|

شاپور رستمی، معاونت امور مناطق شهرداری تهران در گفت‌وگو با «شرق»:

توسعه بی‌برنامه

نابرابری از شمال تا جنوب، غرب تا شرق تهران وجود دارد

نابرابری مناطق شهری تهران بیشتر به نابرابری شمال و جنوب شهر تقلیل داده می شود؛ حال آنکه نابرابری شرقی-غربی و نیز نابرابری درون برخی از مناطق یکی از مسائل مهم تهران امروز و نتیجه توسعه بی‌برنامه کالبدی شهر و بی‌توجهی در تأمین زیرساخت‌های شهری و خدمات عمومی و اجتماعی در گذشته است. شهرداران مناطق مدیران عملیاتی اجرای ماموریت‌های شهرداری و ارتقاء شاخص‌های توسعه در پهنه مدیریتی خود هستند.این موضوعات در گفت‌وگو با شاپور رستمی، معاون هماهنگی امور مناطق شهرداری تهران بررسی شده است.

جنابعالی به‌عنوان معاون امور مناطق شهرداری تهران از تجربه خوبی در حوزه‌های مدیریت بحران، گردشگری و برنامه‌ریزی شهرداری‌ها برخوردارید، برنامه‌ریزی فضایی در شهر چقدر در این معاونت اهمیت دارد؟ مشخصا برای توسعه بر مبنای ظرفیت‌ها و موقعیت‌های مناطق تهران چه گام‌هایی برداشته‌اید؟
در طرح جامع اخیر تهران تلاش بر آن شد تا با استفاده از مصاحبه‌هايي که با شهروندان شده است نواقص و مسائل موجود در شهر تهران حل شود. همچنین با توجه به ابلاغیه‌های سال 91 اقداماتی جهت بازنگری طرح تفصیلی شهر تهران صورت گرفت که برخی از این اقدامات همچنان در دستور کار قرار دارد. یکی از این مسائل بحث بلندمرتبه‌سازی در شهر تهران است که با توجه به مسائل و مشکلات موجود در سال 93 در دستور کار قرار گرفت و ممنوعیت ساخت برج‌های بلند‌تر از 12 طبقه در شهر تهران تصویب شد. از جمله مسائل دیگر می‌توان به بحث باغات و حفظ آنها و توسعه فضای سبز شهر تهران اشاره کرد که با توجه به تصمیمات شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم و مصوبات شورای عالی در این زمینه، این مسئله مورد توجه قرار گرفت. بحث دیگر مورد توجه شهرداری تهران بر اساس طرح جامع برنامه سوم توسعه شهر تهران است. در برنامه دوم توسعه بحث سرانه‌های خدمات در سطح شهر مورد توجه قرار گرفته بود اما به دلیل اینکه متولی تمامی سرانه‌های شهر، مانند بهداشتی، آموزشی و... شهرداری نیست، در برنامه سوم به سرانه خدماتی توجه می‌شود که زیر نظر شهرداری مشغول فعالیت هستند؛ مانند تجهیزات و تأسیسات شهری و... که شامل سوله‌های مدیریت بحران، میادین تره‌بار و فضا‌های سبز می‌شوند و به سرانه‌های آنها در شهر توجه مي‌شود. این برنامه هم‌اکنون به شهرداری تهران ابلاغ شده است. این برنامه در سطح‌های دوم و سوم که به سیاست‌گذاری و اجرا مربوط می‌شوند، در اولویت دستور کار در حوزه‌های تخصصی در سطح مناطق قرار گرفتند. در این سطوح هدف اصلی در مناطق تهیه سند توسعه محله است. از اصول مهم آمایش سرزمین و برنامه‌ریزی شهری بحث‌های پایداری و توسعه پایدار شهری است. سند توسعه محله به این اصول مهم می‌پردازد. به منظور تهیه این سند 150 محله محروم از لحاظ سرانه‌های خدماتی در شهر تهران از مجموع 352 محله در نظر گرفته شده‌اند تا در اولویت تهیه این سند قرار بگیرند.
با توجه به قانون، معمولا ملاک عمل شهرداری‌ها بر اساس اسناد فرادست است که در این موقعیت طرح‌های جامع و تفصیلی، مصوبات شورای شهر و علاوه بر این موارد برنامه سوم توسعه شهر تهران به عنوان طرح‌های بالادست شهرداری شناخته می‌شوند. بنابراين شهرداری موظف به اجرای فرامین معین‌شده توسط این طرح‌هاست و موضوعات مدیریت بحران، گردشگری و برنامه‌ریزی شهرداری‌ها در این اسناد مورد توجه فراوان قرار گرفته است.
طبق گفته رستمی، مدیریت بحران، گردشگری و توجه به ظرفیت‌های مناطق مختلف تهران از ابتدا در برنامه‌ها و بازدید‌های صورت‌گرفته مورد توجه بوده است. به این منظور در جلسات اولیه مدیر کل امور میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران دعوت شد و آمادگی شهرداری در فعال‌كردن مناطق مختلف تهران در بحث گردشگری با توجه به ظرفیت‌های موجود در مناطق به ایشان اعلام شد. در این سال‌ها نیز اقدامات صورت‌گرفته در بحث گردشگری در جهتی بوده است که با کمک بخش خصوصی، دواير دولتی، سازمان‌ها، نهاد‌ها، ارگان‌ها و شهرداری‌های مناطق بتوان از ظرفیت‌های موجود در مناطق مختلف بیشترین استفاده را برد. در بحث مدیریت بحران اقدامات و قوانینی تدوین شده‌اند که هم نواحی و هم مناطق قابلیت مدیریت بحران را داشته باشند؛ از جمله این اقدامات می‌توان به اجراي مانور‌ها و آموزش‌ها در زمینه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اشاره كرد که ورود به این موضوع با اجرای مانور‌هایی در استان‌های سیل‌زده گلستان، لرستان و خوزستان همراه بوده است. اجرای این مانورها به همراه مأموریت ویژه‌ای که از طرف شهردار به معاونت امور مناطق شهرداری تهران در زمینه مدیریت بحران در سیل استان خوزستان داده شده بود، با رضایت نمایندگان استان، نمایندگان محلی و شوراها و شهرداران مناطق همراه بوده است. این مانور با وجود خارج‌بودن از حیطه شهر تهران به عنوان یکی از نمونه‌های بارز هماهنگی میان بخش‌های مختلف شهرداری تهران به شمار می‌رود. همچنین در زمينه مدیریت بحران و تجربیات به‌دست‌آمده از سیل اخیر مستند‌سازی انجام شد تا بتواند تجربه‌ای برای مسائل آتی باشد.
نابرابری بین مناطق یا عدم توازن منطقه‌ای در تهران یک مسئله مهم و یکی از اولویت‌های شورای شهر و موضوعات کلیدی برنامه سوم توسعه شهر تهران است. چه گام‌هایی برای رفع آن و به‌ویژه کاهش فقر و نابرابری برداشته‌اید؟ در بودجه‌ریزی و تخصیص منابع بین مناطق چه انعکاسی داشته است؟
با توجه به اینکه شهرداری تهران یک ارگان درآمد-هزینه است، لازم است پروژه‌های تدوین‌شده برای شهر به گونه‌ای هوشمندانه انتخاب شوند تا بودجه به درستی در سطح شهر پخش شود. با این حال از 352 محله شهر تهران 150 محله محروم مشخص شده‌اند تا به لحاظ تأمین سرانه‌ها در اولویت قرار بگیرند؛ همچنین با توجه به اقدامات برنامه سوم توسعه و اقدامات و برنامه‌های شهردار و معاونت‌های متفاوت شهرداری، اقدامات آتی به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند که بیشترین اقدامات را در این 150 محله محروم انجام دهند. از جمله این اقدامات می‌توان به توجه ویژه به بافت‌های فرسوده، اجرای خطوط مترو تهران بیشتر در مناطق پایین‌دست شهر (خطوط 6 و 7 مترو تهران) اشاره کرد. سیاست‌های این معاونت به گونه‌ای است که شهرداران مناطق و نواحی در جهت بازدهی و شتاب بیشتر به سوی اهداف مورد نظر قدم بردارند. علاوه بر اینها تدابیری برای اختصاص بخش زیادی از بودجه شهرداری به بخش‌های محروم شهری اندیشیده شده است. یکی از مثال‌ها اجرای پروژه بزرگراه شهید رستگاری در منطقه 15 تهران است که از جمله پروژه‌های انجام‌شده در مناطق محروم شهر است. از جمله اقدامات دیگر در جهت کاهش نابرابری در این معاونت علاوه بر اقدامات اجرائی و مالی، فرهنگ‌سازی در مناطق مختلف شهر و افزایش آگاهی در سطح شهر و در مناطق محروم است.
معیارهای اصلی در انتخاب شهرداران مناطق و نواحی چیست؟ چه تفاوتی با گذشته داشته است؟
با توجه به انجام بخش زیادی از مأموریت‌های شهرداری توسط شهرداران مناطق، مسئله انتخاب این شهرداران یکی از مهم‌ترین مسائل این معاونت است و در این زمینه یکی از مهم‌ترین موضوعات در زمینه انتخاب شهرداران، بررسی و ارزیابی عملکرد شهرداران مناطق و نواحی در طول دوره خدمتشان است. به منظور ارزیابی بهتر فعالیت‌های شهرداران مناطق و نواحی 66 معیار در نظر گرفته شده که در این معیار‌ها وجود تخصص در زمینه مورد عمل یکی از مهم‌ترین معیار‌های ارزیابی و انتخاب شهرداران است. از دیگر معیار‌های مهم ارزیابی و انتخاب شهرداران مناطق این است که اشخاص باید از افراد موجود در شهرداری تهران انتخاب شوند و هم‌اکنون تمامی شهرداران نواحی از افراد و نیرو‌های موجود در خود شهرداری هستند و از ارگان‌های دیگر وارد این ارگان نشده‌اند. از دیگر ملاک‌های انتخاب سابقه کاری افراد است و مهم‌ترین معیار انتخاب، سلامت افراد انتخاب‌شده در همه ابعاد است. به منظور انتخاب شهرداران نواحی کمیته‌ای پنج‌نفره در معاونت امور مناطق تشکیل شده و افراد معرفی‌شده توسط شهرداران مناطق در این کمیته با توجه به آن 66 معیار مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورت وجود صلاحیت به‌عنوان شهرداران نواحی انتخاب می‌شوند.
برای رقابتی‌کردن مدیریت مناطق، کنترل و ارزیابی شهرداران مناطق چه ابزارها و روش‌هایی در اختیار دارید و چه بهبودی در دو سال مدیریت اصلاح‌طلبان داشته است؟
به این منظور نگاه شهرداری به سمت مناطقی رفته است که دچار محرومیت‌های متفاوتی هستند؛ همچنین از افرادی استفاده می‌شود که علاوه بر داشتن تخصص دارای سلامت در همه ابعاد باشند تا بهترین بهره‌وری را در زمینه شهرداری داشته باشند. همچنین با توجه به معیار‌های 66گانه این شهرداران به صورت دوره‌ای مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده در زمینه ارزیابی شهرداران مناطق ارزیابی منطقه با خود منطقه است و نه با مناطق دیگر، زیرا هر یک از مناطق پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های خاص خود و مشکلات و مسائل خود را دارند و مناطق با یکدیگر قابل مقایسه نیستند. یکی از مواردی که در زمینه بهبود در این دوره به چشم می‌خورد درآمد‌های مشروع شهرداری است که در این دوره در تمامی پروژه‌ها دیده می‌شود و درآمد‌های ناپایدار مانند تراکم‌فروشی و شهرفروشی دیگر به چشم نمی‌خورد. همچنین اجرای پروژه‌های مشارکتی در مناطق باعث کاهش هزینه‌های شهرداری شده‌اند، پروژه‌های ارتقادهنده وضعیت منطقه هستند و در چارچوب طرح‌های جامع و تفصیلی تهران شکل می‌گیرند و دیگر پروژه‌های تحمیلی توسط سرمایه‌گذاران در این دوره دیده نمی‌شود.

نابرابری مناطق شهری تهران بیشتر به نابرابری شمال و جنوب شهر تقلیل داده می شود؛ حال آنکه نابرابری شرقی-غربی و نیز نابرابری درون برخی از مناطق یکی از مسائل مهم تهران امروز و نتیجه توسعه بی‌برنامه کالبدی شهر و بی‌توجهی در تأمین زیرساخت‌های شهری و خدمات عمومی و اجتماعی در گذشته است. شهرداران مناطق مدیران عملیاتی اجرای ماموریت‌های شهرداری و ارتقاء شاخص‌های توسعه در پهنه مدیریتی خود هستند.این موضوعات در گفت‌وگو با شاپور رستمی، معاون هماهنگی امور مناطق شهرداری تهران بررسی شده است.

جنابعالی به‌عنوان معاون امور مناطق شهرداری تهران از تجربه خوبی در حوزه‌های مدیریت بحران، گردشگری و برنامه‌ریزی شهرداری‌ها برخوردارید، برنامه‌ریزی فضایی در شهر چقدر در این معاونت اهمیت دارد؟ مشخصا برای توسعه بر مبنای ظرفیت‌ها و موقعیت‌های مناطق تهران چه گام‌هایی برداشته‌اید؟
در طرح جامع اخیر تهران تلاش بر آن شد تا با استفاده از مصاحبه‌هايي که با شهروندان شده است نواقص و مسائل موجود در شهر تهران حل شود. همچنین با توجه به ابلاغیه‌های سال 91 اقداماتی جهت بازنگری طرح تفصیلی شهر تهران صورت گرفت که برخی از این اقدامات همچنان در دستور کار قرار دارد. یکی از این مسائل بحث بلندمرتبه‌سازی در شهر تهران است که با توجه به مسائل و مشکلات موجود در سال 93 در دستور کار قرار گرفت و ممنوعیت ساخت برج‌های بلند‌تر از 12 طبقه در شهر تهران تصویب شد. از جمله مسائل دیگر می‌توان به بحث باغات و حفظ آنها و توسعه فضای سبز شهر تهران اشاره کرد که با توجه به تصمیمات شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم و مصوبات شورای عالی در این زمینه، این مسئله مورد توجه قرار گرفت. بحث دیگر مورد توجه شهرداری تهران بر اساس طرح جامع برنامه سوم توسعه شهر تهران است. در برنامه دوم توسعه بحث سرانه‌های خدمات در سطح شهر مورد توجه قرار گرفته بود اما به دلیل اینکه متولی تمامی سرانه‌های شهر، مانند بهداشتی، آموزشی و... شهرداری نیست، در برنامه سوم به سرانه خدماتی توجه می‌شود که زیر نظر شهرداری مشغول فعالیت هستند؛ مانند تجهیزات و تأسیسات شهری و... که شامل سوله‌های مدیریت بحران، میادین تره‌بار و فضا‌های سبز می‌شوند و به سرانه‌های آنها در شهر توجه مي‌شود. این برنامه هم‌اکنون به شهرداری تهران ابلاغ شده است. این برنامه در سطح‌های دوم و سوم که به سیاست‌گذاری و اجرا مربوط می‌شوند، در اولویت دستور کار در حوزه‌های تخصصی در سطح مناطق قرار گرفتند. در این سطوح هدف اصلی در مناطق تهیه سند توسعه محله است. از اصول مهم آمایش سرزمین و برنامه‌ریزی شهری بحث‌های پایداری و توسعه پایدار شهری است. سند توسعه محله به این اصول مهم می‌پردازد. به منظور تهیه این سند 150 محله محروم از لحاظ سرانه‌های خدماتی در شهر تهران از مجموع 352 محله در نظر گرفته شده‌اند تا در اولویت تهیه این سند قرار بگیرند.
با توجه به قانون، معمولا ملاک عمل شهرداری‌ها بر اساس اسناد فرادست است که در این موقعیت طرح‌های جامع و تفصیلی، مصوبات شورای شهر و علاوه بر این موارد برنامه سوم توسعه شهر تهران به عنوان طرح‌های بالادست شهرداری شناخته می‌شوند. بنابراين شهرداری موظف به اجرای فرامین معین‌شده توسط این طرح‌هاست و موضوعات مدیریت بحران، گردشگری و برنامه‌ریزی شهرداری‌ها در این اسناد مورد توجه فراوان قرار گرفته است.
طبق گفته رستمی، مدیریت بحران، گردشگری و توجه به ظرفیت‌های مناطق مختلف تهران از ابتدا در برنامه‌ها و بازدید‌های صورت‌گرفته مورد توجه بوده است. به این منظور در جلسات اولیه مدیر کل امور میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران دعوت شد و آمادگی شهرداری در فعال‌كردن مناطق مختلف تهران در بحث گردشگری با توجه به ظرفیت‌های موجود در مناطق به ایشان اعلام شد. در این سال‌ها نیز اقدامات صورت‌گرفته در بحث گردشگری در جهتی بوده است که با کمک بخش خصوصی، دواير دولتی، سازمان‌ها، نهاد‌ها، ارگان‌ها و شهرداری‌های مناطق بتوان از ظرفیت‌های موجود در مناطق مختلف بیشترین استفاده را برد. در بحث مدیریت بحران اقدامات و قوانینی تدوین شده‌اند که هم نواحی و هم مناطق قابلیت مدیریت بحران را داشته باشند؛ از جمله این اقدامات می‌توان به اجراي مانور‌ها و آموزش‌ها در زمینه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اشاره كرد که ورود به این موضوع با اجرای مانور‌هایی در استان‌های سیل‌زده گلستان، لرستان و خوزستان همراه بوده است. اجرای این مانورها به همراه مأموریت ویژه‌ای که از طرف شهردار به معاونت امور مناطق شهرداری تهران در زمینه مدیریت بحران در سیل استان خوزستان داده شده بود، با رضایت نمایندگان استان، نمایندگان محلی و شوراها و شهرداران مناطق همراه بوده است. این مانور با وجود خارج‌بودن از حیطه شهر تهران به عنوان یکی از نمونه‌های بارز هماهنگی میان بخش‌های مختلف شهرداری تهران به شمار می‌رود. همچنین در زمينه مدیریت بحران و تجربیات به‌دست‌آمده از سیل اخیر مستند‌سازی انجام شد تا بتواند تجربه‌ای برای مسائل آتی باشد.
نابرابری بین مناطق یا عدم توازن منطقه‌ای در تهران یک مسئله مهم و یکی از اولویت‌های شورای شهر و موضوعات کلیدی برنامه سوم توسعه شهر تهران است. چه گام‌هایی برای رفع آن و به‌ویژه کاهش فقر و نابرابری برداشته‌اید؟ در بودجه‌ریزی و تخصیص منابع بین مناطق چه انعکاسی داشته است؟
با توجه به اینکه شهرداری تهران یک ارگان درآمد-هزینه است، لازم است پروژه‌های تدوین‌شده برای شهر به گونه‌ای هوشمندانه انتخاب شوند تا بودجه به درستی در سطح شهر پخش شود. با این حال از 352 محله شهر تهران 150 محله محروم مشخص شده‌اند تا به لحاظ تأمین سرانه‌ها در اولویت قرار بگیرند؛ همچنین با توجه به اقدامات برنامه سوم توسعه و اقدامات و برنامه‌های شهردار و معاونت‌های متفاوت شهرداری، اقدامات آتی به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند که بیشترین اقدامات را در این 150 محله محروم انجام دهند. از جمله این اقدامات می‌توان به توجه ویژه به بافت‌های فرسوده، اجرای خطوط مترو تهران بیشتر در مناطق پایین‌دست شهر (خطوط 6 و 7 مترو تهران) اشاره کرد. سیاست‌های این معاونت به گونه‌ای است که شهرداران مناطق و نواحی در جهت بازدهی و شتاب بیشتر به سوی اهداف مورد نظر قدم بردارند. علاوه بر اینها تدابیری برای اختصاص بخش زیادی از بودجه شهرداری به بخش‌های محروم شهری اندیشیده شده است. یکی از مثال‌ها اجرای پروژه بزرگراه شهید رستگاری در منطقه 15 تهران است که از جمله پروژه‌های انجام‌شده در مناطق محروم شهر است. از جمله اقدامات دیگر در جهت کاهش نابرابری در این معاونت علاوه بر اقدامات اجرائی و مالی، فرهنگ‌سازی در مناطق مختلف شهر و افزایش آگاهی در سطح شهر و در مناطق محروم است.
معیارهای اصلی در انتخاب شهرداران مناطق و نواحی چیست؟ چه تفاوتی با گذشته داشته است؟
با توجه به انجام بخش زیادی از مأموریت‌های شهرداری توسط شهرداران مناطق، مسئله انتخاب این شهرداران یکی از مهم‌ترین مسائل این معاونت است و در این زمینه یکی از مهم‌ترین موضوعات در زمینه انتخاب شهرداران، بررسی و ارزیابی عملکرد شهرداران مناطق و نواحی در طول دوره خدمتشان است. به منظور ارزیابی بهتر فعالیت‌های شهرداران مناطق و نواحی 66 معیار در نظر گرفته شده که در این معیار‌ها وجود تخصص در زمینه مورد عمل یکی از مهم‌ترین معیار‌های ارزیابی و انتخاب شهرداران است. از دیگر معیار‌های مهم ارزیابی و انتخاب شهرداران مناطق این است که اشخاص باید از افراد موجود در شهرداری تهران انتخاب شوند و هم‌اکنون تمامی شهرداران نواحی از افراد و نیرو‌های موجود در خود شهرداری هستند و از ارگان‌های دیگر وارد این ارگان نشده‌اند. از دیگر ملاک‌های انتخاب سابقه کاری افراد است و مهم‌ترین معیار انتخاب، سلامت افراد انتخاب‌شده در همه ابعاد است. به منظور انتخاب شهرداران نواحی کمیته‌ای پنج‌نفره در معاونت امور مناطق تشکیل شده و افراد معرفی‌شده توسط شهرداران مناطق در این کمیته با توجه به آن 66 معیار مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورت وجود صلاحیت به‌عنوان شهرداران نواحی انتخاب می‌شوند.
برای رقابتی‌کردن مدیریت مناطق، کنترل و ارزیابی شهرداران مناطق چه ابزارها و روش‌هایی در اختیار دارید و چه بهبودی در دو سال مدیریت اصلاح‌طلبان داشته است؟
به این منظور نگاه شهرداری به سمت مناطقی رفته است که دچار محرومیت‌های متفاوتی هستند؛ همچنین از افرادی استفاده می‌شود که علاوه بر داشتن تخصص دارای سلامت در همه ابعاد باشند تا بهترین بهره‌وری را در زمینه شهرداری داشته باشند. همچنین با توجه به معیار‌های 66گانه این شهرداران به صورت دوره‌ای مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده در زمینه ارزیابی شهرداران مناطق ارزیابی منطقه با خود منطقه است و نه با مناطق دیگر، زیرا هر یک از مناطق پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های خاص خود و مشکلات و مسائل خود را دارند و مناطق با یکدیگر قابل مقایسه نیستند. یکی از مواردی که در زمینه بهبود در این دوره به چشم می‌خورد درآمد‌های مشروع شهرداری است که در این دوره در تمامی پروژه‌ها دیده می‌شود و درآمد‌های ناپایدار مانند تراکم‌فروشی و شهرفروشی دیگر به چشم نمی‌خورد. همچنین اجرای پروژه‌های مشارکتی در مناطق باعث کاهش هزینه‌های شهرداری شده‌اند، پروژه‌های ارتقادهنده وضعیت منطقه هستند و در چارچوب طرح‌های جامع و تفصیلی تهران شکل می‌گیرند و دیگر پروژه‌های تحمیلی توسط سرمایه‌گذاران در این دوره دیده نمی‌شود.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها