آتش به جان باغ تهران
روایت غمانگیز زهرا صدراعظم نوری از نابودی باغها
سالها سابقه کارشناسی و شهرداری منطقه در شهر تهران و مدیریت مرکز محیط زیست شهرداری و نیز مدیریت در سازمان محیط زیست کشور درکنار تحصیلات دکترای حوزه محیط زیست، وی را به یک متخصص و عضو پیگیر شورا برای بهبود محیط زیست و توسعه پایدار شهر تبدیل کرده است.صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای پنجم از مخاطرات محیطی و تدابیر شورا برای کاهش آن سخن میگوید.
به نظر میرسد تهران با انواع گوناگونی از مخاطرات طبیعی و حوادث و نیز نگرانیهای زیستمحیطی و آلودگیهای صوتی- بصری مواجه است. اولویتبندی این مسائل و میزان مخاطرات انجام شده است؟
در مورد شهری صحبت میکنیم که ساختار و بافتش در خیلی از محدودهها شکل گرفته و در مورد شهر از پیش طراحیشده صحبت نمیکنیم. درباره شهر تهران صحبت میکنیم که تقریبا خیلی از بافتها و قسمتهایش شکل گرفته و جمعیت سیالی حدود چهار، پنج میلیون نفر علاوه بر جمعیت ساکن شهر دارد و مسلم است که گرفتار مخاطرات و نگرانیهای مختلف محیطزیستی است. قاعدتا طرحهای جامعی که در حوزههای مختلف شهر نوشته میشود، در خیلی از این موارد دستهبندی میشود؛ مثلا شهر تهران در حال حاضر طرح جامع و تفصیلی دارد، طرح جامع حملونقل و ترافیک دارد، تلاش شد در این دوره طرح جامع فضای سبز شهر تهران نوشته شود، یک بار نوشته شده و بهروزرسانیاش در دستور کار است. در نظر داشته باشید که در بودجهریزی شهر تهران حوزهای تحت عنوان مأموریت مدیریت بحران در نظر گرفتیم که در آن حوزه سعی بر این شده که موارد مدنظر لحاظ شود. در زمینه آلودگی صوتی و بصری، جلساتی برگزار شده، نقشههای آلودگی صوتی شهر تهران تقریبا درآمده که میزان آلودگی به چه صورت است. یکی از وضعیتهای بحرانی در محدودهها و لکههایی که در اطراف اتوبانهای شهر تهران هستند اتفاق افتاده است. پیگیریهایی
انجام شده که این لایه آلودگی صوتی برود و در طرح تفصیلی شهر تهران برایش لایهای تنظیم شود که بارگذاری، تخریب و نوسازیهایی که قرار است انجام شود، با توجه به این لایه مدنظر قرار گیرد.
ازمیانرفتن باغها و تبدیلشان به برجها و مجتمعهای تجاری مسئله مهم تهران است که در برنامه سوم توسعه شهر هم به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است. سیاست شما برای صیانت از باغات که در عین حال دارای صرفه اقتصادی برای مالکان باشد، چیست؟
سیاست تغییر کاربری باغها در دوره جدید مدیریت شهری متوقف شد، مصوبه برجباغ شورای اسلامی شهر تهران لغو شد و در شورای پنجم پیشنهاد جدیدی به شورای عالی شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی داده شد که مرجع تصویب بودند. خوشبختانه مصوبه در شورای عالی شهرسازی و معماری مورد بررسی قرار گرفت و ابلاغ شد که در حال حاضر در حکم قانون اجرا میشود. با بررسیهایی که صورت گرفت، مصوبه برجباغ، باغات شهر را از بین برده بود و 30 درصد سطح اشغال و 70 درصد فضای باز، در 9 یا 11 طبقه و گاهی تا 25 طبقه ساخته میشد و عملا در 70 درصد از عرصه باقیمانده فضای سبزی را به شهر و شهروندان ارائه نمیداد و صرفا صرفه اقتصادی برای مالکان داشته است. با بررسیاي که انجام شد، تقریبا 128 هکتار از باغات شهر تهران با این مصوبه از بین رفت که جلوی این کار گرفته شد و در حال حاضر، با مصوبه اخیر صرفا بر 15 درصد سطح اشغال و سه طبقه، امکان احداث در باغات وجود دارد. مشخصا سیاست ما حفاظت و صیانت از باغات شهر تهران است. عوارضی تحت عنوان عوارض حفظ و گسترش فضای سبز از شهروندان گرفته میشود؛ به این صورت كه اگر قرار است ساختوسازی انجام شود، باید درختان محدوده
مورد توجه باشند. بررسیهایی انجام میشود و اگر درختان به لحاظ غیرقانونی کسر یا خشک شده باشند عوارضی تعلق میگیرد و به حساب شهرداری تهران ریخته میشود. در پیگیری کمیسیون سلامت خدمات شهری در سال 97، 50 درصد از این عوارض و در سال جاری، صددرصد عوارض حاصل از حفظ و گسترش در حساب جداگانهای ریخته میشود و مقرر شده صرف خرید باغات در مرحله اول در مناطقی شود که دارای فقر سرانه فضای سبز هستند که بحمدالله در حال پیگیری است. خرید چند باغ در منطقه 7، 8، 11، 17، 14 در حال پیگیری و کارسازی هستند که انجام شود. مصوبهای را در شورای شهر تهران گذراندیم و ناظر بر این موضوع است که باغات شهر تهران باید شناسنامهدار شوند، حدود ششهزارو 300 مورد باغ احصا شده و هزارو 600، هزارو 700 مورد طبق روال قانونی مصوبه شورا را اخذ کردهاند و بقیه باید روال اداری را طی کنند که در اولین گام باغات شهرمان را احصا کنیم و در گام بعدی نحوه حفظ و نگهداری از آنها مورد توجه قرار میگیرد که این کارها به موازات هم در حال پیشرفت و انجام است. در گذشته صرفا صرفه اقتصادی برای مالکان در حوزه باغات مورد توجه بوده که در حال حاضر با لغو مصوبه برجباغ و با وجود
هجمههای زیادی که به شورا و مدیریت شهری جدید وارد شده، جلوی این کار گرفته شده و تقریبا در دوره جدید حدود 473 پرونده از سنوات گذشته آوردند که مشمول مصوبه میشد و با توجه به لغو مصوبه برجباغ، جلوی این تعداد پرونده گرفته شد و با توجه به مصوبه شورا، به 62 پلاک از 473 پرونده که به صورت سیستمی تمام روند لازم برای صدور پروانه انجام شده بود مجوز دادیم که در کمیته فنی باغ که به منظور رسیدگی به رعایت ضوابط است تشکیل و در آنجا تصمیمگیری شود تا این 62 مورد با توجه به اینکه عوارض تعیینشده عینا و صددرصد پرداخت شده بود، در کمیته رسیدگی شود که آیا مطابق ضوابط جاری پروانه بدهند یا مثل گذشته که کمیته در حال بررسی 62 پلاک است و درباره 411 مورد هم مطابق ضوابط جدید شورای عالی شهر که مصوب شده روال طی خواهد شد.
برای بهبود شاخصهای فضای سبز در پهنه مرکزی تهران و کاهش نابرابری از حیث شاخص فضای سبز چه اقداماتی شده و چه سیاستهایی پیشرو دارید؟
اولویتمان بر این بوده که عوارض حفظ و گسترش فضای سبز که از شهروندان گرفته میشود در حساب جداگانه ریخته و صرف خرید باغات در مناطق کمبرخوردار از سرانه فضای سبز شود که اتفاق بسیار مهم و مبارکی بوده و بحمدالله در این دوره از مدیریت شهری انجام شده و الان در حال کارسازی در مناطق 7، 8، 17، 14، 11، 12 و 10 هستیم تا در این مناطق در صورتی که باغی شناسایی شود که عرصه خوبی باشد و درختان ارزشمندی داشته باشند پیگیری میشود و تشریفات اداری انجام شده و خریداری میشود. قانون حفظ و گسترش فضای سبز که مصوب سال 59 است آییننامه اجرائی را در شورای عالی استانها تنظیم کرده که پیرو آییننامه کارهای شورای شهر تهران، کمیسیون ماده 7 را که مستقر در سازمان بوستانهاست، تشکیل داده و متناظر با آن در مناطق 22گانه کمیسیون ماده 7 تشکیل میشود که بحث فضای سبز شهر را در نصابهای مختلف زمین پیگیری میکند و بالای دو هزار متر در سازمان بوستانها و زیر دو هزار متر در منطقه و کار به این منوال است که بحث احراز ماهیت زمین است که باغ است یا نه و موضوع دیگر درختانی است که در ساختوساز هستند، تعیین تکلیف میشود که اين درختان به چه نحوی جابهجا یا حفظ
شوند و تعهدات لازم گرفته میشود و سعی بر این است که فضای سبز مطلوب و مناسبی حین ساختوساز مورد توجه قرار بگیرد. البته فضای سبز در پهنه مرکزی هم باید مدنظر قرار بگیرد. در بافت مرکزی شهر تهران با بافت پر و شکلگرفته مواجه هستیم که در حال حاضر برنامهریزی برای این بخش بسیار سخت است اما اولويت بودجهای که از عوارض حفظ و گسترش به دست میآید، برای این مناطق است که اگر باغی باشد، خریداری شده و در اختیار شهروندان قرار گیرد.
در برنامه سوم توسعه از مهمترین اولویتهای شهری توسعه زیرساختها و ارتقاي آمادگی در برابر بلایا و توانایی بحران تعیین شده است. طرحها و سیاستهای محوری عملیاتی این حوزه چیست؟ چقدر امکان تحقق دارد؟
سازمانی را تحت عنوان سازمان مدیریت بحران شهر تهران مستقر در شهرداری تهران داریم، یعنی زیرمجموعه شهرداری تهران است که گاهی این سازمان با توجه به نامی که دارد تصور میشود برای شهر تهران است در صورتی که زیرمجموعه شهرداری تهران است و بودجههایش از جانب شهرداری تأمین میشود و مهمترین کارش توسعه زیرساختها و ارتقا و آمادگی در برابر بلایا و بحرانهاست و با توجه به سابقه این سازمان از سنوات گذشته و مدیریت جدیدی که الان در آنجا مستقر شده، موارد پیگیری میشود. مشخصا در برنامه سوم سیاستها و احکام لازم را در حوزه سیل، زلزله و حوادث انسانساخت در نظر گرفتهایم و با توجه به بارندگیهای خوبی که امسال در اسفند و فروردین شاهد بودیم، با کنترلهای لازمي که انجام شد، خطر وقوع سیل در فروردین از شهر تهران دور شد که نتیجه راهبری و کار گروهی بود که در شهرداری تهران انجام شده است. علاوه بر اینکه شهرداری تهران در داخل محدوده شهر تهران این پیگیریها را انجام میداد، سعی شد کمکهای لازم تا حد امکان به استان گلستان، خوزستان و لرستان انجام شود. سعی بر این بوده با توجه به اینکه در کل کشور سازمان مدیریت کل کشور هم داریم، سیاستهایی
تبیین شود که همراستا در آن جهت باشند. وظایف شهرداری تبیین و مشخص شود که آیا قرار است صفر تا صد موضوعات را سازمان مدیریت بحران انجام دهد یا تقسیم وظایف انجام شود که اینها در حال گفتوگو است. وقتی از بحران صحبت میکنیم طبق نرمهای بینالمللی شامل سه فاز قبل از بحران، حین بحران و پس از بحران است. سازمان آتشنشانی یکی از عناصر کلیدی در حوزه بحران است و در حال حاضر زیرمجموعه شهرداری تهران است و سعی شده به نحو احسن زیرساختها و امکانات لازم تأمین شود. با وجود سختیهایی که این دوره از مدیریت شهری در تأمین بودجه داشت، بودجه خیلی خوبی به سازمان آتشنشانی تعلق گرفت و در حال حاضر حدود 26 دستگاه نردبان خریداری شده و بهروزرسانی لباسهای آتشنشانان در برنامه قرار گرفته که انجام ميشود و انشاءالله بتوانیم آتشنشانان را با لباس و حداقل ادوات لازم بهروزشده در حوادث حمایت کنیم.
سالها سابقه کارشناسی و شهرداری منطقه در شهر تهران و مدیریت مرکز محیط زیست شهرداری و نیز مدیریت در سازمان محیط زیست کشور درکنار تحصیلات دکترای حوزه محیط زیست، وی را به یک متخصص و عضو پیگیر شورا برای بهبود محیط زیست و توسعه پایدار شهر تبدیل کرده است.صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای پنجم از مخاطرات محیطی و تدابیر شورا برای کاهش آن سخن میگوید.
به نظر میرسد تهران با انواع گوناگونی از مخاطرات طبیعی و حوادث و نیز نگرانیهای زیستمحیطی و آلودگیهای صوتی- بصری مواجه است. اولویتبندی این مسائل و میزان مخاطرات انجام شده است؟
در مورد شهری صحبت میکنیم که ساختار و بافتش در خیلی از محدودهها شکل گرفته و در مورد شهر از پیش طراحیشده صحبت نمیکنیم. درباره شهر تهران صحبت میکنیم که تقریبا خیلی از بافتها و قسمتهایش شکل گرفته و جمعیت سیالی حدود چهار، پنج میلیون نفر علاوه بر جمعیت ساکن شهر دارد و مسلم است که گرفتار مخاطرات و نگرانیهای مختلف محیطزیستی است. قاعدتا طرحهای جامعی که در حوزههای مختلف شهر نوشته میشود، در خیلی از این موارد دستهبندی میشود؛ مثلا شهر تهران در حال حاضر طرح جامع و تفصیلی دارد، طرح جامع حملونقل و ترافیک دارد، تلاش شد در این دوره طرح جامع فضای سبز شهر تهران نوشته شود، یک بار نوشته شده و بهروزرسانیاش در دستور کار است. در نظر داشته باشید که در بودجهریزی شهر تهران حوزهای تحت عنوان مأموریت مدیریت بحران در نظر گرفتیم که در آن حوزه سعی بر این شده که موارد مدنظر لحاظ شود. در زمینه آلودگی صوتی و بصری، جلساتی برگزار شده، نقشههای آلودگی صوتی شهر تهران تقریبا درآمده که میزان آلودگی به چه صورت است. یکی از وضعیتهای بحرانی در محدودهها و لکههایی که در اطراف اتوبانهای شهر تهران هستند اتفاق افتاده است. پیگیریهایی
انجام شده که این لایه آلودگی صوتی برود و در طرح تفصیلی شهر تهران برایش لایهای تنظیم شود که بارگذاری، تخریب و نوسازیهایی که قرار است انجام شود، با توجه به این لایه مدنظر قرار گیرد.
ازمیانرفتن باغها و تبدیلشان به برجها و مجتمعهای تجاری مسئله مهم تهران است که در برنامه سوم توسعه شهر هم به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است. سیاست شما برای صیانت از باغات که در عین حال دارای صرفه اقتصادی برای مالکان باشد، چیست؟
سیاست تغییر کاربری باغها در دوره جدید مدیریت شهری متوقف شد، مصوبه برجباغ شورای اسلامی شهر تهران لغو شد و در شورای پنجم پیشنهاد جدیدی به شورای عالی شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی داده شد که مرجع تصویب بودند. خوشبختانه مصوبه در شورای عالی شهرسازی و معماری مورد بررسی قرار گرفت و ابلاغ شد که در حال حاضر در حکم قانون اجرا میشود. با بررسیهایی که صورت گرفت، مصوبه برجباغ، باغات شهر را از بین برده بود و 30 درصد سطح اشغال و 70 درصد فضای باز، در 9 یا 11 طبقه و گاهی تا 25 طبقه ساخته میشد و عملا در 70 درصد از عرصه باقیمانده فضای سبزی را به شهر و شهروندان ارائه نمیداد و صرفا صرفه اقتصادی برای مالکان داشته است. با بررسیاي که انجام شد، تقریبا 128 هکتار از باغات شهر تهران با این مصوبه از بین رفت که جلوی این کار گرفته شد و در حال حاضر، با مصوبه اخیر صرفا بر 15 درصد سطح اشغال و سه طبقه، امکان احداث در باغات وجود دارد. مشخصا سیاست ما حفاظت و صیانت از باغات شهر تهران است. عوارضی تحت عنوان عوارض حفظ و گسترش فضای سبز از شهروندان گرفته میشود؛ به این صورت كه اگر قرار است ساختوسازی انجام شود، باید درختان محدوده
مورد توجه باشند. بررسیهایی انجام میشود و اگر درختان به لحاظ غیرقانونی کسر یا خشک شده باشند عوارضی تعلق میگیرد و به حساب شهرداری تهران ریخته میشود. در پیگیری کمیسیون سلامت خدمات شهری در سال 97، 50 درصد از این عوارض و در سال جاری، صددرصد عوارض حاصل از حفظ و گسترش در حساب جداگانهای ریخته میشود و مقرر شده صرف خرید باغات در مرحله اول در مناطقی شود که دارای فقر سرانه فضای سبز هستند که بحمدالله در حال پیگیری است. خرید چند باغ در منطقه 7، 8، 11، 17، 14 در حال پیگیری و کارسازی هستند که انجام شود. مصوبهای را در شورای شهر تهران گذراندیم و ناظر بر این موضوع است که باغات شهر تهران باید شناسنامهدار شوند، حدود ششهزارو 300 مورد باغ احصا شده و هزارو 600، هزارو 700 مورد طبق روال قانونی مصوبه شورا را اخذ کردهاند و بقیه باید روال اداری را طی کنند که در اولین گام باغات شهرمان را احصا کنیم و در گام بعدی نحوه حفظ و نگهداری از آنها مورد توجه قرار میگیرد که این کارها به موازات هم در حال پیشرفت و انجام است. در گذشته صرفا صرفه اقتصادی برای مالکان در حوزه باغات مورد توجه بوده که در حال حاضر با لغو مصوبه برجباغ و با وجود
هجمههای زیادی که به شورا و مدیریت شهری جدید وارد شده، جلوی این کار گرفته شده و تقریبا در دوره جدید حدود 473 پرونده از سنوات گذشته آوردند که مشمول مصوبه میشد و با توجه به لغو مصوبه برجباغ، جلوی این تعداد پرونده گرفته شد و با توجه به مصوبه شورا، به 62 پلاک از 473 پرونده که به صورت سیستمی تمام روند لازم برای صدور پروانه انجام شده بود مجوز دادیم که در کمیته فنی باغ که به منظور رسیدگی به رعایت ضوابط است تشکیل و در آنجا تصمیمگیری شود تا این 62 مورد با توجه به اینکه عوارض تعیینشده عینا و صددرصد پرداخت شده بود، در کمیته رسیدگی شود که آیا مطابق ضوابط جاری پروانه بدهند یا مثل گذشته که کمیته در حال بررسی 62 پلاک است و درباره 411 مورد هم مطابق ضوابط جدید شورای عالی شهر که مصوب شده روال طی خواهد شد.
برای بهبود شاخصهای فضای سبز در پهنه مرکزی تهران و کاهش نابرابری از حیث شاخص فضای سبز چه اقداماتی شده و چه سیاستهایی پیشرو دارید؟
اولویتمان بر این بوده که عوارض حفظ و گسترش فضای سبز که از شهروندان گرفته میشود در حساب جداگانه ریخته و صرف خرید باغات در مناطق کمبرخوردار از سرانه فضای سبز شود که اتفاق بسیار مهم و مبارکی بوده و بحمدالله در این دوره از مدیریت شهری انجام شده و الان در حال کارسازی در مناطق 7، 8، 17، 14، 11، 12 و 10 هستیم تا در این مناطق در صورتی که باغی شناسایی شود که عرصه خوبی باشد و درختان ارزشمندی داشته باشند پیگیری میشود و تشریفات اداری انجام شده و خریداری میشود. قانون حفظ و گسترش فضای سبز که مصوب سال 59 است آییننامه اجرائی را در شورای عالی استانها تنظیم کرده که پیرو آییننامه کارهای شورای شهر تهران، کمیسیون ماده 7 را که مستقر در سازمان بوستانهاست، تشکیل داده و متناظر با آن در مناطق 22گانه کمیسیون ماده 7 تشکیل میشود که بحث فضای سبز شهر را در نصابهای مختلف زمین پیگیری میکند و بالای دو هزار متر در سازمان بوستانها و زیر دو هزار متر در منطقه و کار به این منوال است که بحث احراز ماهیت زمین است که باغ است یا نه و موضوع دیگر درختانی است که در ساختوساز هستند، تعیین تکلیف میشود که اين درختان به چه نحوی جابهجا یا حفظ
شوند و تعهدات لازم گرفته میشود و سعی بر این است که فضای سبز مطلوب و مناسبی حین ساختوساز مورد توجه قرار بگیرد. البته فضای سبز در پهنه مرکزی هم باید مدنظر قرار بگیرد. در بافت مرکزی شهر تهران با بافت پر و شکلگرفته مواجه هستیم که در حال حاضر برنامهریزی برای این بخش بسیار سخت است اما اولويت بودجهای که از عوارض حفظ و گسترش به دست میآید، برای این مناطق است که اگر باغی باشد، خریداری شده و در اختیار شهروندان قرار گیرد.
در برنامه سوم توسعه از مهمترین اولویتهای شهری توسعه زیرساختها و ارتقاي آمادگی در برابر بلایا و توانایی بحران تعیین شده است. طرحها و سیاستهای محوری عملیاتی این حوزه چیست؟ چقدر امکان تحقق دارد؟
سازمانی را تحت عنوان سازمان مدیریت بحران شهر تهران مستقر در شهرداری تهران داریم، یعنی زیرمجموعه شهرداری تهران است که گاهی این سازمان با توجه به نامی که دارد تصور میشود برای شهر تهران است در صورتی که زیرمجموعه شهرداری تهران است و بودجههایش از جانب شهرداری تأمین میشود و مهمترین کارش توسعه زیرساختها و ارتقا و آمادگی در برابر بلایا و بحرانهاست و با توجه به سابقه این سازمان از سنوات گذشته و مدیریت جدیدی که الان در آنجا مستقر شده، موارد پیگیری میشود. مشخصا در برنامه سوم سیاستها و احکام لازم را در حوزه سیل، زلزله و حوادث انسانساخت در نظر گرفتهایم و با توجه به بارندگیهای خوبی که امسال در اسفند و فروردین شاهد بودیم، با کنترلهای لازمي که انجام شد، خطر وقوع سیل در فروردین از شهر تهران دور شد که نتیجه راهبری و کار گروهی بود که در شهرداری تهران انجام شده است. علاوه بر اینکه شهرداری تهران در داخل محدوده شهر تهران این پیگیریها را انجام میداد، سعی شد کمکهای لازم تا حد امکان به استان گلستان، خوزستان و لرستان انجام شود. سعی بر این بوده با توجه به اینکه در کل کشور سازمان مدیریت کل کشور هم داریم، سیاستهایی
تبیین شود که همراستا در آن جهت باشند. وظایف شهرداری تبیین و مشخص شود که آیا قرار است صفر تا صد موضوعات را سازمان مدیریت بحران انجام دهد یا تقسیم وظایف انجام شود که اینها در حال گفتوگو است. وقتی از بحران صحبت میکنیم طبق نرمهای بینالمللی شامل سه فاز قبل از بحران، حین بحران و پس از بحران است. سازمان آتشنشانی یکی از عناصر کلیدی در حوزه بحران است و در حال حاضر زیرمجموعه شهرداری تهران است و سعی شده به نحو احسن زیرساختها و امکانات لازم تأمین شود. با وجود سختیهایی که این دوره از مدیریت شهری در تأمین بودجه داشت، بودجه خیلی خوبی به سازمان آتشنشانی تعلق گرفت و در حال حاضر حدود 26 دستگاه نردبان خریداری شده و بهروزرسانی لباسهای آتشنشانان در برنامه قرار گرفته که انجام ميشود و انشاءالله بتوانیم آتشنشانان را با لباس و حداقل ادوات لازم بهروزشده در حوادث حمایت کنیم.