|

الزام بازنگری در فرایند‌ها

محمدحسین بوچانی. رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران

شهر تهران با مجموعه‌ای پیچیده از چالش‌ها و نارسایی‌ها مواجه است که حل عمده این چالش‌ها و نارسایی‌ها با رویه‌ها و سازوکارهای پیشین و تجربه‌شده تقریبا میسر نیست. به‌عبارت‌دیگر، حتی اگر تداوم رویه‌های سیاستی، مدیریتی و اجرائی پیشین از حیث مالی و اقتصادی میسر باشد، از منظر کارآمدی، اثربخشی «بهره‌وری» و شکوفایی جای تردید جدی برای تداوم آن روندها وجود دارد. الگوواره اداره تهران در شرایط کنونی مستلزم تعریف رویکردهای نوآورانه، علم‌پایه، فراگیر، مردم‌مدارانه، قانون‌مبنا و همه‌جانبه‌گرایانه است. طرح رویکرد «تهران شهری برای همه» در همین راستا بوده است. در این الگوواره لازم است بدون هیچ تردیدی از توسعه مبتنی بر خودرو و خصوصی‌سازی فضاهای عمومی جلوگیری شود. برای تحقق این رویکرد مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران به‌عنوان کانون ارتباطی حوزه «علم و اندیشه» با «اجرا و عمل» تلاش كرده است ضمن توجه به ظرفیت‌ها و فرصت‌های پیشین، مسیر اتصال حوزه‌های علم، نوآوری، دانشگاه، جامعه حرفه‌ای و مشاوران را با شهر، شهرداری و مدیریت شهری به نحوی بازنگری كند که بتوان فعالیت‌های اجرائی را بر مبنای خرد علمی، نوآورانه و خلاقانه طراحی و نزدیک کرد.
بر این اساس در دوره کنونی بر اساس معیارهای ذیل به تعریف پروژه‌های مطالعاتی و پژوهشی پرداخته ‌شده است:
مبنای حقوقی و الزامات قانونی هر طرح مطالعاتی ابتدا بايد روشن باشد، به‌عبارت‌دیگر قبل از شروع هر مطالعه تکالیف و مأموریت‌های حقوقی و اسناد بالادستی که شهرداری را مکلف به انجام آن فعالیت كرده است موردنظر و توجه قرار می‌گیرد. بنابراين مبنای عناوین پژوهشی بر اساس برنامه پنج‌ساله شهرداری تهران، طرح جامع، برنامه شهردار تهران، قانون شهرداری‌ها، قانون شوراها و همچنین مأموریت‌های سازمان‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات شهرداری تهران بوده است.
کاربست هر طرح مطالعاتی به‌عنوان یک تکلیف از ابتدا لازم است بیان شود، به‌عبارت‌دیگر براي هر پروژه تحقیقاتی ابتدا کاربست آن تعریف می‌شود.
در نظارت بر پروژه‌ها تأکید اصلی بر حضور بهره‌بردار به‌عنوان ذی‌نفع ضرورتی جدی تلقی شده است، به‌عبارت‌دیگر تلاش شده است بهره‌برداران در مسیر نظارت بر پروژه نقش‌آفرینی کنند. مشارکت جمعی کارفرما و بهره‌بردار از فرایند تعریف پروژه تا تعیین کاربست و ارائه خروجی الزامی شده است.
لازم است دوره زمانی مطالعات مدیریت شود. بنابراين تلاش شده است دوره زمانی مطالعه به‌واسطه کاربردی‌بودن مطالعات در کمتر از هشت ماه تعریف شود. در این خصوص تلاش شده است از بهترین مجریان دعوت به عمل ‌آید.
مطالعات به‌سوی تحقیقات کاربردی و اجرائی جهت‌یابی شده‌اند. حل مسائل شهری به شیوه علمی و نوآورانه و تمرکز بر مسائل کلیدی از مهم‌ترین محورها و دغدغه‌ها بوده است.
یکپارچه‌سازی مطالعات و پژوهش‌ها موضوع مورد توجه بعدی در تعریف مطالعات و تحقیقات بوده است. با استقرار سامانه پژوهش‌یار و بهره‌گیری از آن ضمن هماهنگی و یکپارچه‌سازی مطالعات در شهرداری از تعریف پروژه‌های مطالعاتی موازی جلوگیری شده و در ضمن مدیریت دانش نیز صورت گرفته است. اگر عنوان پروژه تحقیقاتی سوابقی از قبل داشته باشد، از طریق سامانه پژوهش‌یار قابل‌کنترل و مدیریت و قابل‌دسترس است.
بعد از بازنگری در فرایند تعریف پروژه‌های مطالعاتی، بازنگری در ساختارهای پژوهشی شهرداری تهران در اولویت قرار گرفته است. معاونت‌های ستادی، مناطق، سازمان‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات مختلف در شهرداری تهران در ادوار گذشته بدون توجه به اصول هماهنگی، وحدت رویه و یکپارچه‌سازی نسبت به تعریف پروژه‌های تحقیقاتی و مطالعاتی مبتنی بر نیاز خود اقدام می‌کردند. این روش ضمن موازی‌کاری سبب عدم مدیریت دانش در شهرداری تهران می‌شود، بنابراين این رویه به‌عنوان یک آسیب جدی فراروی مدیریت شهری تهران بود. هرچند از سال 1392 در قالب تبصره‌های بودجه سنواتی تأکید بر یکپارچه‌سازی مطالعات و هماهنگی از طریق کمیته‌های پژوهشی در مرکز مطالعات صورت می‌گرفت، اما در عمل و اجرا برنامه مطالعات شهرداری تهران مورد تأکید و تأيید قرار نمی‌گرفت و به‌صورت پراکنده و بخشی‌نگری و موازی‌کاری فعالیت پایان می‌یافت. با استقرار و به‌روزرسانی سامانه پژوهش‌یار و تشکیل 42 جلسه کمیته‌های پژوهشی با حضور معاونان محترم شهردار تهران در سال 98 (در چهار ماه) و کارگروه‌های تخصصی، ساختاری یکپارچه برای مطالعات و پژوهش در شهرداری تهران شکل‌ گرفته است. نتایج کار جمعی و مشارکتی این ساختار هماهنگ و یکپارچه، تعریف 160 محور و عنوان مطالعاتی بوده که به‌عنوان برنامه سال 1398 مرکز مطالعات در شورای معاونان، مشاوران و شهرداران (شهرداری تهران) طرح شده و در چارچوب تبصره 32 بودجه در مرحله ارسال برای شورای شهر تهران است.
عناوین پژوهشی تأییدشده در محورهای زیر تعریف ‌شده‌اند:
یکی دیگر از اقدامات و برنامه‌های مرکز، ایجاد کمیته‌های پژوهش و نوآوری 22گانه در مناطق شهرداری تهران بود، این اقدام در راستای پژوهش پایکی اقدامات اجرائی در مناطق و استفاده از روش‌های خلاقانه در اداره مناطق شهرداری تهران بود. استفاده از حضور نخبگان، دانشگاهیان، مراکز علم و نوآوری مراکز علمی و پژوهشی و همچنین جامعه تخصصی در همه حوزه‌ها در نشست‌ها و کمیته‌ها و کارگروه‌ها برنامه دیگر مرکز مطالعات در دوره کنونی بوده است. عقد تفاهم‌نامه و موافقت‌نامه و همچنین مشارکت عمومی و خصوصی با حضور حوزه‌های مختلف نوآوری و علمی از فعالیت‌های اصلی است. در شرایط کنونی ایجاد شبکه مدیریت دانش در حوزه مدیریت شهری مأموریت جدی و کلیدی مرکز مطالعات است و در زمینه شبکه مدیریت دانش مطالعات شهری به‌تدریج از طریق فضای سایبری و الکترونیک حلقه اتصال مطالعات مدیریت شهری از طریق مرکز مطالعات شکل خواهد گرفت.

شهر تهران با مجموعه‌ای پیچیده از چالش‌ها و نارسایی‌ها مواجه است که حل عمده این چالش‌ها و نارسایی‌ها با رویه‌ها و سازوکارهای پیشین و تجربه‌شده تقریبا میسر نیست. به‌عبارت‌دیگر، حتی اگر تداوم رویه‌های سیاستی، مدیریتی و اجرائی پیشین از حیث مالی و اقتصادی میسر باشد، از منظر کارآمدی، اثربخشی «بهره‌وری» و شکوفایی جای تردید جدی برای تداوم آن روندها وجود دارد. الگوواره اداره تهران در شرایط کنونی مستلزم تعریف رویکردهای نوآورانه، علم‌پایه، فراگیر، مردم‌مدارانه، قانون‌مبنا و همه‌جانبه‌گرایانه است. طرح رویکرد «تهران شهری برای همه» در همین راستا بوده است. در این الگوواره لازم است بدون هیچ تردیدی از توسعه مبتنی بر خودرو و خصوصی‌سازی فضاهای عمومی جلوگیری شود. برای تحقق این رویکرد مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران به‌عنوان کانون ارتباطی حوزه «علم و اندیشه» با «اجرا و عمل» تلاش كرده است ضمن توجه به ظرفیت‌ها و فرصت‌های پیشین، مسیر اتصال حوزه‌های علم، نوآوری، دانشگاه، جامعه حرفه‌ای و مشاوران را با شهر، شهرداری و مدیریت شهری به نحوی بازنگری كند که بتوان فعالیت‌های اجرائی را بر مبنای خرد علمی، نوآورانه و خلاقانه طراحی و نزدیک کرد.
بر این اساس در دوره کنونی بر اساس معیارهای ذیل به تعریف پروژه‌های مطالعاتی و پژوهشی پرداخته ‌شده است:
مبنای حقوقی و الزامات قانونی هر طرح مطالعاتی ابتدا بايد روشن باشد، به‌عبارت‌دیگر قبل از شروع هر مطالعه تکالیف و مأموریت‌های حقوقی و اسناد بالادستی که شهرداری را مکلف به انجام آن فعالیت كرده است موردنظر و توجه قرار می‌گیرد. بنابراين مبنای عناوین پژوهشی بر اساس برنامه پنج‌ساله شهرداری تهران، طرح جامع، برنامه شهردار تهران، قانون شهرداری‌ها، قانون شوراها و همچنین مأموریت‌های سازمان‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات شهرداری تهران بوده است.
کاربست هر طرح مطالعاتی به‌عنوان یک تکلیف از ابتدا لازم است بیان شود، به‌عبارت‌دیگر براي هر پروژه تحقیقاتی ابتدا کاربست آن تعریف می‌شود.
در نظارت بر پروژه‌ها تأکید اصلی بر حضور بهره‌بردار به‌عنوان ذی‌نفع ضرورتی جدی تلقی شده است، به‌عبارت‌دیگر تلاش شده است بهره‌برداران در مسیر نظارت بر پروژه نقش‌آفرینی کنند. مشارکت جمعی کارفرما و بهره‌بردار از فرایند تعریف پروژه تا تعیین کاربست و ارائه خروجی الزامی شده است.
لازم است دوره زمانی مطالعات مدیریت شود. بنابراين تلاش شده است دوره زمانی مطالعه به‌واسطه کاربردی‌بودن مطالعات در کمتر از هشت ماه تعریف شود. در این خصوص تلاش شده است از بهترین مجریان دعوت به عمل ‌آید.
مطالعات به‌سوی تحقیقات کاربردی و اجرائی جهت‌یابی شده‌اند. حل مسائل شهری به شیوه علمی و نوآورانه و تمرکز بر مسائل کلیدی از مهم‌ترین محورها و دغدغه‌ها بوده است.
یکپارچه‌سازی مطالعات و پژوهش‌ها موضوع مورد توجه بعدی در تعریف مطالعات و تحقیقات بوده است. با استقرار سامانه پژوهش‌یار و بهره‌گیری از آن ضمن هماهنگی و یکپارچه‌سازی مطالعات در شهرداری از تعریف پروژه‌های مطالعاتی موازی جلوگیری شده و در ضمن مدیریت دانش نیز صورت گرفته است. اگر عنوان پروژه تحقیقاتی سوابقی از قبل داشته باشد، از طریق سامانه پژوهش‌یار قابل‌کنترل و مدیریت و قابل‌دسترس است.
بعد از بازنگری در فرایند تعریف پروژه‌های مطالعاتی، بازنگری در ساختارهای پژوهشی شهرداری تهران در اولویت قرار گرفته است. معاونت‌های ستادی، مناطق، سازمان‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات مختلف در شهرداری تهران در ادوار گذشته بدون توجه به اصول هماهنگی، وحدت رویه و یکپارچه‌سازی نسبت به تعریف پروژه‌های تحقیقاتی و مطالعاتی مبتنی بر نیاز خود اقدام می‌کردند. این روش ضمن موازی‌کاری سبب عدم مدیریت دانش در شهرداری تهران می‌شود، بنابراين این رویه به‌عنوان یک آسیب جدی فراروی مدیریت شهری تهران بود. هرچند از سال 1392 در قالب تبصره‌های بودجه سنواتی تأکید بر یکپارچه‌سازی مطالعات و هماهنگی از طریق کمیته‌های پژوهشی در مرکز مطالعات صورت می‌گرفت، اما در عمل و اجرا برنامه مطالعات شهرداری تهران مورد تأکید و تأيید قرار نمی‌گرفت و به‌صورت پراکنده و بخشی‌نگری و موازی‌کاری فعالیت پایان می‌یافت. با استقرار و به‌روزرسانی سامانه پژوهش‌یار و تشکیل 42 جلسه کمیته‌های پژوهشی با حضور معاونان محترم شهردار تهران در سال 98 (در چهار ماه) و کارگروه‌های تخصصی، ساختاری یکپارچه برای مطالعات و پژوهش در شهرداری تهران شکل‌ گرفته است. نتایج کار جمعی و مشارکتی این ساختار هماهنگ و یکپارچه، تعریف 160 محور و عنوان مطالعاتی بوده که به‌عنوان برنامه سال 1398 مرکز مطالعات در شورای معاونان، مشاوران و شهرداران (شهرداری تهران) طرح شده و در چارچوب تبصره 32 بودجه در مرحله ارسال برای شورای شهر تهران است.
عناوین پژوهشی تأییدشده در محورهای زیر تعریف ‌شده‌اند:
یکی دیگر از اقدامات و برنامه‌های مرکز، ایجاد کمیته‌های پژوهش و نوآوری 22گانه در مناطق شهرداری تهران بود، این اقدام در راستای پژوهش پایکی اقدامات اجرائی در مناطق و استفاده از روش‌های خلاقانه در اداره مناطق شهرداری تهران بود. استفاده از حضور نخبگان، دانشگاهیان، مراکز علم و نوآوری مراکز علمی و پژوهشی و همچنین جامعه تخصصی در همه حوزه‌ها در نشست‌ها و کمیته‌ها و کارگروه‌ها برنامه دیگر مرکز مطالعات در دوره کنونی بوده است. عقد تفاهم‌نامه و موافقت‌نامه و همچنین مشارکت عمومی و خصوصی با حضور حوزه‌های مختلف نوآوری و علمی از فعالیت‌های اصلی است. در شرایط کنونی ایجاد شبکه مدیریت دانش در حوزه مدیریت شهری مأموریت جدی و کلیدی مرکز مطالعات است و در زمینه شبکه مدیریت دانش مطالعات شهری به‌تدریج از طریق فضای سایبری و الکترونیک حلقه اتصال مطالعات مدیریت شهری از طریق مرکز مطالعات شکل خواهد گرفت.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها