با دستور رئيسجمهور، گام چهارم کاهش تعهدات برجامي ايران برداشته شد
روحاني: برگرديد، برميگرديم
شرق: با دستور رئيسجمهور، گام چهارم کاهش تعهدات برجامي ايران طبق اين توافق برداشته شد. با ابلاغ رئيسجمهور و رئيس شوراي امنيت ملي، فعاليت مجدد سايت فردو براي غنيسازي اورانيوم آغاز شد. سازمان انرژي اتمي در اعلام اين خبر گزارش داد در راستاي اجراي دستور رئيسجمهوري و شوراي عالي امنيت ملي، مخزن (سيلندر) دوهزارو ۸۰۰ کيلويي که حاوي حدود دو هزار کيلوگرم گاز هگزافلورايد اورانيوم (UF6) است، تحت نظارت بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي پس از انتقال از مجتمع غنيسازي شهيد احمديروشن (نطنز) به مجتمع غنيسازي شهيد دکتر عليمحمدي (فردو) در سالن خوراکدهي مجتمع فردو قرار گرفت. سخنگوي سازمان انرژي اتمي ايران همان روز در گزارشي که از روند کار ارائه داد، گفت: «ساعت ۱۲ امشب عملا گاز را به سانتريفيوژها تزريق ميکنيم و چند ساعت طول ميکشد تا به مرحله پايداري برسد و روز شنبه که مجددا بازرسان آژانس خواهند آمد، به مرحلهاي ميرسيم که حدود ۴.۵ درصد غنيسازي خواهيم داشت». بهروز کمالوندي، پنجشنبه در همين رابطه گفت: «با ماشينهاي جديدي که در گام سوم مستقر کرديم، دوهزارو 600 سو به ظرفيت توليد کشور اضافه شده است. در مجموع حدود
۹هزارو ۵۰۰ سو ظرفيت خواهيم داشت که همان ظرفيت
قبل از برجام است».
«پاد»، پايگاه اطلاعرساني دولت، دراينباره نوشت: «پس از انتقال مخزن حاوي دو هزار کيلوگرم UF6 از سايت شهيد احمديروشن (نطنز) به سايت شهيد عليمحمدي (فردو) و اتصال مخزن به خطوط خوراکدهي و انجام موفقيتآميز کليه عمليات فني مرتبط شامل خلأسازي نهايي کنترل ماشينهاي سانتريفيوژ و شيرها و چکنمودن سيستمهاي کنترل و اتوماسيون و راهاندازي بخشهاي جمعآوري و اتمام عمليات پسيواسيون، پس از دقايق اوليه روز پنجشنبه عمليات گازدهي زنجيرهها و ماشينهاي سانتريفيوژ و توليد و جمعآوري اورانيوم غنيشده در سايت فردو آغاز شد و تمام اقدامات تحت نظر آژانس بينالمللي انرژي اتمي انجام پذيرفته است». نکته درخور توجه در اين ميان، آن است که در گزارش پاد، شرح جزئيات فرايند فني و مراحل مختلف آن با تفصيل بیان شده است. احتمال دارد اين اقدام در راستای شفافيت روند و پيشگيري از اتهاماتي انجام شده باشد که در مراحل پيشين روند مذاکرات هستهاي، مذاکرهکنندگان و مقامات هستهاي کشور را هدف گرفت.
رئيسجمهور سهشنبه اين تصميم را اعلام کرد. حسن روحاني، رئيسجمهور اسلامي ايران گفت: «از فردا (چهارشنبه) گام چهارم و جديد را برميداريم، البته پيشاپيش به کشورهاي دوست اعلام ميکنيم فعاليت جديد ما هم با نظارت آژانس بينالمللي انرژي اتمي خواهد بود». وي افزود: «گام چهارم ما هم مثل سه گام ديگر قابل بازگشت است. هر زماني آنها به تعهدات کامل خود برگشتند، ما هم به تعهدات کامل خود برميگرديم. معيار را اول ژانويه ۲۰۱۷ گذاشتيم و گفتيم آنها برگردند به اول ژانويه ۲۰۱۷ ما هم به اول ژانويه ۲۰۱۷ برميگرديم». روحاني ادامه داد: «گامي که از فردا آغاز ميکنيم در فردو خواهد بود. طبق برجام هزار و ۴۴ سانتريفيوژ در فردو داريم. در برجام قرار ما اين بود اينها در فردو بچرخند، اما گاز به آنها تزريق نشود؛ گامي که از فردا برميداريم. امروز به سازمان انرژي اتمي دستور خواهم داد از فردا گازدهي را در فردو آغاز کند». رئيسجمهور با تأكيد بر اينکه نميتوانيم يکجانبه به تعهدات خود عمل کنيم در حالي که آنها به تعهدات خود عمل نميکنند، تصريح کرد: «درعينحال به تمام مذاکراتي که با برخي از کشورها در پشت پرده براي حلوفصل انجام ميدهيم، متعهد
هستيم و به اين مذاکرات ادامه خواهيم داد و پيش خواهيم برد». روحاني چهارشنبه ۱۵ آبان درهمينباره در توييتر نوشت: «در راستاي کاهش تعهدات برجامي، امروز چهارشنبه ۱۵ آبانماه گازدهي به ۱۰۴۴ سانتريفيوژ آغاز ميشود». رئيسجمهور ادامه داد: «به جهت سياستهاي آمريکا و متحدانش، فردو به زودي کاملا فعال خواهد شد».
سفير و نماينده دائم ايران در وين در همين رابطه گفت: پس از دستور حجتالاسلاموالمسلمين حسن روحاني، رئيسجمهوري، به سازمان انرژي اتمي براي کليدزدن گام چهارم کاهش تعهدات برجامي از طريق آغاز گازدهي در تأسيسات فردو، اين مراتب در نامهاي به اطلاع آژانس بينالمللي انرژي اتمي رسيد». کاظم غريبآبادي افزود: «در اين نامه تصريح شده جمهوري اسلامي ايران از فردا [چهارشنبه] گازدهي «يواف۶» را در تأسيسات فردو آغاز خواهد کرد و از آژانس درخواست شده بازرسان آن براي نظارت بر اين فرايند، در ساعت مشخصشده در اين تأسيسات حضور داشته باشند».
بعد از اعلام ايران، آژانس بينالمللي انرژي اتمي روز پنجشنبه با صدور بيانيهاي اقدام ايران درخصوص انتقال يک سيلندر گاز هگزافلورايد اورانيوم به سايت فردو و اتصال آن به سانتريفيوژها در اين مرکز را تأييد کرد. در بيانيهاي که از سوي سخنگوي آژانس بينالمللي انرژي اتمي منتشر شد، آمده است که اين اقدام مقدمات قبل از عمليات غنيسازي است. تاکنون در گزارشهايي که آژانس بعد از اجراي برجام ارائه کرده، پايبندي ايران به اين توافق را تأييد کرده است. از زمان آغاز فرايند کاهش تعهدات ايران نيز ادعاهاي ايران درباره روند گامبهگام و جزئيات آن، با تأييد آژانس همراه بوده است. ايران يک سال پس از خروج يکجانبه آمريکا از برجام و در راستاي بندهاي ۲۶ و ۳۶ برجام، فرايند گامبهگام کاهش تعهدات را کليد زده است.
ظريف: به تعهدات پايبند باشيد، برخواهيم گشت
وزير خارجه ايران، پس از اعلام برداشتن گام چهارم ايران، در توييتر نوشت: «پاسخ ما به تروريسم اقتصادي و باجگيري، برعکس آن چيزي بود که به دونالد ترامپ باورانده شده بود. چهارمين گام ما در تعليق يکي از مفاد برجام، در پاراگراف ۳۶ برجام، به عنوان پاسخي به نقض عهد ايالات متحده و تروئيکاي اروپا پيشبيني شده است. راهحلي آسان براي ايالات متحده و تروئيکاي اروپا: به تعهدات خود پايبند باشيد، ما اين مسير را برخواهيم گشت». ظريف تصويري در اين توييت فرستاده، از مصاحبه سال گذشته همتاي آمريکايياش که اطمينان داده بود ايران برنامه هستهاي خود را از سر نخواهد گرفت.
بعيدينژاد: گام چهارم، «بيدارباش» ايران براي نجات برجام است
سفير ايران در انگليس در نشستي که با حضور نمايندگان روزنامهها و رسانههاي اصلي انگليس در سفارت ايران در لندن برگزار شد، گام چهارم ايران براي کاهش تعهدات در چارچوب برجام را بهمثابه اقدام «بيدارباش» ايران براي نجات اين توافق توصيف و تصريح کرد که طرفهاي اروپايي عضو برجام بايد براي حفظ اين توافق هزينه کنند. حميد بعيدينژاد روز پنجشنبه گفت: «اگر برخي شرکا و امضاکنندگان نتوانند به تعهدات خود عمل کنند، طبيعي است که اين پيمان نميتواند بهطور يکجانبه ادامه پيدا کند». او با اشاره به اينکه تلاشهاي ايران و برخي طرفهاي برجام تاکنون نتوانسته اين توافق را به مسير عادي اجرائيشدن بازگرداند، افزود: «ايران سياستي به عنوان سياست «بيدارباش» اتخاذ کرده است به اين منظور که طرفها را وادار به يافتن راهحلي براي خروج از وضعيت بد فعلي کند». بعيدينژاد همچنين در گفتوگو با شبکه بريتانيايي اسکاينيوز در پاسخ به پرسشی درباره گفتوگو با رئيسجمهور آمريکا براي دستيابي به توافق جديدي که موضوع موشکي را هم شامل شود، تصريح کرد: «انجام مذاکره مجدد درباره توافق جديد، کليت برجام را از بين ميبرد. ما بايد به توافقي که پس از سالها
مذاکرات فشرده به دست آمده، پايبند باشيم و به اجراي تعهداتمان بازگرديم».
روسيه: اقدامات آمريکا «غيرقابلقبول» است
دميتري پسکوف، سخنگوي رئيسجمهور روسيه، در واکنش به گام چهارم ايران براي کاهش تعهدات خود گفت: «ما موضع ايرانيها و فشار تحريمها بر آنان را درک ميکنيم، اما همزمان نگران حفظ توافق هستهاي موسوم به برجام هستيم». وزير امور خارجه روسيه جمعه اقدامات آمريکا عليه ايران را غيرقابلقبول خواند و بر مشروعيت توافق هستهاي ايران تأكيد کرد. لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، در سخنراني در کنفرانس عدم اشاعه در مسکو، با «غيرقابلقبول»خواندن اقدامات آمريکا عليه ايران، ازجمله اعمال تحريمهاي يکجانبه بر جمهوري اسلامي، تأكيد کرد که توافق هستهاي هنوز مشروعيت، قدرت و اهميت خود را از دست نداده است. ديروز همچنين ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه، اعلام کرد: رويکرد آمريکا در رويارويي با ايران مخرب و کوتهبينانه است.
آمريکا: اقدام ايران «باجگيري هستهاي» است
وزير خارجه ايالات متحده با انتشار بيانيهاي گام چهارم ايران را «باجگيري هستهاي» ايران توصيف کرد و بار ديگر خواستار همکاري «جامعه جهاني» براي افزايش فشار به ايران شد. او اقدامات هستهاي ايران را «تحريکآميز» خواند و مدعي شد ايران با اين اقدامات «حساس» به دنبال دستيابي سريع به سلاح اتمي است. سخنگوي وزارت خارجه آمريکا نيز گام چهارم را گامي بزرگ در مسير اشتباه دانست. سخنگوي وزارت خارجه آمريکا دراينباره مدعي شد: ايران دليل منطقي براي توسعه برنامه غنيسازي اورانيوم در تأسيسات فردو يا هيچ مکان ديگري ندارد مگر اينکه اين تصميم در راستاي تلاش براي باجخواهي هستهاي اتخاذ شده باشد که فقط به عميقترشدن انزواي سياسي و اقتصادي ايران منجر خواهد شد.
اروپاييها: تهران به تعهدات برجامي برگردد
اتحاديه اروپا چهارشنبه به گام چهارم برجامي ايران (کاهش تعهدات برجامي) واکنش نشان داد. به گزارش ايلنا، خبرگزاري فرانسه در خبري فوري از واکنش اتحاديه اروپا به گام چهارم برجامي ايران گزارش داده و عنوان کرد که بروکسل دراينباره ابراز نگراني کرده است. مايا کاسيانچيچ، سخنگوي اتحاديه اروپا، روز گذشته گفت که اين بلوک بيانيه مذکور را «مدنظر دارد»، اما منتظر تأييد آن از سوي آژانس بينالمللي انرژي اتمي است. او در جمع خبرنگاران در بروکسل گفت: «همچنان از ايران ميخواهيم که بدون تعلل از اين اقدامها دست بردارد، اقدامهايي که توافق هستهاي را زير سؤال ميبرد». کاسيانچيچ گفت: «در عين حال اين را عنوان کردهايم که تعهدمان به توافق هستهاي بستگي به پيروي ايران از برجام دارد». وزير امور خارجه انگليس نيز سهشنبه با صدور بيانيهاي، خواستار بازگشت ايران به اجراي کامل تعهداتش در برجام شد. دومينيک راب ادعا کرد: «اقدام اخير ايران بهوضوح با توافق هستهاي مغايرت دارد و خطري براي امنيت ملي ما محسوب ميشود». او افزود: «ما بهدنبال راهي براي انجام گفتوگوهاي سازنده در سطح بينالمللي هستيم؛ اما لازم است که ايران به تعهداتش پايبند بوده
و فوري به اجراي کامل آنها بازگردد». رئيسجمهور فرانسه چهارشنبه گام چهارم برجامي ايران را تصميمي جدي خواند و خبر داد که در روزهاي آينده رايزنيهايي با همتاي آمريکايي خود و ايرانيان انجام خواهد داد. به گزارش خبرگزاري فرانسه، امانوئل مکرون به خبرنگاران گفت: «در روزهاي آتي رايزنيهايي ازجمله با طرف ايراني انجام خواهم داد که بايد منجر به نتيجهاي شود». او همچنين مدعي شد که ايران براي نخستين بار آشکارا از توافق هستهاي خارج شده است و اين اقدام را «تغييري اساسي» نسبت به مواضع پيشين تهران دانست. مکرون اعلام کرد که هفتههاي آتي به افزايش فشارها بر ايران براي بازگشت به چارچوب توافق اختصاص خواهد داشت و افزود که اين اقدام بايد همراه با «کاهش برخي از تحريمها» باشد.
وزير خارجه آلمان نيز موضع کشورش در قبال گام چهارم کاهش تعهدات هستهاي ايران را تبيين کرد. هايکو ماس، چهارشنبهشب با «غيرقابلپذيرش» خواندن گام چهارم گفت تهران بايد تصميم خود براي ازسرگيري غنيسازي اورانيوم را لغو کند. بر اساس گزارش خبرگزاري فرانسه، ماس تأكيد کرد: ما از ايران ميخواهيم همه گامهايي را که از ماه جولای (تيرماه) برداشته لغو کند و به پايبندي کامل به تعهدات خود بازگردد.
ژاپن: به گفتوگو ادامه دهيم
سخنگوي ارشد دولت ژاپن در واکنش به گام چهارم ايران گفت کشورش هر تلاشي را براي کاهش تنشها انجام خواهد داد. به گزارش تارنماي شبکه تلويزيوني اناچکي ژاپن، يوشيهيده سوگا به خبرنگاران گفت ژاپن اميدوار است تا نقشي سازنده در اين برهه دشوار ايفا کند. او تأكيد کرد که ژاپن متحد آمريکا بوده و همچنين روابط خوبي با ايران دارد. سوگا افزود که ژاپن به پيگيري گفتوگو ادامه داده و هر تلاش ديپلماتيکي را براي کاهش تنشها در خاورميانه و پيشبرد صلح و ثبات در منطقه به کار خواهد بست.
چين: فقط آمريکا ميتواند بحراني را که ايجاد کرده رفع کند
پيشتر، سخنگوي وزارت خارجه چين نيز با اشاره به تنشهاي مسئله هستهاي ايران اعلام کرد که فقط آمريکا ميتواند اين بحراني را که ايجاد کرده درست کند. گنگ شوانگ، سخنگوي اين وزارتخانه سهشنبه در کنفرانس خبري هفتگي خود در واکنش به راهاندازي و گازدهي زنجيره سانتريفيوژهاي مياني IR6 در سايت هستهاي نظنر گفت: «ريشه تنشهاي حال حاضر مسئله هستهاي ايران را ميتوان در خروج يکجانبه آمريکا از توافق هستهاي برجام و اعمال کمپين فشار حداکثري عليه ايران يافت». او در ادامه افزود: «ما در چين يک ضربالمثل داريم که ميگويد «هيچکس از خود آن کسي که طناب را گره زده است، براي گشودن همان گره مناسبتر نيست»».
گزارش سازمان انرژي اتمي درباره جلوگيري از ورود يک بازرس آژانس به سايت نطنز
غريبآبادي: حقوق بازرسان را نقض نکرديم
سفير و نماينده دائم کشورمان نزد سازمانهاي بينالمللي در وين، پنجشنبه پس از شرکت در نشست ويژه شوراي حکام آژانس بينالمللي انرژي اتمي به خبرنگاران گزارش کاملي را درباره گاهشمار اتفاقاتي که از ورود بازرس به سايت هستهاي نطنز تا خروجش از کشور روي داد، براي اعضاي شورا ارائه و تأكيد کرده است که ايران در اين زمینه دغدغههاي امنيتي دارد. کاظم غريبآبادي افزود: «اينجا بحث نقض مزايا و مصونيتهاي بازرسان سازمان بينالمللي انرژي اتمي مطرح نيست و ما حقوق آنها را نقض نکرديم». غريبآبادي افزود: «ما به حقوق و تعهداتمان در اين زمينه واقف هستيم اما زماني که بازرس در تأسيسات نطنز بود، ديتکتورهاي ما شناسايي کردند که اين بازرس ميتواند مواد خطرناک به همراه خودش داشته باشد». او ادامه داد: «پس از آن اقدامات متعددي صورت گرفت و تنها يک بار از ديتکتور استفاده نشد بلکه در محيطهاي مختلف از ديتکتور استفاده شد». سفير ايران با اشاره به اينکه اين موضوع با آژانس تحت بررسي است، خاطرنشان کرد: «من به اعضاي شورا گفتم با توجه به سوابق خرابکاري در تأسيسات هستهاي ما، بههيچوجه و تحت هيچ شرايطي امنيت ملي و همچنين ايمني و امنيت تأسيسات هستهاي کشور را مورد مصالحه قرار نخواهيم داد و اصرار داريم که آژانس بايد با ما همکاري کامل کند که تحقيقات را بهصورت کامل انجام بدهيم». او افزود: «البته آژانس طي نامهاي کتبي به ما اعلام کرد که آمادگي دارد در روند تحقيقات با ما همکاري کند و اين موضوعي است که مورد استقبال ما هم قرار گرفته است». سازمان انرژي اتمي ايران عصر چهارشنبه با انتشار گزارشي اعلام کرد: «بهطور معمول وسایل همراه تمام بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي، در بدو ورود به هريک از سايتهاي هستهاي مورد تفتيش و کنترل قرار ميگيرد. در ظاهر، هنگام ورود اين خانم بازرس تجهيزات کنترلي علامت هشدار را نشان داده است و به همين دليل ضمن کنترل وسايل همراه بازرس از ورود او به سايت جلوگيري شده و مراتب امر به آژانس بينالمللي انرژي اتمي منعکس شد و از طرف جمهوري اسلامي ايران به آژانس اعلام ميشود که پذيرش قبلي اين بازرس لغوشده تلقي ميشود». اين گزارش ميافزايد: «ايران همچنين خواستار همکاري آژانس براي ادامه تحقيقات در اين زمینه شده است که آژانس نيز در پاسخي کتبي اين موضوع را ميپذيرد. در نتيجه لغو پذيرش بازرس، او با ناتمامگذاشتن مأموريت خود ايران را به مقصد وين ترک کرده است». سخنگوي آژانس بينالمللي انرژي اتمي روز پنجشنبه اعلام کرد که اين سازمان براي روشنشدن ماجراي عدمورود يکي از بازرسان اين آژانس به سايت غنيسازي نطنز، به مشورت با ايران ادامه ميدهد. در بيانيهاي که از سوي سخنگوي رسمي آژانس بينالمللي انرژي اتمي منتشر شد، آمده است که اين سازمان بهصورت علني درباره جزئيات اين مسئله ورود نميکند اما بر اساس اطلاعات موجود، آژانس با روايت ايران درباره ماجراي بازرسي که وظايف پادماني خود را در ايران پيگيري ميکرده، موافق نيست.
شرق: با دستور رئيسجمهور، گام چهارم کاهش تعهدات برجامي ايران طبق اين توافق برداشته شد. با ابلاغ رئيسجمهور و رئيس شوراي امنيت ملي، فعاليت مجدد سايت فردو براي غنيسازي اورانيوم آغاز شد. سازمان انرژي اتمي در اعلام اين خبر گزارش داد در راستاي اجراي دستور رئيسجمهوري و شوراي عالي امنيت ملي، مخزن (سيلندر) دوهزارو ۸۰۰ کيلويي که حاوي حدود دو هزار کيلوگرم گاز هگزافلورايد اورانيوم (UF6) است، تحت نظارت بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي پس از انتقال از مجتمع غنيسازي شهيد احمديروشن (نطنز) به مجتمع غنيسازي شهيد دکتر عليمحمدي (فردو) در سالن خوراکدهي مجتمع فردو قرار گرفت. سخنگوي سازمان انرژي اتمي ايران همان روز در گزارشي که از روند کار ارائه داد، گفت: «ساعت ۱۲ امشب عملا گاز را به سانتريفيوژها تزريق ميکنيم و چند ساعت طول ميکشد تا به مرحله پايداري برسد و روز شنبه که مجددا بازرسان آژانس خواهند آمد، به مرحلهاي ميرسيم که حدود ۴.۵ درصد غنيسازي خواهيم داشت». بهروز کمالوندي، پنجشنبه در همين رابطه گفت: «با ماشينهاي جديدي که در گام سوم مستقر کرديم، دوهزارو 600 سو به ظرفيت توليد کشور اضافه شده است. در مجموع حدود
۹هزارو ۵۰۰ سو ظرفيت خواهيم داشت که همان ظرفيت
قبل از برجام است».
«پاد»، پايگاه اطلاعرساني دولت، دراينباره نوشت: «پس از انتقال مخزن حاوي دو هزار کيلوگرم UF6 از سايت شهيد احمديروشن (نطنز) به سايت شهيد عليمحمدي (فردو) و اتصال مخزن به خطوط خوراکدهي و انجام موفقيتآميز کليه عمليات فني مرتبط شامل خلأسازي نهايي کنترل ماشينهاي سانتريفيوژ و شيرها و چکنمودن سيستمهاي کنترل و اتوماسيون و راهاندازي بخشهاي جمعآوري و اتمام عمليات پسيواسيون، پس از دقايق اوليه روز پنجشنبه عمليات گازدهي زنجيرهها و ماشينهاي سانتريفيوژ و توليد و جمعآوري اورانيوم غنيشده در سايت فردو آغاز شد و تمام اقدامات تحت نظر آژانس بينالمللي انرژي اتمي انجام پذيرفته است». نکته درخور توجه در اين ميان، آن است که در گزارش پاد، شرح جزئيات فرايند فني و مراحل مختلف آن با تفصيل بیان شده است. احتمال دارد اين اقدام در راستای شفافيت روند و پيشگيري از اتهاماتي انجام شده باشد که در مراحل پيشين روند مذاکرات هستهاي، مذاکرهکنندگان و مقامات هستهاي کشور را هدف گرفت.
رئيسجمهور سهشنبه اين تصميم را اعلام کرد. حسن روحاني، رئيسجمهور اسلامي ايران گفت: «از فردا (چهارشنبه) گام چهارم و جديد را برميداريم، البته پيشاپيش به کشورهاي دوست اعلام ميکنيم فعاليت جديد ما هم با نظارت آژانس بينالمللي انرژي اتمي خواهد بود». وي افزود: «گام چهارم ما هم مثل سه گام ديگر قابل بازگشت است. هر زماني آنها به تعهدات کامل خود برگشتند، ما هم به تعهدات کامل خود برميگرديم. معيار را اول ژانويه ۲۰۱۷ گذاشتيم و گفتيم آنها برگردند به اول ژانويه ۲۰۱۷ ما هم به اول ژانويه ۲۰۱۷ برميگرديم». روحاني ادامه داد: «گامي که از فردا آغاز ميکنيم در فردو خواهد بود. طبق برجام هزار و ۴۴ سانتريفيوژ در فردو داريم. در برجام قرار ما اين بود اينها در فردو بچرخند، اما گاز به آنها تزريق نشود؛ گامي که از فردا برميداريم. امروز به سازمان انرژي اتمي دستور خواهم داد از فردا گازدهي را در فردو آغاز کند». رئيسجمهور با تأكيد بر اينکه نميتوانيم يکجانبه به تعهدات خود عمل کنيم در حالي که آنها به تعهدات خود عمل نميکنند، تصريح کرد: «درعينحال به تمام مذاکراتي که با برخي از کشورها در پشت پرده براي حلوفصل انجام ميدهيم، متعهد
هستيم و به اين مذاکرات ادامه خواهيم داد و پيش خواهيم برد». روحاني چهارشنبه ۱۵ آبان درهمينباره در توييتر نوشت: «در راستاي کاهش تعهدات برجامي، امروز چهارشنبه ۱۵ آبانماه گازدهي به ۱۰۴۴ سانتريفيوژ آغاز ميشود». رئيسجمهور ادامه داد: «به جهت سياستهاي آمريکا و متحدانش، فردو به زودي کاملا فعال خواهد شد».
سفير و نماينده دائم ايران در وين در همين رابطه گفت: پس از دستور حجتالاسلاموالمسلمين حسن روحاني، رئيسجمهوري، به سازمان انرژي اتمي براي کليدزدن گام چهارم کاهش تعهدات برجامي از طريق آغاز گازدهي در تأسيسات فردو، اين مراتب در نامهاي به اطلاع آژانس بينالمللي انرژي اتمي رسيد». کاظم غريبآبادي افزود: «در اين نامه تصريح شده جمهوري اسلامي ايران از فردا [چهارشنبه] گازدهي «يواف۶» را در تأسيسات فردو آغاز خواهد کرد و از آژانس درخواست شده بازرسان آن براي نظارت بر اين فرايند، در ساعت مشخصشده در اين تأسيسات حضور داشته باشند».
بعد از اعلام ايران، آژانس بينالمللي انرژي اتمي روز پنجشنبه با صدور بيانيهاي اقدام ايران درخصوص انتقال يک سيلندر گاز هگزافلورايد اورانيوم به سايت فردو و اتصال آن به سانتريفيوژها در اين مرکز را تأييد کرد. در بيانيهاي که از سوي سخنگوي آژانس بينالمللي انرژي اتمي منتشر شد، آمده است که اين اقدام مقدمات قبل از عمليات غنيسازي است. تاکنون در گزارشهايي که آژانس بعد از اجراي برجام ارائه کرده، پايبندي ايران به اين توافق را تأييد کرده است. از زمان آغاز فرايند کاهش تعهدات ايران نيز ادعاهاي ايران درباره روند گامبهگام و جزئيات آن، با تأييد آژانس همراه بوده است. ايران يک سال پس از خروج يکجانبه آمريکا از برجام و در راستاي بندهاي ۲۶ و ۳۶ برجام، فرايند گامبهگام کاهش تعهدات را کليد زده است.
ظريف: به تعهدات پايبند باشيد، برخواهيم گشت
وزير خارجه ايران، پس از اعلام برداشتن گام چهارم ايران، در توييتر نوشت: «پاسخ ما به تروريسم اقتصادي و باجگيري، برعکس آن چيزي بود که به دونالد ترامپ باورانده شده بود. چهارمين گام ما در تعليق يکي از مفاد برجام، در پاراگراف ۳۶ برجام، به عنوان پاسخي به نقض عهد ايالات متحده و تروئيکاي اروپا پيشبيني شده است. راهحلي آسان براي ايالات متحده و تروئيکاي اروپا: به تعهدات خود پايبند باشيد، ما اين مسير را برخواهيم گشت». ظريف تصويري در اين توييت فرستاده، از مصاحبه سال گذشته همتاي آمريکايياش که اطمينان داده بود ايران برنامه هستهاي خود را از سر نخواهد گرفت.
بعيدينژاد: گام چهارم، «بيدارباش» ايران براي نجات برجام است
سفير ايران در انگليس در نشستي که با حضور نمايندگان روزنامهها و رسانههاي اصلي انگليس در سفارت ايران در لندن برگزار شد، گام چهارم ايران براي کاهش تعهدات در چارچوب برجام را بهمثابه اقدام «بيدارباش» ايران براي نجات اين توافق توصيف و تصريح کرد که طرفهاي اروپايي عضو برجام بايد براي حفظ اين توافق هزينه کنند. حميد بعيدينژاد روز پنجشنبه گفت: «اگر برخي شرکا و امضاکنندگان نتوانند به تعهدات خود عمل کنند، طبيعي است که اين پيمان نميتواند بهطور يکجانبه ادامه پيدا کند». او با اشاره به اينکه تلاشهاي ايران و برخي طرفهاي برجام تاکنون نتوانسته اين توافق را به مسير عادي اجرائيشدن بازگرداند، افزود: «ايران سياستي به عنوان سياست «بيدارباش» اتخاذ کرده است به اين منظور که طرفها را وادار به يافتن راهحلي براي خروج از وضعيت بد فعلي کند». بعيدينژاد همچنين در گفتوگو با شبکه بريتانيايي اسکاينيوز در پاسخ به پرسشی درباره گفتوگو با رئيسجمهور آمريکا براي دستيابي به توافق جديدي که موضوع موشکي را هم شامل شود، تصريح کرد: «انجام مذاکره مجدد درباره توافق جديد، کليت برجام را از بين ميبرد. ما بايد به توافقي که پس از سالها
مذاکرات فشرده به دست آمده، پايبند باشيم و به اجراي تعهداتمان بازگرديم».
روسيه: اقدامات آمريکا «غيرقابلقبول» است
دميتري پسکوف، سخنگوي رئيسجمهور روسيه، در واکنش به گام چهارم ايران براي کاهش تعهدات خود گفت: «ما موضع ايرانيها و فشار تحريمها بر آنان را درک ميکنيم، اما همزمان نگران حفظ توافق هستهاي موسوم به برجام هستيم». وزير امور خارجه روسيه جمعه اقدامات آمريکا عليه ايران را غيرقابلقبول خواند و بر مشروعيت توافق هستهاي ايران تأكيد کرد. لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، در سخنراني در کنفرانس عدم اشاعه در مسکو، با «غيرقابلقبول»خواندن اقدامات آمريکا عليه ايران، ازجمله اعمال تحريمهاي يکجانبه بر جمهوري اسلامي، تأكيد کرد که توافق هستهاي هنوز مشروعيت، قدرت و اهميت خود را از دست نداده است. ديروز همچنين ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه، اعلام کرد: رويکرد آمريکا در رويارويي با ايران مخرب و کوتهبينانه است.
آمريکا: اقدام ايران «باجگيري هستهاي» است
وزير خارجه ايالات متحده با انتشار بيانيهاي گام چهارم ايران را «باجگيري هستهاي» ايران توصيف کرد و بار ديگر خواستار همکاري «جامعه جهاني» براي افزايش فشار به ايران شد. او اقدامات هستهاي ايران را «تحريکآميز» خواند و مدعي شد ايران با اين اقدامات «حساس» به دنبال دستيابي سريع به سلاح اتمي است. سخنگوي وزارت خارجه آمريکا نيز گام چهارم را گامي بزرگ در مسير اشتباه دانست. سخنگوي وزارت خارجه آمريکا دراينباره مدعي شد: ايران دليل منطقي براي توسعه برنامه غنيسازي اورانيوم در تأسيسات فردو يا هيچ مکان ديگري ندارد مگر اينکه اين تصميم در راستاي تلاش براي باجخواهي هستهاي اتخاذ شده باشد که فقط به عميقترشدن انزواي سياسي و اقتصادي ايران منجر خواهد شد.
اروپاييها: تهران به تعهدات برجامي برگردد
اتحاديه اروپا چهارشنبه به گام چهارم برجامي ايران (کاهش تعهدات برجامي) واکنش نشان داد. به گزارش ايلنا، خبرگزاري فرانسه در خبري فوري از واکنش اتحاديه اروپا به گام چهارم برجامي ايران گزارش داده و عنوان کرد که بروکسل دراينباره ابراز نگراني کرده است. مايا کاسيانچيچ، سخنگوي اتحاديه اروپا، روز گذشته گفت که اين بلوک بيانيه مذکور را «مدنظر دارد»، اما منتظر تأييد آن از سوي آژانس بينالمللي انرژي اتمي است. او در جمع خبرنگاران در بروکسل گفت: «همچنان از ايران ميخواهيم که بدون تعلل از اين اقدامها دست بردارد، اقدامهايي که توافق هستهاي را زير سؤال ميبرد». کاسيانچيچ گفت: «در عين حال اين را عنوان کردهايم که تعهدمان به توافق هستهاي بستگي به پيروي ايران از برجام دارد». وزير امور خارجه انگليس نيز سهشنبه با صدور بيانيهاي، خواستار بازگشت ايران به اجراي کامل تعهداتش در برجام شد. دومينيک راب ادعا کرد: «اقدام اخير ايران بهوضوح با توافق هستهاي مغايرت دارد و خطري براي امنيت ملي ما محسوب ميشود». او افزود: «ما بهدنبال راهي براي انجام گفتوگوهاي سازنده در سطح بينالمللي هستيم؛ اما لازم است که ايران به تعهداتش پايبند بوده
و فوري به اجراي کامل آنها بازگردد». رئيسجمهور فرانسه چهارشنبه گام چهارم برجامي ايران را تصميمي جدي خواند و خبر داد که در روزهاي آينده رايزنيهايي با همتاي آمريکايي خود و ايرانيان انجام خواهد داد. به گزارش خبرگزاري فرانسه، امانوئل مکرون به خبرنگاران گفت: «در روزهاي آتي رايزنيهايي ازجمله با طرف ايراني انجام خواهم داد که بايد منجر به نتيجهاي شود». او همچنين مدعي شد که ايران براي نخستين بار آشکارا از توافق هستهاي خارج شده است و اين اقدام را «تغييري اساسي» نسبت به مواضع پيشين تهران دانست. مکرون اعلام کرد که هفتههاي آتي به افزايش فشارها بر ايران براي بازگشت به چارچوب توافق اختصاص خواهد داشت و افزود که اين اقدام بايد همراه با «کاهش برخي از تحريمها» باشد.
وزير خارجه آلمان نيز موضع کشورش در قبال گام چهارم کاهش تعهدات هستهاي ايران را تبيين کرد. هايکو ماس، چهارشنبهشب با «غيرقابلپذيرش» خواندن گام چهارم گفت تهران بايد تصميم خود براي ازسرگيري غنيسازي اورانيوم را لغو کند. بر اساس گزارش خبرگزاري فرانسه، ماس تأكيد کرد: ما از ايران ميخواهيم همه گامهايي را که از ماه جولای (تيرماه) برداشته لغو کند و به پايبندي کامل به تعهدات خود بازگردد.
ژاپن: به گفتوگو ادامه دهيم
سخنگوي ارشد دولت ژاپن در واکنش به گام چهارم ايران گفت کشورش هر تلاشي را براي کاهش تنشها انجام خواهد داد. به گزارش تارنماي شبکه تلويزيوني اناچکي ژاپن، يوشيهيده سوگا به خبرنگاران گفت ژاپن اميدوار است تا نقشي سازنده در اين برهه دشوار ايفا کند. او تأكيد کرد که ژاپن متحد آمريکا بوده و همچنين روابط خوبي با ايران دارد. سوگا افزود که ژاپن به پيگيري گفتوگو ادامه داده و هر تلاش ديپلماتيکي را براي کاهش تنشها در خاورميانه و پيشبرد صلح و ثبات در منطقه به کار خواهد بست.
چين: فقط آمريکا ميتواند بحراني را که ايجاد کرده رفع کند
پيشتر، سخنگوي وزارت خارجه چين نيز با اشاره به تنشهاي مسئله هستهاي ايران اعلام کرد که فقط آمريکا ميتواند اين بحراني را که ايجاد کرده درست کند. گنگ شوانگ، سخنگوي اين وزارتخانه سهشنبه در کنفرانس خبري هفتگي خود در واکنش به راهاندازي و گازدهي زنجيره سانتريفيوژهاي مياني IR6 در سايت هستهاي نظنر گفت: «ريشه تنشهاي حال حاضر مسئله هستهاي ايران را ميتوان در خروج يکجانبه آمريکا از توافق هستهاي برجام و اعمال کمپين فشار حداکثري عليه ايران يافت». او در ادامه افزود: «ما در چين يک ضربالمثل داريم که ميگويد «هيچکس از خود آن کسي که طناب را گره زده است، براي گشودن همان گره مناسبتر نيست»».
گزارش سازمان انرژي اتمي درباره جلوگيري از ورود يک بازرس آژانس به سايت نطنز
غريبآبادي: حقوق بازرسان را نقض نکرديم
سفير و نماينده دائم کشورمان نزد سازمانهاي بينالمللي در وين، پنجشنبه پس از شرکت در نشست ويژه شوراي حکام آژانس بينالمللي انرژي اتمي به خبرنگاران گزارش کاملي را درباره گاهشمار اتفاقاتي که از ورود بازرس به سايت هستهاي نطنز تا خروجش از کشور روي داد، براي اعضاي شورا ارائه و تأكيد کرده است که ايران در اين زمینه دغدغههاي امنيتي دارد. کاظم غريبآبادي افزود: «اينجا بحث نقض مزايا و مصونيتهاي بازرسان سازمان بينالمللي انرژي اتمي مطرح نيست و ما حقوق آنها را نقض نکرديم». غريبآبادي افزود: «ما به حقوق و تعهداتمان در اين زمينه واقف هستيم اما زماني که بازرس در تأسيسات نطنز بود، ديتکتورهاي ما شناسايي کردند که اين بازرس ميتواند مواد خطرناک به همراه خودش داشته باشد». او ادامه داد: «پس از آن اقدامات متعددي صورت گرفت و تنها يک بار از ديتکتور استفاده نشد بلکه در محيطهاي مختلف از ديتکتور استفاده شد». سفير ايران با اشاره به اينکه اين موضوع با آژانس تحت بررسي است، خاطرنشان کرد: «من به اعضاي شورا گفتم با توجه به سوابق خرابکاري در تأسيسات هستهاي ما، بههيچوجه و تحت هيچ شرايطي امنيت ملي و همچنين ايمني و امنيت تأسيسات هستهاي کشور را مورد مصالحه قرار نخواهيم داد و اصرار داريم که آژانس بايد با ما همکاري کامل کند که تحقيقات را بهصورت کامل انجام بدهيم». او افزود: «البته آژانس طي نامهاي کتبي به ما اعلام کرد که آمادگي دارد در روند تحقيقات با ما همکاري کند و اين موضوعي است که مورد استقبال ما هم قرار گرفته است». سازمان انرژي اتمي ايران عصر چهارشنبه با انتشار گزارشي اعلام کرد: «بهطور معمول وسایل همراه تمام بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي، در بدو ورود به هريک از سايتهاي هستهاي مورد تفتيش و کنترل قرار ميگيرد. در ظاهر، هنگام ورود اين خانم بازرس تجهيزات کنترلي علامت هشدار را نشان داده است و به همين دليل ضمن کنترل وسايل همراه بازرس از ورود او به سايت جلوگيري شده و مراتب امر به آژانس بينالمللي انرژي اتمي منعکس شد و از طرف جمهوري اسلامي ايران به آژانس اعلام ميشود که پذيرش قبلي اين بازرس لغوشده تلقي ميشود». اين گزارش ميافزايد: «ايران همچنين خواستار همکاري آژانس براي ادامه تحقيقات در اين زمینه شده است که آژانس نيز در پاسخي کتبي اين موضوع را ميپذيرد. در نتيجه لغو پذيرش بازرس، او با ناتمامگذاشتن مأموريت خود ايران را به مقصد وين ترک کرده است». سخنگوي آژانس بينالمللي انرژي اتمي روز پنجشنبه اعلام کرد که اين سازمان براي روشنشدن ماجراي عدمورود يکي از بازرسان اين آژانس به سايت غنيسازي نطنز، به مشورت با ايران ادامه ميدهد. در بيانيهاي که از سوي سخنگوي رسمي آژانس بينالمللي انرژي اتمي منتشر شد، آمده است که اين سازمان بهصورت علني درباره جزئيات اين مسئله ورود نميکند اما بر اساس اطلاعات موجود، آژانس با روايت ايران درباره ماجراي بازرسي که وظايف پادماني خود را در ايران پيگيري ميکرده، موافق نيست.