنش نماينده ارشد اتحاديه اروپا در روابط خارجي و سياست‌هاي امنيتي را به همراه داشت. به گزارش ايسنا به نقل از اردوپوينت، فدريکا موگريني، اوايل شهريور درباره چنين اقدامي ابراز نگراني کرده بود: «اين مسئله آشکارا موجب نگراني است چراکه خاورميانه به تنها چيزي که نياز ندارد، اضافه‌شدن تهديدگران جديد به بازي شطرنج گروه‌هاي نيابتي است. ما قطعا نمي‌خواهيم که بر تعداد اين بازيکنان افزوده شود».
در هفته‌هاي بعد از اعلام اين خبر، باقري سفري به چين داشت. به گزارش ايرنا، سرلشکر محمد باقري ۲۰ شهريورماه به منظور سفري سه‌روزه وارد پکن شد، ديدار با رئيس ستاد مشترک ارتش چين، معاون کميسيون نظامي اين کشور که جانشين فرمانده کل قوا محسوب مي‌شود، ديدار با رئيس دانشگاه دفاع ملي چين و سخنراني در جمع استادان و دانشجويان اين دانشگاه از جمله برنامه‌هاي سفر سرلشکر باقري به پکن بود. باقري که به دعوت همتاي چيني خود به اين کشور سفر کرده بود، در برنامه‌هاي اين سفر، ۲۱ شهريورماه وارد شانگهاي شد و مورد استقبال مقامات عالي‌رتبه نظامي اين شهر قرار گرفت.
سرلشکر باقري در اين سفر از پايگاه دريايي منطقه شانگهاي بازديد کرد. در اين بازديد رئيس ستاد کل نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران و هيئت همراه با حضور در پايگاه دريايي شانگهاي مورد استقبال «سرهنگ يائو»، سرهنگ ارشد دريايي، فرمانده و کارکنان اين پايگاه، قرار گرفت. سرلشکر باقري در جريان اين بازديد از تجهيزات و شناورهاي اين پايگاه دريايي بازديد کرد.
پيش از اين سفر، اوايل مرداد، سرلشکر حسين خانزادي، فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران، در صدر هيئتي بلندپايه نظامي به سن‌پترزبورگ روسيه رفته بود. دريادار خانزادي در سفر سه‌روزه خود به روسيه، در مراسم روز نيروي دريايي اين کشور شرکت کرد. وي در بدو ورود به سن پترزبورگ اعلام کرده بود بنا بر دعوت همتاي روس خود براي توسعه تعاملات دو کشور راهي روسيه شده و ضمن گفت‌وگو با فرمانده نيروي دريايي روسيه، قرار است به توافقاتي در حوزه دريايي با روسيه دست پيدا کند. وي ابراز اميدواري کرده بود: دستاوردهاي اين سفر در کوتاه‌مدت و بلندمدت آثار ارزشمندي داشته باشد. سه روز بعد از اين و در پايان سفر روسيه بود که خانزادي خبر داد ايران و روسيه قرار است در آينده نزديک در درياي عمان، تنگه هرمز و خليج فارس رزمايش مشترک دريايي برگزار کنند. بنابر اعلام توافق انجام‌شده، تهران- مسکو با برگزاري مانور دريايي در منطقه درياي عمان و اقيانوس هند بر آمادگي نيروهاي نظامي ايران- روسيه و استحکام ائتلاف بين دو کشور تأكيد مي‌کنند و هشداري به آمريکا، انگليس و کشورهاي عرب منطقه است که از ورود به ماجراجويي جديد و افزايش تنش در منطقه جلوگيري
کنند.
در کنار اين سفرها، وزير خارجه ايران نيز در ماه‌هاي اخير چند سفر به اين دو کشور داشته و با مقامات اين دو کشور ديدار کرده است. اواسط شهريور آخرين سفر ظريف به مسکو انجام شد که در آن او با همتاي روس خود، سرگئي لاوروف ديدار کرد. او درباره اين سفر به خبرنگاران گفته بود: «در جريان ديداري که با آقاي لاوروف داشتيم، درباره روابط دوجانبه ايران و روسيه و گسترش اين روابط و همچنين مسئله افغانستان با توجه به تحرکات آمريکا در اين کشور و آخرين تحولات در يمن و خليج فارس رايزني و گفت‌وگو کرديم». ظريف اوايل شهريور نيز آخرين سفرش به چين را داشت. او بعد از اين سفر در توييتر به زبان چيني گزارش داد: «با دوست خوبم وانگ يي وزير امور خارجه چين گفت‌وگوي مفصل و سازنده‌اي داشتم. درباره موضوعات دوجانبه، منطقه‌اي و جهاني ديدگاهي مشترک داريم. يک نقشه راه ۲۵ساله براي تحکيم شراکت جامع راهبردي و نقش‌آفريني فعال در ابتکار «يک پهنه، يک راه» پيشنهاد کردم».
«يک پهنه، يک راه» پروژه بزرگي عمراني تجاري شبيه به احياي جاده ابريشم است که چين در تعامل با چند کشور در حال انجام آن است. ايران همچنين در پروژه‌اي به نام «کريدور شمال‌جنوب» در جهت تسهيل حمل‌ونقل بين دو کشور، با روسيه در حال همکاري است.
ارسال پيام به غربي‌ها
برگزاري اين مانور در شرايط فعلي چه معنايي دارد؟
برگزاري مانور مشترک ازسوی ايران و روسيه و چين در شرايطي که اوضاع منطقه در ماه‌هاي گذشته متشنج‌تر از گذشته شده و امنيت منطقه دچار اختلال شده است، اهميت بسيار زيادي دارد. به خصوص که کشورهاي غربي، به‌ويژه آمريکايي‌ها، تلاش گسترده‌اي در ماه‌هاي اخير داشته‌اند که يک ائتلاف دريايي در منطقه تشکيل بدهند و منافع خود را پيش ببرند؛ بنابراين انجام مانور نظامي در شرايطي که از يک طرف منطقه متحول و امنيت آن دچار دگرگوني شده است و از طرف ديگر کشورهاي غربي در تلاش‌اند با ايجاد ائتلاف‌هاي نظامي حضور خود را در خليج فارس تقويت کنند، قاعدتا همکاري ايران و روسيه و چين پيام‌هاي مهمي دارد. در وهله نخست اين همکاري به کشورهاي غربي پيام مي‌دهد که به‌هر‌حال منطقه و درياي عمان نمي‌تواند صرفا جولانگاه ائتلاف‌هاي نظامي غربي باشد و در شرايط لزوم دیگران نيز مي‌توانند در منطقه حضور داشته باشند. در وهله دوم اين پيام را به غربي‌ها مي‌دهد که در صورتي که ناامني در خليج‌فارس دامن بگيرد، ممکن است با بازيگران قدرتمندي مواجه شوند؛ بنابراين علاوه بر تأثيري که برگزاري چنين مانوري بر روابط ايران و روسيه و چين دارد، انجامش داراي پيام‌ها و پيامدهاي راهبردي بين‌المللي است.
در هفته‌ها و ماه‌هاي اخير ايالات متحده در حال تلاش براي شکل‌دهي به ائتلافي دريايي براي حضور در خليج فارس بوده و گفت‌وگوهاي آمريکا در‌اين‌باره هنوز در جريان است. از طرف ديگر اروپايي‌ها نيز مکالماتي درباره ائتلاف خودشان در همين زمينه دارند. اين مانور روي اين گفت‌وگوها چه تأثيري خواهد داشت؟
قطعا تأثيرگذار خواهد بود، به اين دليل که به‌ويژه براي کشورهاي مصرف‌کننده نفت، متشنج‌شدن اوضاع مطلوب نيست. اين کشورها به دنبال افزايش تشنج در منطقه نيستند. چنين اتفاقي هزينه‌هاي خريد نفت را براي آنها افزايش مي‌دهد و تأمين‌نشدن انرژي در صنايع آنها خلل ايجاد مي‌کند و به اقتصاد آنها آسيب مي‌زند؛ در نتيجه تا همين امروز هم کشورهاي خيلي زيادي به کشورهاي ائتلاف غربي نپيوسته‌اند.
قاعدتا در آينده مانور ايران و روسيه و چين هم مي‌تواند اين تأثير را در تصميم برخي داشته باشد که خيلي تمايلي به ائتلاف آمريکا يا ديگر ائتلاف‌هاي جديد در منطقه نشان ندهند. اساسا تا امروز يکي از دلايل مهم شعله‌ورشدن تنش‌ها حضور خارجي و مداخلات در منطقه بوده است و اگر اين فهم که عدم‌مداخله در مسائل و روابط منطقه مي‌تواند از شدت‌گرفتن تنش‌ها جلوگيري به عمل بياورد، قاعدتا بر ائتلاف غربي هم تأثير خواهد گذاشت.
به نظر مي‌رسد فرايند تصميم‌گيري درباره واکنش به ماجراي آرامکو، هنوز در آمريکا به پايان نرسيده باشد. فکر مي‌کنيد اين مانور روي اين فرايند تأثير خواهد داشت؟
قطعا برگزاري هر نوع مانور نظامي در سطح منطقه پيام‌هاي خاص خودش را دارد. ايران هم با اين مانور دارد اين پيام را مي‌دهد که متحدان بالقوه‌اي در سطح بين‌المللي دارد که اين متحدان مي‌توانند در شرايط مقتضي در منطقه حضور پيدا کنند. علاوه‌براين، چيني‌ها و روس‌ها هم همين پيام را به آمريکايي‌ها مخابره مي‌کنند که اگر اوضاع منطقه متشنج شود، اين دو قدرت ديگر هم مي‌توانند حضورشان را افزايش بدهند. اين مي‌تواند بر پيچيدگي شرايط بيفزايد و عامل محدودشدن اقدامات آتي آمريکا در منطقه باشد و بر تصميم‌گيري آمريکا و ساير کشورها تأثير بگذارد.
آيا حضور روس‌ها و چيني‌ها در اين مانور اين پيام را دارد که در‌صورتي‌که کار به درگيري نظامي بکشد، اين دو کشور از موضع حامي ايران وارد خواهند شد؟
ببينيد در وهله نخست بايد توجه داشته باشيم که اگر واقعا درگيري نظامي اتفاق بيفتد محدود خواهد بود. هيچ طرفي، نه طرف ايراني و نه طرف آمريکايي قصد ندارند که ماجرا به يک جنگ تمام‌عيار مبدل شود، بلکه اگر اتفاق نظامي رخ دهد با ضربات محدودي همراه خواهد بود. اساسا ايران به تنهايي توانايي اين را دارد که به هر گونه حمله يا تجاوز پاسخ دهد و نيازي ندارد که کمک بگيرد؛ بنابراين جنگ وسيع اتفاق نخواهد افتاد و ايران هم علنا اعلام کرده است که هرگونه ضربه‌اي را با قاطعيت پاسخ خواهد داد و در اين زمينه اصلا نيازي به درخواست کمک نيست.
از زاويه پيام حضور اين دو کشور به‌طور‌کلي مي‌پرسم که آيا اين حضور نظامي در چنين مانوري به معناي ارسال پيام اعلام حمايت از جهت درنظرگرفتن در سناريوهاي احتمالي خواهد بود يا نه.
واقعيت اين است که تا امروز هم روس‌ها و چيني‌ها در برابر اقدامات يک‌جانبه آمريکا و اعمال تحريم‌هايي که بعد از خروج از برجام انجام داد، ايستادگي کرده‌اند و بارها اين را نشان داده‌اند، چه در موضع‌گيري‌ها و چه در اقدامات. هيچ‌يک تحريم‌هاي يک‌جانبه را نپذيرفتند و در آينده هم نخواهند پذيرفت. اگر بخواهيم شرايطي را پيش‌بيني کنيم که بخواهد جنگ گسترده و درگيري وسيع در‌بگيرد، قطعا روس‌ها و چيني‌ها هم در آن ايفاي نقش خواهند کرد. اين موضوع را که کم‌وکيف اين ايفاي نقش چه خواهد بود، هيئت‌هاي حاکمه در دو کشور مشخص خواهند کرد. چيزي که مشخص است اين است که اقدامات هر دو در اين زمينه در حمايت از ايران بوده است. خود برگزاري اين مانور نظامي در شرايطي که منطقه به دو دسته تقسيم شده است، بيانگر حمايت صريح آنها از ايران است. با وجود اينکه ترجيح مي‌دهند هيچ درگيري‌ای رخ ندهد، موضع حمايتي‌شان از ايران در عمل ثابت شده است و در آينده هم همين رويکرد را در پيش دارند.
روح‌اله نخعي: ايران، روسيه و چين در درياي عمان رزمايش مشترک برگزار مي‌کنند. ديروز سرتيپ قدير نظامي، رئيس امور بين‌الملل و ديپلماسي دفاعي ستاد کل نيروهاي مسلح، در گفت‌وگو با فارس، اين خبر را اعلام کرد. نظامي گفت: «رزمايش‌هاي مشترک با ديگر کشورها را آغاز کرده‌ايم و به‌زودي براي اولين بار بعد از انقلاب اسلامي، رزمايش مشترک دريايي را با روسيه و چين به عنوان دو قدرت بزرگ به صورت سه‌جانبه در شمال اقيانوس هند و درياي عمان برگزار خواهيم کرد». نظامي درباره محل اين رزمايش گفت: «منطقه‌اي که قرار است در آن رزمايش مشترک انجام شود، شمال اقيانوس هند و درياي عمان است که آب‌هاي بين‌المللي و آزاد است. ما به هيچ عنوان چنين رزمايشي را در خليج فارس برنامه‌ريزي نکرده‌ايم، البته ما با کشوري مثل عمان که هر دو در ساحل خليج فارس و تنگه هرمز قرار داريم، در اين منطقه رزمايش برگزار کرده‌ايم و يک موضوع کاملا طبيعي است».
رئيس امور بين‌الملل و ديپلماسي دفاعي ستاد کل نيروهاي مسلح در ادامه در توضيح اهداف رزمايش گفت: «رزمايش‌ها اهداف مختلفي را دنبال مي‌کنند که خيلي اوقات تبادل تجربيات تاکتيکي و نظامي است، گاهي اين رزمايش‌ها بار سياسي و اهداف سياسي دارد و نشان‌دهنده نوعي هم‌گرايي بين شرکت‌کنندگان است. برآوردها و تحليل‌هاي سياسي و نظامي بسيار روي اين اتفاقات حساب باز خواهند کرد و در تحولات راهبردي مدنظر قرار خواهند داد». وي ادامه داد: «از سويي در آينده نزديک مقاماتي در سطح رؤساي ستاد نيروهاي مسلح، وزراي دفاع و فرماندهان نيروهاي مسلح از چند کشور منطقه به تهران خواهند آمد که در آينده خبر آن اعلام خواهد شد، به طور کلي اين اقدامات دارد تحرک ديپلماسي دفاعي را به نمايش مي‌گذارد».
چند هفته پيش، روابط‌عمومي نيروي دريايي ارتش در اطلاعيه‌اي اعلام کرد در تدارک برگزاري رزمايش دريايي مشترک ايران و روسيه در شمال اقيانوس هند و درياي عمان است. اين اخبار واکنش نماينده ارشد اتحاديه اروپا در روابط خارجي و سياست‌هاي امنيتي را به همراه داشت. به گزارش ايسنا به نقل از اردوپوينت، فدريکا موگريني، اوايل شهريور درباره چنين اقدامي ابراز نگراني کرده بود: «اين مسئله آشکارا موجب نگراني است چراکه خاورميانه به تنها چيزي که نياز ندارد، اضافه‌شدن تهديدگران جديد به بازي شطرنج گروه‌هاي نيابتي است. ما قطعا نمي‌خواهيم که بر تعداد اين بازيکنان افزوده شود».
در هفته‌هاي بعد از اعلام اين خبر، باقري سفري به چين داشت. به گزارش ايرنا، سرلشکر محمد باقري ۲۰ شهريورماه به منظور سفري سه‌روزه وارد پکن شد، ديدار با رئيس ستاد مشترک ارتش چين، معاون کميسيون نظامي اين کشور که جانشين فرمانده کل قوا محسوب مي‌شود، ديدار با رئيس دانشگاه دفاع ملي چين و سخنراني در جمع استادان و دانشجويان اين دانشگاه از جمله برنامه‌هاي سفر سرلشکر باقري به پکن بود. باقري که به دعوت همتاي چيني خود به اين کشور سفر کرده بود، در برنامه‌هاي اين سفر، ۲۱ شهريورماه وارد شانگهاي شد و مورد استقبال مقامات عالي‌رتبه نظامي اين شهر قرار گرفت.
سرلشکر باقري در اين سفر از پايگاه دريايي منطقه شانگهاي بازديد کرد. در اين بازديد رئيس ستاد کل نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران و هيئت همراه با حضور در پايگاه دريايي شانگهاي مورد استقبال «سرهنگ يائو»، سرهنگ ارشد دريايي، فرمانده و کارکنان اين پايگاه، قرار گرفت. سرلشکر باقري در جريان اين بازديد از تجهيزات و شناورهاي اين پايگاه دريايي بازديد کرد.
پيش از اين سفر، اوايل مرداد، سرلشکر حسين خانزادي، فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران، در صدر هيئتي بلندپايه نظامي به سن‌پترزبورگ روسيه رفته بود. دريادار خانزادي در سفر سه‌روزه خود به روسيه، در مراسم روز نيروي دريايي اين کشور شرکت کرد. وي در بدو ورود به سن پترزبورگ اعلام کرده بود بنا بر دعوت همتاي روس خود براي توسعه تعاملات دو کشور راهي روسيه شده و ضمن گفت‌وگو با فرمانده نيروي دريايي روسيه، قرار است به توافقاتي در حوزه دريايي با روسيه دست پيدا کند. وي ابراز اميدواري کرده بود: دستاوردهاي اين سفر در کوتاه‌مدت و بلندمدت آثار ارزشمندي داشته باشد. سه روز بعد از اين و در پايان سفر روسيه بود که خانزادي خبر داد ايران و روسيه قرار است در آينده نزديک در درياي عمان، تنگه هرمز و خليج فارس رزمايش مشترک دريايي برگزار کنند. بنابر اعلام توافق انجام‌شده، تهران- مسکو با برگزاري مانور دريايي در منطقه درياي عمان و اقيانوس هند بر آمادگي نيروهاي نظامي ايران- روسيه و استحکام ائتلاف بين دو کشور تأكيد مي‌کنند و هشداري به آمريکا، انگليس و کشورهاي عرب منطقه است که از ورود به ماجراجويي جديد و افزايش تنش در منطقه جلوگيري
کنند.
در کنار اين سفرها، وزير خارجه ايران نيز در ماه‌هاي اخير چند سفر به اين دو کشور داشته و با مقامات اين دو کشور ديدار کرده است. اواسط شهريور آخرين سفر ظريف به مسکو انجام شد که در آن او با همتاي روس خود، سرگئي لاوروف ديدار کرد. او درباره اين سفر به خبرنگاران گفته بود: «در جريان ديداري که با آقاي لاوروف داشتيم، درباره روابط دوجانبه ايران و روسيه و گسترش اين روابط و همچنين مسئله افغانستان با توجه به تحرکات آمريکا در اين کشور و آخرين تحولات در يمن و خليج فارس رايزني و گفت‌وگو کرديم». ظريف اوايل شهريور نيز آخرين سفرش به چين را داشت. او بعد از اين سفر در توييتر به زبان چيني گزارش داد: «با دوست خوبم وانگ يي وزير امور خارجه چين گفت‌وگوي مفصل و سازنده‌اي داشتم. درباره موضوعات دوجانبه، منطقه‌اي و جهاني ديدگاهي مشترک داريم. يک نقشه راه ۲۵ساله براي تحکيم شراکت جامع راهبردي و نقش‌آفريني فعال در ابتکار «يک پهنه، يک راه» پيشنهاد کردم».
«يک پهنه، يک راه» پروژه بزرگي عمراني تجاري شبيه به احياي جاده ابريشم است که چين در تعامل با چند کشور در حال انجام آن است. ايران همچنين در پروژه‌اي به نام «کريدور شمال‌جنوب» در جهت تسهيل حمل‌ونقل بين دو کشور، با روسيه در حال همکاري است.
ارسال پيام به غربي‌ها
برگزاري اين مانور در شرايط فعلي چه معنايي دارد؟
برگزاري مانور مشترک ازسوی ايران و روسيه و چين در شرايطي که اوضاع منطقه در ماه‌هاي گذشته متشنج‌تر از گذشته شده و امنيت منطقه دچار اختلال شده است، اهميت بسيار زيادي دارد. به خصوص که کشورهاي غربي، به‌ويژه آمريکايي‌ها، تلاش گسترده‌اي در ماه‌هاي اخير داشته‌اند که يک ائتلاف دريايي در منطقه تشکيل بدهند و منافع خود را پيش ببرند؛ بنابراين انجام مانور نظامي در شرايطي که از يک طرف منطقه متحول و امنيت آن دچار دگرگوني شده است و از طرف ديگر کشورهاي غربي در تلاش‌اند با ايجاد ائتلاف‌هاي نظامي حضور خود را در خليج فارس تقويت کنند، قاعدتا همکاري ايران و روسيه و چين پيام‌هاي مهمي دارد. در وهله نخست اين همکاري به کشورهاي غربي پيام مي‌دهد که به‌هر‌حال منطقه و درياي عمان نمي‌تواند صرفا جولانگاه ائتلاف‌هاي نظامي غربي باشد و در شرايط لزوم دیگران نيز مي‌توانند در منطقه حضور داشته باشند. در وهله دوم اين پيام را به غربي‌ها مي‌دهد که در صورتي که ناامني در خليج‌فارس دامن بگيرد، ممکن است با بازيگران قدرتمندي مواجه شوند؛ بنابراين علاوه بر تأثيري که برگزاري چنين مانوري بر روابط ايران و روسيه و چين دارد، انجامش داراي پيام‌ها و پيامدهاي راهبردي بين‌المللي است.
در هفته‌ها و ماه‌هاي اخير ايالات متحده در حال تلاش براي شکل‌دهي به ائتلافي دريايي براي حضور در خليج فارس بوده و گفت‌وگوهاي آمريکا در‌اين‌باره هنوز در جريان است. از طرف ديگر اروپايي‌ها نيز مکالماتي درباره ائتلاف خودشان در همين زمينه دارند. اين مانور روي اين گفت‌وگوها چه تأثيري خواهد داشت؟
قطعا تأثيرگذار خواهد بود، به اين دليل که به‌ويژه براي کشورهاي مصرف‌کننده نفت، متشنج‌شدن اوضاع مطلوب نيست. اين کشورها به دنبال افزايش تشنج در منطقه نيستند. چنين اتفاقي هزينه‌هاي خريد نفت را براي آنها افزايش مي‌دهد و تأمين‌نشدن انرژي در صنايع آنها خلل ايجاد مي‌کند و به اقتصاد آنها آسيب مي‌زند؛ در نتيجه تا همين امروز هم کشورهاي خيلي زيادي به کشورهاي ائتلاف غربي نپيوسته‌اند.
قاعدتا در آينده مانور ايران و روسيه و چين هم مي‌تواند اين تأثير را در تصميم برخي داشته باشد که خيلي تمايلي به ائتلاف آمريکا يا ديگر ائتلاف‌هاي جديد در منطقه نشان ندهند. اساسا تا امروز يکي از دلايل مهم شعله‌ورشدن تنش‌ها حضور خارجي و مداخلات در منطقه بوده است و اگر اين فهم که عدم‌مداخله در مسائل و روابط منطقه مي‌تواند از شدت‌گرفتن تنش‌ها جلوگيري به عمل بياورد، قاعدتا بر ائتلاف غربي هم تأثير خواهد گذاشت.
به نظر مي‌رسد فرايند تصميم‌گيري درباره واکنش به ماجراي آرامکو، هنوز در آمريکا به پايان نرسيده باشد. فکر مي‌کنيد اين مانور روي اين فرايند تأثير خواهد داشت؟
قطعا برگزاري هر نوع مانور نظامي در سطح منطقه پيام‌هاي خاص خودش را دارد. ايران هم با اين مانور دارد اين پيام را مي‌دهد که متحدان بالقوه‌اي در سطح بين‌المللي دارد که اين متحدان مي‌توانند در شرايط مقتضي در منطقه حضور پيدا کنند. علاوه‌براين، چيني‌ها و روس‌ها هم همين پيام را به آمريکايي‌ها مخابره مي‌کنند که اگر اوضاع منطقه متشنج شود، اين دو قدرت ديگر هم مي‌توانند حضورشان را افزايش بدهند. اين مي‌تواند بر پيچيدگي شرايط بيفزايد و عامل محدودشدن اقدامات آتي آمريکا در منطقه باشد و بر تصميم‌گيري آمريکا و ساير کشورها تأثير بگذارد.
آيا حضور روس‌ها و چيني‌ها در اين مانور اين پيام را دارد که در‌صورتي‌که کار به درگيري نظامي بکشد، اين دو کشور از موضع حامي ايران وارد خواهند شد؟
ببينيد در وهله نخست بايد توجه داشته باشيم که اگر واقعا درگيري نظامي اتفاق بيفتد محدود خواهد بود. هيچ طرفي، نه طرف ايراني و نه طرف آمريکايي قصد ندارند که ماجرا به يک جنگ تمام‌عيار مبدل شود، بلکه اگر اتفاق نظامي رخ دهد با ضربات محدودي همراه خواهد بود. اساسا ايران به تنهايي توانايي اين را دارد که به هر گونه حمله يا تجاوز پاسخ دهد و نيازي ندارد که کمک بگيرد؛ بنابراين جنگ وسيع اتفاق نخواهد افتاد و ايران هم علنا اعلام کرده است که هرگونه ضربه‌اي را با قاطعيت پاسخ خواهد داد و در اين زمينه اصلا نيازي به درخواست کمک نيست.
از زاويه پيام حضور اين دو کشور به‌طور‌کلي مي‌پرسم که آيا اين حضور نظامي در چنين مانوري به معناي ارسال پيام اعلام حمايت از جهت درنظرگرفتن در سناريوهاي احتمالي خواهد بود يا نه.
واقعيت اين است که تا امروز هم روس‌ها و چيني‌ها در برابر اقدامات يک‌جانبه آمريکا و اعمال تحريم‌هايي که بعد از خروج از برجام انجام داد، ايستادگي کرده‌اند و بارها اين را نشان داده‌اند، چه در موضع‌گيري‌ها و چه در اقدامات. هيچ‌يک تحريم‌هاي يک‌جانبه را نپذيرفتند و در آينده هم نخواهند پذيرفت. اگر بخواهيم شرايطي را پيش‌بيني کنيم که بخواهد جنگ گسترده و درگيري وسيع در‌بگيرد، قطعا روس‌ها و چيني‌ها هم در آن ايفاي نقش خواهند کرد. اين موضوع را که کم‌وکيف اين ايفاي نقش چه خواهد بود، هيئت‌هاي حاکمه در دو کشور مشخص خواهند کرد. چيزي که مشخص است اين است که اقدامات هر دو در اين زمينه در حمايت از ايران بوده است. خود برگزاري اين مانور نظامي در شرايطي که منطقه به دو دسته تقسيم شده است، بيانگر حمايت صريح آنها از ايران است. با وجود اينکه ترجيح مي‌دهند هيچ درگيري‌ای رخ ندهد، موضع حمايتي‌شان از ايران در عمل ثابت شده است و در آينده هم همين رويکرد را در پيش دارند.