توافق آدانا؛ راهکار ايران براي توقف دخالت اردوغان در سوريه
ايسنا: آيا توافق ۱۹۹۸ «آدانا» ميان سوريه و ترکيه مي‌تواند الگوي مناسبي براي برطرف‌شدن نگراني‌هاي امنيتي آنکارا و پاياني بر يک دوره تلخ و توقف کشتار غيرنظاميان در شمال سوريه باشد؟ توافق‌نامه‌اي که مقامات کشورمان در روزهاي اخير و در جريان حمله ارتش ترکيه به شمال سوريه بر اجرائي‌شدن آن تأكيد کرده و آمادگي تهران را براي کمک به تحقق مفاد اين توافق‌نامه اعلام کرده‌اند.
عمليات ترکيه در منطقه شمال سوريه که تاکنون منجر به کشته‌شدن صدها غيرنظامي از جمله زنان و کودکان و آواره‌شدن تعداد زيادي از مردم محلي اين منطقه شده، با واکنش منفي افکار عمومي جهان روبه‌رو شده است، چنان که در روزهاي اخير شاهد برگزاري تجمعاتي عليه اين حملات و کشتارهاي صورت‌گرفته در آن، در نقاط مختلف جهان از جمله چندين شهر مهم اروپايي و همچنين تعدادي از شهرهاي کردنشين ايران و حتي مقابل سفارت ترکيه در تهران بوديم. دوشنبه هفته گذشته در جريان رايزني تلفني وزيران امور خارجه ايران و ترکيه، محمد‌جواد ظريف ضمن مخالفت با اقدام نظامي ترکيه، با تأكيد بر حفظ تماميت ارضي و حاکميت ملي سوريه و لزوم مبارزه با تروريسم و برقراري ثبات و امنيت در اين کشور، توافق «آدانا» را بهترين راه براي سوريه و ترکيه و رفع نگراني‌هاي آنها خواند.
توافق‌نامه آدانا که اين روزها مقامات ايران و بسياري از کارشناسان مسائل بين‌الملل بر اجراي آن با وجود برخي از ايرادات ساختاري که به آن وارد کرده‌اند، تأكيد دارند، در ۲۰ اکتبر ۱۹۹۸ در نشستي که دو هيئت سوريه و ترکيه در شهر آدانا داشتند، ميان دو طرف براي همکاري در زمينه مبارزه با تروريسم به امضا رسيد. پيشينه اين توافق به سلسله اختلافاتي برمي‌گردد که سوريه و ترکيه را در اواخر قرن بيستم به سمت جنگ پيش برد. فعاليت‌هاي کُردهاي ترکيه در قالب گروه «پ‌ک‌ک»، چگونگي تقسيم آب رود فرات و مسئله استان هاتاي (اسکندرون) عمده مسائلي بود که دو کشور را رودرروي هم قرار داده بود. حضور عبدالله اوجالان، رهبر «پ‌ک‌ک» در شمال سوريه و پناه‌گرفتن او در سوريه تا جايي پيش رفت که ترکيه به‌طور جدي دمشق را به حمله نظامي تهديد و نيروهايش را در مرز با اين کشور مستقر کرد و بيم شروع جنگ مي‌رفت که در نهايت با وساطت ايران، مصر و اتحاديه عرب، دو کشور در شهر «آدانا» سر ميز مذاکره حاضر شدند. در اين نشست، آنکارا بر خواسته‌هايش جهت پايان‌يافتن تنش موجود در روابط خود با دمشق تأكيد کرد و درباره واکنش خود به پايبندنبودن دمشق به تعهداتش هشدار داد.
براساس ضميمه شماره چهار توافق‌نامه آدانا، به آنکارا اين حق داده شد که با اطلاع دولت دمشق، اعضاي حزب کارگران کردستان «پ‌ک‌ک» را تا عمق پنج کيلومتري شمال سوريه تحت تعقيب قرار دهد، درحاليکه اکنون ترکيه به‌دنبال ايجاد منطقه امني به عمق ۳۲ کيلومتر در سوريه بدون حضور نيروهاي کرد است، منطقه‌اي که بخشي از آن محل زندگي بين 500 هزار تا يک ميليون کرد است. طبق ضميمه شماره سه اين توافق‌نامه، دمشق بايد از هرگونه درخواست حقوقي خود درباره مالکيت استان اسکندرون که ترکيه آن را با همکاري فرانسه در سال ۱۹۳۹ به خاک خود ملحق کرده، منصرف شود. براساس متن توافق‌نامه، حزب کارگران کردستان به رهبري عبدالله اوجالان که از سال ۱۹۹۹ در ترکيه در بازداشت به سر مي‌برد، گروهي تروريستي محسوب شود. در چارچوب اين توافق، دولت سوريه نبايد سلاح و تجهيزات لجستيک، مدارک شناسايي جعلي در اختيار حزب کارگران کردستان قرار دهد و به آنها براي ورود قانوني و نفوذ به ترکيه کمک کند. همچنين دولت سوريه نبايد به اعضاي اين حزب اجازه بدهد پايگاه‌هايي را در خاک سوريه ايجاد و راه‌اندازي کنند و به عبور آنها از کشورهاي سوم به مقصد شمال عراق و ترکيه سهولت بخشد.
اکنون دولت آنکارا با استناد به همين توافق‌نامه «يگان‌هاي مدافع خلق» را که نيروهاي شبه‌نظامي کرد سوري هستند، شاخه ديگري از «پ‌ک‌ک» و گروهي تروريستي مي‌داند که بايد ذيل اين توافق‌نامه قرار گيرند. درحاليکه برخي کارشناسان معتقدند هدف واقعي اردوغان از عمليات «چشمه صلح» با وجود ادعاهاي امنيتي‌اش در شمال سوريه، فراهم‌کردن زمينه براي فراموش‌شدن شکست داخلي او در انتخابات شهرداري‌ها و شوراهاي شهر ترکيه، کاهش محبوبيت حزب عدالت و توسعه و ايجاد انشعاب در اين حزب و امنيتي‌کردن فضاي داخلي ترکيه است تا با تحريک احساسات عمومي مردم اين کشور، از انجام هرگونه فعاليت توسط احزاب مخالف داخلي جلوگيري کند، اما به نظر مي‌رسد اردوغان با هر هدفي که اين عمليات خونين را انجام داده است، به‌زودي مجبور خواهد شد زير بار فشار افکار عمومي جهاني دست از سياست‌هاي توسعه‌طلبانه خود بردارد و به راهکار کشورهايي مانند ايران و روسيه يعني اجراي توافق «آدانا» تن دهد تا ترکيه را در باتلاقي که در شمال سوريه در پيش‌رو دارد، غرق نکند.
ايسنا: آيا توافق ۱۹۹۸ «آدانا» ميان سوريه و ترکيه مي‌تواند الگوي مناسبي براي برطرف‌شدن نگراني‌هاي امنيتي آنکارا و پاياني بر يک دوره تلخ و توقف کشتار غيرنظاميان در شمال سوريه باشد؟ توافق‌نامه‌اي که مقامات کشورمان در روزهاي اخير و در جريان حمله ارتش ترکيه به شمال سوريه بر اجرائي‌شدن آن تأكيد کرده و آمادگي تهران را براي کمک به تحقق مفاد اين توافق‌نامه اعلام کرده‌اند.
عمليات ترکيه در منطقه شمال سوريه که تاکنون منجر به کشته‌شدن صدها غيرنظامي از جمله زنان و کودکان و آواره‌شدن تعداد زيادي از مردم محلي اين منطقه شده، با واکنش منفي افکار عمومي جهان روبه‌رو شده است، چنان که در روزهاي اخير شاهد برگزاري تجمعاتي عليه اين حملات و کشتارهاي صورت‌گرفته در آن، در نقاط مختلف جهان از جمله چندين شهر مهم اروپايي و همچنين تعدادي از شهرهاي کردنشين ايران و حتي مقابل سفارت ترکيه در تهران بوديم. دوشنبه هفته گذشته در جريان رايزني تلفني وزيران امور خارجه ايران و ترکيه، محمد‌جواد ظريف ضمن مخالفت با اقدام نظامي ترکيه، با تأكيد بر حفظ تماميت ارضي و حاکميت ملي سوريه و لزوم مبارزه با تروريسم و برقراري ثبات و امنيت در اين کشور، توافق «آدانا» را بهترين راه براي سوريه و ترکيه و رفع نگراني‌هاي آنها خواند.
توافق‌نامه آدانا که اين روزها مقامات ايران و بسياري از کارشناسان مسائل بين‌الملل بر اجراي آن با وجود برخي از ايرادات ساختاري که به آن وارد کرده‌اند، تأكيد دارند، در ۲۰ اکتبر ۱۹۹۸ در نشستي که دو هيئت سوريه و ترکيه در شهر آدانا داشتند، ميان دو طرف براي همکاري در زمينه مبارزه با تروريسم به امضا رسيد. پيشينه اين توافق به سلسله اختلافاتي برمي‌گردد که سوريه و ترکيه را در اواخر قرن بيستم به سمت جنگ پيش برد. فعاليت‌هاي کُردهاي ترکيه در قالب گروه «پ‌ک‌ک»، چگونگي تقسيم آب رود فرات و مسئله استان هاتاي (اسکندرون) عمده مسائلي بود که دو کشور را رودرروي هم قرار داده بود. حضور عبدالله اوجالان، رهبر «پ‌ک‌ک» در شمال سوريه و پناه‌گرفتن او در سوريه تا جايي پيش رفت که ترکيه به‌طور جدي دمشق را به حمله نظامي تهديد و نيروهايش را در مرز با اين کشور مستقر کرد و بيم شروع جنگ مي‌رفت که در نهايت با وساطت ايران، مصر و اتحاديه عرب، دو کشور در شهر «آدانا» سر ميز مذاکره حاضر شدند. در اين نشست، آنکارا بر خواسته‌هايش جهت پايان‌يافتن تنش موجود در روابط خود با دمشق تأكيد کرد و درباره واکنش خود به پايبندنبودن دمشق به تعهداتش هشدار داد.
براساس ضميمه شماره چهار توافق‌نامه آدانا، به آنکارا اين حق داده شد که با اطلاع دولت دمشق، اعضاي حزب کارگران کردستان «پ‌ک‌ک» را تا عمق پنج کيلومتري شمال سوريه تحت تعقيب قرار دهد، درحاليکه اکنون ترکيه به‌دنبال ايجاد منطقه امني به عمق ۳۲ کيلومتر در سوريه بدون حضور نيروهاي کرد است، منطقه‌اي که بخشي از آن محل زندگي بين 500 هزار تا يک ميليون کرد است. طبق ضميمه شماره سه اين توافق‌نامه، دمشق بايد از هرگونه درخواست حقوقي خود درباره مالکيت استان اسکندرون که ترکيه آن را با همکاري فرانسه در سال ۱۹۳۹ به خاک خود ملحق کرده، منصرف شود. براساس متن توافق‌نامه، حزب کارگران کردستان به رهبري عبدالله اوجالان که از سال ۱۹۹۹ در ترکيه در بازداشت به سر مي‌برد، گروهي تروريستي محسوب شود. در چارچوب اين توافق، دولت سوريه نبايد سلاح و تجهيزات لجستيک، مدارک شناسايي جعلي در اختيار حزب کارگران کردستان قرار دهد و به آنها براي ورود قانوني و نفوذ به ترکيه کمک کند. همچنين دولت سوريه نبايد به اعضاي اين حزب اجازه بدهد پايگاه‌هايي را در خاک سوريه ايجاد و راه‌اندازي کنند و به عبور آنها از کشورهاي سوم به مقصد شمال عراق و ترکيه سهولت بخشد.
اکنون دولت آنکارا با استناد به همين توافق‌نامه «يگان‌هاي مدافع خلق» را که نيروهاي شبه‌نظامي کرد سوري هستند، شاخه ديگري از «پ‌ک‌ک» و گروهي تروريستي مي‌داند که بايد ذيل اين توافق‌نامه قرار گيرند. درحاليکه برخي کارشناسان معتقدند هدف واقعي اردوغان از عمليات «چشمه صلح» با وجود ادعاهاي امنيتي‌اش در شمال سوريه، فراهم‌کردن زمينه براي فراموش‌شدن شکست داخلي او در انتخابات شهرداري‌ها و شوراهاي شهر ترکيه، کاهش محبوبيت حزب عدالت و توسعه و ايجاد انشعاب در اين حزب و امنيتي‌کردن فضاي داخلي ترکيه است تا با تحريک احساسات عمومي مردم اين کشور، از انجام هرگونه فعاليت توسط احزاب مخالف داخلي جلوگيري کند، اما به نظر مي‌رسد اردوغان با هر هدفي که اين عمليات خونين را انجام داده است، به‌زودي مجبور خواهد شد زير بار فشار افکار عمومي جهاني دست از سياست‌هاي توسعه‌طلبانه خود بردارد و به راهکار کشورهايي مانند ايران و روسيه يعني اجراي توافق «آدانا» تن دهد تا ترکيه را در باتلاقي که در شمال سوريه در پيش‌رو دارد، غرق نکند.