اجلاس ۱۷۷ اوپک و کنشگری ایران

نشست 177 وزرای نفت اوپک عصر جمعه با توافق بر سر کاهش 503 هزار بشکه‌ای تولید نفت اعضای اوپک و اعضای غیر‌اوپک به پایان رسید. این تصمیم راهبردی که از قبل برگزاری نشست پیش‌بینی می‌شد، با دوراندیشی کشورهای عمده تولید‌کننده در اوپک و غیر‌اوپک با هدف کمک به افزایش قیمت نفت یا دست‌کم تثبیت قیمت و جلوگیری از کاهش قیمت نفت اتخاذ شد. تصمیم اوپک سطح کاهش تولید نفت کشورهای تولید‌کننده را از ابتدای سال 2020 به یک‌میلیون‌و 703 هزار بشکه افزایش می‌دهد. سهم کشورهای عضو اوپک از کاهش اخیر، 372 هزار بشکه و کشورهای غیر‌اوپک 131 هزار بشکه است. ائتلافی که از ابتدای 2016 بین کشورهای نفتی اوپک با غیراوپک شکل گرفته، با اجلاس 177 و با تصمیم به کاهش بیشتر تولید تداوم یافت؛ ائتلافی که به صورت نانوشته و غیر‌اعلامی عمدتا در مقابل سیاست‌های نفتی آمریکا ایجاد شده و به‌خوبی تاکنون ادامه یافته است. دولت ترامپ از زمان شروع به کار در سال 2016 سیاست‌های متمرکزی برای تضعیف جایگاه اوپک، کاهش قیمت نفت و تقویت جایگاه ایالات متحده در بازار اتخاذ کرده؛ به‌گونه‌ای‌که تولید نفت این کشور از 11 میلیون بشکه به 13.5 میلیون بشکه افزایش یافته است. تصمیم اوپک با وجود حضور متحدان راهبردی آمریکا در اوپک مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت صورت گرفت و این حکایت از ترجیح منافع اقتصادی بر منافع سیاسی این کشورها دارد. با این تصمیم، ایالات متحده آمریکا باید با هزینه بالا همچنان سیاست‌های نفتی خود را برای رسیدن به اهداف اقتصادی مانند ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر ادامه دهد. آمریکا در تضعیف اوپک همچنان ناکام ماند؛ هرچند در این عرصه با تحریم کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا تلاش داشته و دارد که به اهداف نفتی خود دست یابد؛ اما حتی این سیاست‌ها نیز برای این کشور پرهزینه ارزیابی می‌شود. به‌این‌ترتیب بازار جهانی نفت سال 2019 را با ثبات نسبی و با سطح قیمتی در حدود 65 دلار پشت سر گذاشت؛ قیمت متوسطی که از رقم پیش‌بینی‌شده برای این سال یعنی 61 دلار برای هر بشکه بیشتر است. از سوی دیگر سال 2020 نیز با قیمت نفت 62 دلار آغاز می‌شود که می‌تواند قیمت قابل اعتماد و امیدبخشی برای کشورهای تولید‌کننده نفت باشد.

این شرایط برای ترامپ که سال سختی را در عرصه سیاست داخلی یعنی استیضاح و انتخاب مجدد دارد، خوشایند نخواهد بود. از سوی دیگر یکی از نکات درخور‌توجه در اجلاس 177، حضور فعال و مؤثر ایران بود. ایران با وجود پایین‌بودن سهم صادرات نفت در پی اعمال تحریم‌های نفتی آمریکا، همچنان نقشی فعال و مؤثر در تصمیم‌گیری‌های اوپک داشت و در قالب رایزنی دوجانبه و چندجانبه با وزیران نفت حاضر در اجلاس، در پیشبرد سیاست کاهش بیشتر تولید نفت اعضا تأثیرگذار بود. این کنش فعال در حالی صورت گرفت که ایران خود و دو کشور دیگر یعنی ونزوئلا و لیبی را از این قاعده همچنان مستثنا کرد و این استثنا برای آینده و در شرایطی که ایران به ظرفیت طبیعی تولید و صادرات نفت با رفع احتمالی تحریم‌ها برسد، هم تسری پیدا کرد. واقعیت آن است که تحریم‌های نفتی و کاهش صادرات نفت، مانعی برای کنش فعال و حضور تأثیرگذار در عرصه کنشگری و تصمیم‌گیری اوپک تاکنون نبوده و نیست. در‌واقع ایران تلاش داشته از ظرفیت و توانمندی‌های دیپلماسی اقتصادی و اعتبار بین‌المللی نهایت بهره‌برداری را برای احقاق حق کشور داشته باشد و این مهم مدیریت کنونی صنعت نفت را با وجود همه فشارها و بی‌مهری‌های داخلی متمایز کرده است.

نشست 177 وزرای نفت اوپک عصر جمعه با توافق بر سر کاهش 503 هزار بشکه‌ای تولید نفت اعضای اوپک و اعضای غیر‌اوپک به پایان رسید. این تصمیم راهبردی که از قبل برگزاری نشست پیش‌بینی می‌شد، با دوراندیشی کشورهای عمده تولید‌کننده در اوپک و غیر‌اوپک با هدف کمک به افزایش قیمت نفت یا دست‌کم تثبیت قیمت و جلوگیری از کاهش قیمت نفت اتخاذ شد. تصمیم اوپک سطح کاهش تولید نفت کشورهای تولید‌کننده را از ابتدای سال 2020 به یک‌میلیون‌و 703 هزار بشکه افزایش می‌دهد. سهم کشورهای عضو اوپک از کاهش اخیر، 372 هزار بشکه و کشورهای غیر‌اوپک 131 هزار بشکه است. ائتلافی که از ابتدای 2016 بین کشورهای نفتی اوپک با غیراوپک شکل گرفته، با اجلاس 177 و با تصمیم به کاهش بیشتر تولید تداوم یافت؛ ائتلافی که به صورت نانوشته و غیر‌اعلامی عمدتا در مقابل سیاست‌های نفتی آمریکا ایجاد شده و به‌خوبی تاکنون ادامه یافته است. دولت ترامپ از زمان شروع به کار در سال 2016 سیاست‌های متمرکزی برای تضعیف جایگاه اوپک، کاهش قیمت نفت و تقویت جایگاه ایالات متحده در بازار اتخاذ کرده؛ به‌گونه‌ای‌که تولید نفت این کشور از 11 میلیون بشکه به 13.5 میلیون بشکه افزایش یافته است. تصمیم اوپک با وجود حضور متحدان راهبردی آمریکا در اوپک مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت صورت گرفت و این حکایت از ترجیح منافع اقتصادی بر منافع سیاسی این کشورها دارد. با این تصمیم، ایالات متحده آمریکا باید با هزینه بالا همچنان سیاست‌های نفتی خود را برای رسیدن به اهداف اقتصادی مانند ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر ادامه دهد. آمریکا در تضعیف اوپک همچنان ناکام ماند؛ هرچند در این عرصه با تحریم کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا تلاش داشته و دارد که به اهداف نفتی خود دست یابد؛ اما حتی این سیاست‌ها نیز برای این کشور پرهزینه ارزیابی می‌شود. به‌این‌ترتیب بازار جهانی نفت سال 2019 را با ثبات نسبی و با سطح قیمتی در حدود 65 دلار پشت سر گذاشت؛ قیمت متوسطی که از رقم پیش‌بینی‌شده برای این سال یعنی 61 دلار برای هر بشکه بیشتر است. از سوی دیگر سال 2020 نیز با قیمت نفت 62 دلار آغاز می‌شود که می‌تواند قیمت قابل اعتماد و امیدبخشی برای کشورهای تولید‌کننده نفت باشد.

این شرایط برای ترامپ که سال سختی را در عرصه سیاست داخلی یعنی استیضاح و انتخاب مجدد دارد، خوشایند نخواهد بود. از سوی دیگر یکی از نکات درخور‌توجه در اجلاس 177، حضور فعال و مؤثر ایران بود. ایران با وجود پایین‌بودن سهم صادرات نفت در پی اعمال تحریم‌های نفتی آمریکا، همچنان نقشی فعال و مؤثر در تصمیم‌گیری‌های اوپک داشت و در قالب رایزنی دوجانبه و چندجانبه با وزیران نفت حاضر در اجلاس، در پیشبرد سیاست کاهش بیشتر تولید نفت اعضا تأثیرگذار بود. این کنش فعال در حالی صورت گرفت که ایران خود و دو کشور دیگر یعنی ونزوئلا و لیبی را از این قاعده همچنان مستثنا کرد و این استثنا برای آینده و در شرایطی که ایران به ظرفیت طبیعی تولید و صادرات نفت با رفع احتمالی تحریم‌ها برسد، هم تسری پیدا کرد. واقعیت آن است که تحریم‌های نفتی و کاهش صادرات نفت، مانعی برای کنش فعال و حضور تأثیرگذار در عرصه کنشگری و تصمیم‌گیری اوپک تاکنون نبوده و نیست. در‌واقع ایران تلاش داشته از ظرفیت و توانمندی‌های دیپلماسی اقتصادی و اعتبار بین‌المللی نهایت بهره‌برداری را برای احقاق حق کشور داشته باشد و این مهم مدیریت کنونی صنعت نفت را با وجود همه فشارها و بی‌مهری‌های داخلی متمایز کرده است.