یا توافق یا اخراج

مذاکرات برای آتش‌بس در جنگ غزه به مراحل سرنوشت‌ساز رسیده است و فشارها برای دستیابی به توافق هرچند موقت اوج گرفته است. یک مقام آمریکایی گفته که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، این پیام را به نخست‌وزیر قطر داده است که اگر حماس شروط آتش‌بس را نپذیرفت، آنها را از این کشور بیرون کنند. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده بی‌صبری واشنگتن برای برقراری آتش‌بس و آزادی گروگان‌های اسرائیلی از نوار غزه باشد.

روزنامه واشنگتن‌پست روز گذشته به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش داد که ایالات متحده به قطر گفته است که اگر حماس به عدم پذیرش پیشنهاد آتش‌بس با اسرائیل و رد پیشنهادهای معامله گروگان‌ها ادامه دهد، قطر باید رهبران حماس را از خاک خود اخراج کند. به گفته این مقام، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، این پیام را در ماه آوریل به محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر گفته است. روزنامه تایمز اسرائیل نیز به نقل از یک منبع آگاه نوشت: قطر آماده پذیرش درخواست ایالات متحده برای اخراج رهبران حماس از دوحه است و پیش‌بینی می‌کند که این درخواست به زودی انجام شود. به نظر می‌رسد مذاکرات آتش‌بس بین حماس و اسرائیل در این روزها به نقطه حساسی می‌رسد؛ ویلیام برنز، رئیس آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا (سازمان سیا) هم در روزهای گذشته وارد قاهره شد و هیئت حماس نیز قرار بود اواخر روز گذشته برسد. همه منتظر پاسخ حماس به آخرین پیشنهاد تبادل گروگان‌ها هستند،‌ متن این پیشنهاد توسط میانجیگران مصری، قطری و آمریکایی تدوین شده و اسرائیل نیز آن را تأیید کرده است. ایالات متحده، حماس را به دلیل امتناع از پذیرش پیشنهادهای قبلی مقصر دانسته و می‌گوید حماس تنها مانع توافق آزادی ده‌ها گروگان‌ اسرائیلی در ازای یک آتش‌بس فوری حداقل شش‌هفته‌ای است. این منبع آگاه اشاره می‌کند که اگر گروه حماس آخرین پیشنهاد آتش‌بسی که مطرح شده را نپذیرد، ممکن است درخواست آمریکا از دوحه برای اخراج رهبران حماس مطرح شود. یک مقام اسرائیلی می‌گوید انتظار نمی‌رود حماس این پیشنهاد را به طور کامل رد کند بلکه با اصلاحات پیشنهادی خود بازخواهد گشت. این منبع می‌گوید اما با توجه به اینکه به نظر می‌رسد صبر واشنگتن رو به اتمام است، هر چیزی غیر از پاسخ مثبت به توافق روی میز ممکن است کافی باشد تا ایالات متحده را وادار کند رسما از قطر بخواهد رهبران حماس را از خاک خود 

اخراج کند.

روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نیز به‌طور جداگانه‌ گزارش داد که اسرائیل یک هفته به حماس فرصت داده تا توافق برای آزادی گروگان‌ها را بپذیرد در غیر این صورت حمله خود به رفح را آغاز خواهد کرد. گزارش این روزنامه مشخص نمی‌کند که این ضرب‌الاجل چه زمانی به این گروه فلسطینی داده شده اما به نقل از مقام‌های مصری نقل شده که حماس تا جمعه آینده فرصت خواهد داشت با این توافق موافقت کند. از سوی دیگر بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل ماه‌هاست که تهدید می‌کند حمله به رفح را که آوارگان فلسطینی در آنجا پناه گرفته‌اند، عملی خواهد کرد. نخست‌وزیر اسرائیل در هفته‌های اخیر بارها تکرار کرده که حمله زمینی به جنوبی‌ترین شهر در نوار غزه به زودی انجام می‌شود. در همین حال، آنتونی بلینکن، در تازه‌ترین موضع‌گیری خود اعلام کرد که پذیرش توافق آتش‌بس با اسرائیل برای حماس «بی‌خطر» است اما انگیزه‌‌ها و خواسته‌های رهبری این گروه همچنان مبهم است. بلینکن به مشکلات مذاکره با حماس اشاره کرد و افزود: «رهبران حماس، که ما غیرمستقیم با آنها مذاکره می‌کنیم، در خارج از غزه زندگی می‌کنند. اما درواقع تصمیم‌گیرندگان نهایی افرادی‌اند که در غزه‌اند و هیچ‌یک از ما با آنها تماس مستقیم نداریم». وزیر امور خارجه آمریکا این سخنان را در مؤسسه مک کین آریزونا بیان کرد. در سوی دیگر، در‌حالی‌که اسرائیل بارها تأکید کرده است پایان جنگ در غزه را به‌منزله بخشی از توافق آزادی گروگان‌ها نمی‌پذیرد و به حملات خود ادامه خواهد داد، حماس گفته است که آمریکا خروج اسرائیل از غزه را تضمین کرده است.

طبق گزارش‌ها، این توافق با وعده‌ حمایت آمریکا از این موضوع همراه است که اسرائیل عملیات برنامه‌ریزی‌شده‌اش را در شهر رفح در جنوب غزه آغاز نخواهد کرد. یک منبع حماس که به نامش اشاره نشده، گفته است که درباره تعداد اسرای امنیتی فلسطینی که در ازای هر گروگان اسرائیلی آزاد می‌شوند «سازش‌هایی حاصل شده است». این منبع تأکید کرده است که موضوع اجازه ورود اقلام «دوکاربردی» به نوار غزه - تدارکات بشردوستانه‌ای که می‌تواند برای مقاصد نظامی نیز استفاده شوند - هنوز در حال بررسی است. این گزارش پس از بیانیه رسمی حماس اواخر جمعه شب منتشر شد، مبنی بر اینکه حماس در حال اعزام هیئتی به قاهره است و «مصمم است توافقی را به‌گونه‌ای که خواسته‌های فلسطینی‌ها را برآورد، تضمین کند».

طرحی برای غزه بدون حماس

در شرایطی که مذاکرات فشرده در مصر ادامه دارد، نخست‌وزیر اسرائیل طرحی را تحت عنوان «از بحران تا رفاه» برای غزه بدون حماس رونمایی کرد. این طرح یک برنامه سه‌مرحله‌ای را برای «بازگرداندن خودمختاری به غزه و در نهایت ادغام مجدد غزه در اقتصاد منطقه» ارائه می‌کند. در‌حالی‌که بحث‌های زیادی درباره اینکه نقشه‌های اسرائیل برای غزه پس از جنگ چگونه خواهد بود وجود داشته است، اسناد دفتر بنیامین نتانیاهو به‌صورت آنلاین منتشر شد که نشان‌دهنده طرح اسرائیل برای احیای اقتصاد غزه است. بر اساس اسناد، غزه طی سه مرحله به خودمختاری خواهد رسید و در مدت زمان ۱۰ سال با کمک کشورهای عربی به قطبی جدید برای جذب سرمایه‌، منطقه آزاد تجاری و به یکی از مهم‌ترین بنادر صنعتی مدیترانه تبدیل خواهد شد.

گام اول با عنوان کمک‌های بشردوستانه قرار است ۱۲ ماه به طول انجامد. اسرائیل مناطق امن و عاری از کنترل حماس ایجاد خواهد کرد که از شمال شروع می‌شود و به آرامی به سمت جنوب گسترش می‌یابد. در مرحله دوم ائتلافی از کشورهای عربی شامل عربستان سعودی، امارات، مصر، بحرین، اردن و مراکش، کمک‌های بشردوستانه را در مناطق امن تقسیم و نظارت خواهند کرد و فلسطینیان غزه مناطق امن را تحت نظارت کشورهای عربی اداره خواهند کرد.

مرحله سوم که «خودگردانی» نامیده می‌شود، اسرائیل را در برابر «تهدیدات امنیتی» حفظ می‌کند. قدرت به آرامی به یک دولت محلی غزه یا یک دولت واحد فلسطینی (از جمله کرانه باختری) منتقل خواهد شد. این مشروط به غیرنظامی‌کردن موفقیت‌آمیز نوار غزه و توافق همه طرف‌ها خواهد بود. در اسناد دفتر نتانیاهو آمده که گام نهایی این است که فلسطینی‌ها به طور مستقل و کامل غزه را مدیریت کنند و به پیمان ابراهیم بپیوندند. ظاهرا این طرح چندین مزیت را برای طرف‌های درگیر به همراه خواهد داشت. مزیت اصلی برای اسرائیل، غیر از امنیت در جنوب، عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی است. مزایای عمده برای کشورهای حاشیه خلیج فارس که در آن شرکت می‌کنند شامل پیمان‌های دفاعی با ایالات متحده و دسترسی نامحدود به بنادر مدیترانه غزه از طریق راه‌آهن و خطوط لوله است. در این طرح آمده است که اگر چنین اقدامی در غزه موفقیت‌آمیز باشد، می‌توان آن را در یمن، سوریه و لبنان تکرار کرد. بزرگ‌ترین مزیت این طرح برای جمعیت غزه پس از آنچه «پایان کنترل حماس» نام‌گذاری شده، سرمایه‌گذاری هنگفت در نوار غزه و فرصت‌های شغلی عظیم و همچنین راهی برای اتحاد مجدد با کرانه باختری و دستیابی به خودگردانی خواهد بود. طرح منطقه‌ای گسترده‌تر، تقویت پروژه‌های بزرگ مانند NEOM در عربستان سعودی و اجرای آنها در منطقه سینا است. این امر غزه را قادر می‌کند تا به عنوان یک بندر صنعتی مهم در دریای مدیترانه عمل کند که پایگاه اصلی صادرات کالاهای غزه خواهد بود. این طرح همچنین خواستار ایجاد یک منطقه آزاد تجاری گسترده در سدروت-غزه- العریش است که به اسرائیل، غزه و مصر اجازه می‌دهد تا از این موقعیت استفاده کنند. در این طرح آمده است که با ترکیب سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی جدید و ادغام منطقه، میادین گازی تازه کشف‌شده در شمال غزه می‌تواند به حمایت از صنعت در حال رشد کمک کند.

همچنین عنوان شده که میادین انرژی خورشیدی در سینا به همراه تأسیسات نمک‌زدایی ساخته می‌شود که به جبران تغییرات آب و هوایی کمک می‌کند. یکی از ایده‌های مطرح‌شده توسط این طرح تبدیل غزه به یک مرکز کلیدی برای تولید خودروهای الکتریکی است و گفته شده که امید این است که این طرح نه‌تنها غزه بلکه العریش و سدروت را به رقیبی برای تولیدات ارزان چینی تبدیل کند.