ترکیه و یونان؛ گام‌‌های لرزان تنشزدایی
میچوتاکیس نخست‌وزیر یونان قرار است سیزدهم ماه می از ترکیه دیدار کند. این دیدار در شرایطی برنامه‌ریزی شده که اختلافات طرفین در موضوعات سیاسی، دفاعی، جزایر، اقلیت‌‌ها و موضوع قبرس همچنان ادامه دارد.
محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: میچوتاکیس نخست‌وزیر یونان قرار است سیزدهم ماه می از ترکیه دیدار کند. این دیدار در شرایطی برنامه‌ریزی شده که اختلافات طرفین در موضوعات سیاسی، دفاعی، جزایر، اقلیت‌‌ها و موضوع قبرس همچنان ادامه دارد. دیدار رهبران یونان و ترکیه در پرتو تنش جدید بین دو کشور در پی تصمیم یونان برای ایجاد پارک دریایی در دریای اژه انجام می‌شود. ترکیه تصمیم یونان را به عنوان کارشکنی در روند عادی‌سازی روابط دو کشور ارزیابی کرده و طرف یونانی نیز واکنش ترکیه را توجیه‌ناپذیر توصیف می‌کند.
دیدار رهبران دو کشور در حالی برگزار می‌شود که ششمین اجلاس «دستور کار مثبت» یونان و ترکیه روز 26 آوریل به ریاست «فرانگویانیس» معاون دیپلماسی وزارت خارجه یونان و «بوراک آکچاپار» معاون وزیر خارجه ترکیه در استانبول برگزار شد. بر اساس بیانیه مشترکی که منتشر شد، در این نشست زمینههای همکاری مندرج در «دستور کار مثبت» مانند تجارت، اقتصاد، حمل‌ونقل، آموزش، فناوری، محیط زیست، بهداشت و جامعه مدنی بررسی شد. طرفین تأکید کردند که بسیاری از موضوعات با موفقیت کامل به نتیجه رسیده و پیشرفت رضایت‌بخشی در سایر موضوعات فهرست مذکور حاصل شده است.
طرفین توافق کردند موضوعات بیشتری را در مجموعههای همکاریهای دو کشور در چارچوب دستور کار مثبت قرار دهند. به گفته طرف یونانی، این گفتوگوها در فضای خوبی برگزار شد و تمامی موضوعات مورد بررسی قرار گرفت. نام‌برده اضافه کرد موضوعات جدیدی همچون فناوریهای نوین، نسل جوان و البته شورای تجاری دو کشور به‌منظور تقویت روابط اقتصادی و تجاری کارآفرینهای دو کشور به دستور کار مثبت اضافه شده است.
همچنین اجلاس دیگری با عنوان «اقدامات اعتمادسازی یونان و ترکیه» با حضور مقاماتی از وزارت امور خارجه و دفاعی در 22 آوریل در آتن برگزار شده بود که در آن روند اجرای برنامه اقدامات اعتمادسازی سال جاری و فعالیتهای سال 2025 مورد بررسی قرار گرفت. به نقل از منابع یونانی، طرفین درباره تبادل بازدید فرماندهان مرزی دو کشور، ایجاد خط مستقیم تلفنی بین مراکز عملیات هوایی شهرهای لاریسا (یونان) و اسکی‌شهر (ترکیه) و برگزاری دیدارهای ورزشی بین نیروهای مسلح دو کشور توافق کردند. هیئتهای دو کشور دیدار کوتاهی با وزیر دفاع یونان داشتند. این وزیر یونانی اظهار کرد اجلاس اقدامات اعتمادسازی مذاکره و اقدامی برای حل‌وفصل مسائل مورد اختلاف دو کشور نیست؛ چراکه مسئولیت این کار به وزارت خارجه واگذار شده است. این جلسات، اقداماتی است که به درک متقابل مقامات نیروهای مسلح یونان و ترکیه کمک می‌کند تا تنشهای بی‌‌‌‌جهت در روابط دو کشور ایجاد نشود.
دیدارهای منظم مقامات دو کشور در حالی ادامه دارد که هر یک از طرفین به فعالیتهای دفاعی خود ادامه میدهند. وزیر دفاع یونان با جلب توجه به برنامه‌های ساخت کشتی و پهپاد ترکیه اعلام کرد به‌منظور بازدارندگی در مقابل ترکیه، بودجه دو میلیارد دلاری برای تأمین سامانه‌های ضدهوایی و ضدپهپاد تخصیص داده شد. او مدعی است ما باید پاسخ منطقی به برنامه‌های دفاعی ترکیه بدهیم. من نمی‌گویم برای اینکه ببینیم چه کسی در ردیف اول قرار دارد، باید رقابت کنیم. ما می‌خواهیم از خودمان دفاع کنیم و درعین‌حال توانایی بازدارندگی نیز داشته باشیم.
گفت‌وگوهای دو طرف در حالی است که انتقادهایی به سیاست خارجی یونان وجود دارد. ساماراس نخست‌وزیر اسبق بین سالهای 2012-2015 و رئیس اسبق حزب حاکم نئودموکراسی، بار دیگر سیاست خارجی دولت در قبال ترکیه را مورد انتقاد قرار داد. نام‌برده در ماههای گذشته نیز بارها مخالفت خود را با سیاستهای دولت در عرصه داخلی و خارجی ابراز کرده است. ساماراس مدعی شد «در آتن مماشات‌کنندگان حرفهای وجود دارند که مدعی هستند مسئله قبرس اجازه نمیدهد اختلافات‌مان با ترکیه حل شود و بنابراین باید این مسئله از مذاکرات دوجانبه حذف شود». وی بدون ذکر نام این افراد، مدعی شد «هیچ راه‌حلی برای اختلافات یونان و ترکیه محقق نخواهد شد مگر اینکه پیش از آن راه‌حلی دموکراتیک و پایدار بر اساس اصول و ارزشهای اتحادیه اروپا و حقوق بینالمللی برای مسئله قبرس محقق شود».
طرف یونانی اخیرا اجرای توافق تسهیل روادید برای اتباع ترکیه برای بازدید از 10 جزیره شرقی دریای اژه را از روز 30 آوریل آغاز کرده است. اجرای این توافق به‌طور آزمایشی در پنج جزیره یونانی از 30 مارس آغاز شده بود و به پنج جزیره دیگر گسترش پیدا کرد. تسهیل صدور روادید موسوم به «ویزای اکسپرس» برای دارندگان گذرنامههای ترکیه، در چارچوب آخرین اجلاس شورای عالی همکاری یونان و ترکیه در دسامبر گذشته در آتن اعلام شد. در همین راستا وزارتخانههای خارجه و مهاجرت یونان نیز مجوز کمیسیون اروپا را اخذ کردند.
وزیر خارجه یونان اخیرا در مورد احتمال الحاق جزایر بیشتر اعلام کرده است: «درک میکنم جزایر بیشتری تمایل دارند به این برنامه ملحق شوند و درخواستهای زیادی نیز ارائه شده است، اما با توجه به شرایط پیمان شینگن، انعطاف‌پذیری در اجرای این پیمان حد و ظرفیتی دارد که فعلا امکان‌پذیر نیست». دارندگان ویزای اکسپرس میتوانند به مدت هفت روز در جزایر مذکور اقامت داشته باشند. اعتبار این نوع ویزا یک‌ساله است و فقط به ماههای تابستان محدود نمی‌شود.
