حقوق بیمار و تأمین دارو
محمود هادیپوردهشال.پژوهشگر و کارشناس در حوزه دارو
در پس دینپیرایی در اروپا و ایجاد طبقه صنعتگر شهری، کرامت انسان به آرمان جوامع صنعتی بدل شد. حقوق شهروندی از دل پاسداشت کرامت انسان جوانه زد و طرفداران حقوق بشر موفق شدند گستره پایبندی به حقوق افراد را در جهان افزون کنند. این پهنه امروز به حقوق بیمار نیز تسری پیدا کرده است و بیماران به جای آنکه ابزار درمان باشند، همراه درمان هستند. حق انتخاب بیمار بهعنوان اصلی مهم در حقوق بیمار پذیرفته شده و نمیتوان به اجبار روش درمانی یا دارویی خاص را به بیمار تحمیل کرد. از سوی دیگر محدودیتهایی در منابع وجود دارد که دولتها را به محدودیت در هزینهها مکلف میکند که این امر موجب میشود در برخی از کشورها بیمههایی که از بودجه عمومی و مالیات شهروندان استفاده میکنند، حمایتهای خود را به پایینترین قیمتها در بازار دارو منحصر کنند. هرچند این قانون نیز درخصوص بیماران دیردرمان، اطفال و داروهای بیوسیمیلار انعطافپذیر بوده و در مواردی که تغییر برند دارو منجر به تحریک سیستم ایمنی بدن بیمار یا لطمه به انگیزه بیمار برای درمان شود، دسترسی به داروهای نام تجاری پیشرو محدود نمیشود.
اما در ایران کفه ترازوی منافع غوغاسالاران عرصه دارو همواره بر منافع بیمار غالب بوده است. نفوذ غوغاسالاران در رسانههایی که با بودجه عمومی اداره میشوند و هزینهکردن از واژه شفافیت در خدمت منافع گروهی و شبهتولید تا آنجا پیش رفت که فردی در مقابل دیدگان میلیونها بیننده سیمای ملی، بیماران تالاسمی را مشتی ناآگاه و ارزانقیمت نامید که توسط شرکتها به آسانی خریداری میشوند. البته جای بس تأسف است که شرکت حامی این شفافساز خاکستری، با استخدام بیمار تالاسمی و ورود به جمع بیماران هم موفق به خریدن بیماران نشده و در بازار رقابتی همواره در تعقیب سایر رقبای داخلی خود به سر میبرد.
با این وجود هرازگاهی منفعتبرندگان با اشاره به دریافت یارانه توسط دو یا سه داروی نام تجاری پیشرو بیماران خاص، اصرار دارند که قوانین مربوط به حمایت دولت از داروهای رونویسیشده بهخوبی اجرا نمیشود.
جالب آنکه دولت با منع واردات بسیاری از داروها از جمله آسیکلوویر، فکسوفنادین و... و ایجاد مانع بر سر دسترسی بیماران به داروهای مورد اعتماد خود، حمایتی غیراصولی و مغایر با حقوق شهروندی را از منفعتبرندگان شبهتولید دارو انجام داده است.
منفعتبرندگان دارو در ایران خواهان فرمول عجیبی هستند که در دنیای امروز و با توجه به حقوق بیماران پذیرفتنی نیست. از یک سو خواهان حمایت پایه از داروهای رونویسیشده توسط دولت هستند و از سوی دیگر بر عدم دسترسی بیماران به داروی مورد اعتماد خود در بازار کشور تأکید دارند. منع واردات دارو و اجبار بیماران به مصرف داروهای رونویسیشده در هیچیک از کشورهای توسعهیافته اجرا نمیشود و دولتها حق ندارند شهروندان را از هزینهکردن در سلامت خود منع کنند. سیاست کاهش گردش مالی بازار دارو که شعار پوچ منفعتبرندگان داروست با اولویت ایجاد شغل برای جوانان کشور در تضاد بوده و از این سبب نیز پایمالکننده حقوق شهروندی است. حقوق بیمار ایجاب میکند که حمایت از دایره پوشش بیمهای داروهای ارزانتر، فراتر نرود و اخلالی در دسترسی بیماران به داروهای حیاتی ایجاد نشود. این حق شهروندان است که از درآمد و دسترنج خود برای رفاه و سلامت خویش هزینه کنند و مانعتراشی در مقابل این حق اصولی فاقد وجاهت شرعی و انسانی است. در دین مبین اسلام و با توجه به قاعده فقهی «الناس مسلطون علی اموالهم و انفسهم» چگونه میتوان شهروندان را از پرداخت از جیب خود و دسترسی
به داروهای مورد اعتماد خویش منع کرد؟ این سؤالی است که لازم است دولتمردان به آن بپردازند.
در پس دینپیرایی در اروپا و ایجاد طبقه صنعتگر شهری، کرامت انسان به آرمان جوامع صنعتی بدل شد. حقوق شهروندی از دل پاسداشت کرامت انسان جوانه زد و طرفداران حقوق بشر موفق شدند گستره پایبندی به حقوق افراد را در جهان افزون کنند. این پهنه امروز به حقوق بیمار نیز تسری پیدا کرده است و بیماران به جای آنکه ابزار درمان باشند، همراه درمان هستند. حق انتخاب بیمار بهعنوان اصلی مهم در حقوق بیمار پذیرفته شده و نمیتوان به اجبار روش درمانی یا دارویی خاص را به بیمار تحمیل کرد. از سوی دیگر محدودیتهایی در منابع وجود دارد که دولتها را به محدودیت در هزینهها مکلف میکند که این امر موجب میشود در برخی از کشورها بیمههایی که از بودجه عمومی و مالیات شهروندان استفاده میکنند، حمایتهای خود را به پایینترین قیمتها در بازار دارو منحصر کنند. هرچند این قانون نیز درخصوص بیماران دیردرمان، اطفال و داروهای بیوسیمیلار انعطافپذیر بوده و در مواردی که تغییر برند دارو منجر به تحریک سیستم ایمنی بدن بیمار یا لطمه به انگیزه بیمار برای درمان شود، دسترسی به داروهای نام تجاری پیشرو محدود نمیشود.
اما در ایران کفه ترازوی منافع غوغاسالاران عرصه دارو همواره بر منافع بیمار غالب بوده است. نفوذ غوغاسالاران در رسانههایی که با بودجه عمومی اداره میشوند و هزینهکردن از واژه شفافیت در خدمت منافع گروهی و شبهتولید تا آنجا پیش رفت که فردی در مقابل دیدگان میلیونها بیننده سیمای ملی، بیماران تالاسمی را مشتی ناآگاه و ارزانقیمت نامید که توسط شرکتها به آسانی خریداری میشوند. البته جای بس تأسف است که شرکت حامی این شفافساز خاکستری، با استخدام بیمار تالاسمی و ورود به جمع بیماران هم موفق به خریدن بیماران نشده و در بازار رقابتی همواره در تعقیب سایر رقبای داخلی خود به سر میبرد.
با این وجود هرازگاهی منفعتبرندگان با اشاره به دریافت یارانه توسط دو یا سه داروی نام تجاری پیشرو بیماران خاص، اصرار دارند که قوانین مربوط به حمایت دولت از داروهای رونویسیشده بهخوبی اجرا نمیشود.
جالب آنکه دولت با منع واردات بسیاری از داروها از جمله آسیکلوویر، فکسوفنادین و... و ایجاد مانع بر سر دسترسی بیماران به داروهای مورد اعتماد خود، حمایتی غیراصولی و مغایر با حقوق شهروندی را از منفعتبرندگان شبهتولید دارو انجام داده است.
منفعتبرندگان دارو در ایران خواهان فرمول عجیبی هستند که در دنیای امروز و با توجه به حقوق بیماران پذیرفتنی نیست. از یک سو خواهان حمایت پایه از داروهای رونویسیشده توسط دولت هستند و از سوی دیگر بر عدم دسترسی بیماران به داروی مورد اعتماد خود در بازار کشور تأکید دارند. منع واردات دارو و اجبار بیماران به مصرف داروهای رونویسیشده در هیچیک از کشورهای توسعهیافته اجرا نمیشود و دولتها حق ندارند شهروندان را از هزینهکردن در سلامت خود منع کنند. سیاست کاهش گردش مالی بازار دارو که شعار پوچ منفعتبرندگان داروست با اولویت ایجاد شغل برای جوانان کشور در تضاد بوده و از این سبب نیز پایمالکننده حقوق شهروندی است. حقوق بیمار ایجاب میکند که حمایت از دایره پوشش بیمهای داروهای ارزانتر، فراتر نرود و اخلالی در دسترسی بیماران به داروهای حیاتی ایجاد نشود. این حق شهروندان است که از درآمد و دسترنج خود برای رفاه و سلامت خویش هزینه کنند و مانعتراشی در مقابل این حق اصولی فاقد وجاهت شرعی و انسانی است. در دین مبین اسلام و با توجه به قاعده فقهی «الناس مسلطون علی اموالهم و انفسهم» چگونه میتوان شهروندان را از پرداخت از جیب خود و دسترسی
به داروهای مورد اعتماد خویش منع کرد؟ این سؤالی است که لازم است دولتمردان به آن بپردازند.