مارها، قربانیان ترس و پوست خوش‌خط‌وخال!
سپهر سلیمی
بیست‌وپنجم تیر (16 جولای) روز جهانی مار نام‌گذاری شده است؛ جانوری که همواره مورد ترس و بی‌مهری بشر واقع شده است. نام‌گذاری یک روز به اسم مار شاید بتواند زمینه آشنایی افراد بیشتری با این خزنده ارزشمند را ایجاد کند. حدود سه هزار و 200 گونه مار در جهان شناسایی شده است که از این تعداد تنها 700 گونه آن سمی هستند. در ایران 65 گونه مار شناسایی شده که 13 گونه آن سمی، هفت گونه نیمه‌سمی و 40 گونه غیرسمی هستند.
مارها جایگاه مهمی در کنترل جمعیت جوندگان در مناطق روستایی و شهری دارند. بدون وجود مارها ممکن است جوندگان به آفتی برای زمین‌های کشاورزی و جوامع انسانی تبدیل شوند.
مارها یکی از قربانیان صنعت داروسازی نیز هستند. استفاده دارویی از سم مار باعث شکار این حیوان و نگهداری آن در محیط‌های آزمایشگاهی شده است. قیمت زهر مارها گرمی بین 500 تا چهار هزار یورو در نوسان است.
همچنین تجارت پوست مار برای استفاده در صنعت مد هواداران زیادی دارد و سبب آسیب به جمعیت‌های این حیوان شده است. تخمین زده می‌شود سالانه پوست نیم میلیون مار پیتون از شرق آسیا به نقاط مختلف جهان به طور غیرقانونی صادر می‌شود که ارزش آن حدود یک میلیارد دلار است. پوستی که یک روستایی در اندونزی به قیمت 30 دلار به فروش می‌رساند، پس از تبدیل‌شدن به کیف در فروشگاه‌های ایتالیا یا فرانسه به قیمت 15 هزار دلار به فروش می‌رسد.
نابودی زیستگاه‌ها از دیگر عوامل انقراض مارها عنوان شده است. همچنین تغییرات اقلیمی به‌خاطر ایجاد تغییرات در جمعیت حیواناتی که به‌عنوان شکار مارها استفاده می‌شوند در کاهش جمعیت مارها اثر داشته است. تجارت برخی از گونه‌های مار به‌عنوان حیوانات خاص خانگی نیز از دیگر مشکلات این حیوان است. انتقال این حیوان به سرزمین‌های جدید سبب بروز مشکلاتی برای محیط زیست منطقه شده است و عموما به‌عنوان گونه غیربومی و مهاجم سبب آسیب به حیات‌وحش منطقه می‌شوند. همچنین تجارت مار به‌عنوان حیوان خانگی برای صاحبان مارها ریسک دارد و می‌تواند سلامت آنها را مورد تهدید جدی قرار دهد.
مطالعه دانشمندان روی 11 گونه مار در کشورهای انگلستان، نیجریه، فرانسه، ایتالیا و استرالیا نشان می‌دهد در 11 مورد از 17 مورد جمعیت مارها در فاصله 1998 تا 2002 کاهش شدید داشته است، پنج جمعیت پایدار بوده و تنها یک جمعیت افزایش داشته است. بر اساس اعلام اتحادیه حفاظت از طبیعت، حدود 28 درصد از جمعیت مارها در معرض تهدید هستند.
به‌طور متوسط در هر دقیقه 10 نفر در سراسر جهان توسط مارها گزیده می‌شوند. سالانه حدود 90 هزار نفر در اثر نیش‌زدگی مارهای سمی می‌میرند که کشور هندوستان با 11 هزار قربانی بیشترین آمار در این خصوص را به خود اختصاص داده است.
همان‌طور که گفته شد، حدود یک‌چهارم از انواع گونه‌های مارها سمی هستند. متأسفانه بسیاری از افراد از ترس سمی‌بودن مارها به هر شکلی اقدام به کشتن آنها می‌کنند. این در حالی است که حتی با آموزش و به‌کاربردن ترفندهایی می‌توان به راحتی از خطر مارهای سمی در امان ماند.
بیست‌وپنجم تیر (16 جولای) روز جهانی مار نام‌گذاری شده است؛ جانوری که همواره مورد ترس و بی‌مهری بشر واقع شده است. نام‌گذاری یک روز به اسم مار شاید بتواند زمینه آشنایی افراد بیشتری با این خزنده ارزشمند را ایجاد کند. حدود سه هزار و 200 گونه مار در جهان شناسایی شده است که از این تعداد تنها 700 گونه آن سمی هستند. در ایران 65 گونه مار شناسایی شده که 13 گونه آن سمی، هفت گونه نیمه‌سمی و 40 گونه غیرسمی هستند.
مارها جایگاه مهمی در کنترل جمعیت جوندگان در مناطق روستایی و شهری دارند. بدون وجود مارها ممکن است جوندگان به آفتی برای زمین‌های کشاورزی و جوامع انسانی تبدیل شوند.
مارها یکی از قربانیان صنعت داروسازی نیز هستند. استفاده دارویی از سم مار باعث شکار این حیوان و نگهداری آن در محیط‌های آزمایشگاهی شده است. قیمت زهر مارها گرمی بین 500 تا چهار هزار یورو در نوسان است.
همچنین تجارت پوست مار برای استفاده در صنعت مد هواداران زیادی دارد و سبب آسیب به جمعیت‌های این حیوان شده است. تخمین زده می‌شود سالانه پوست نیم میلیون مار پیتون از شرق آسیا به نقاط مختلف جهان به طور غیرقانونی صادر می‌شود که ارزش آن حدود یک میلیارد دلار است. پوستی که یک روستایی در اندونزی به قیمت 30 دلار به فروش می‌رساند، پس از تبدیل‌شدن به کیف در فروشگاه‌های ایتالیا یا فرانسه به قیمت 15 هزار دلار به فروش می‌رسد.
نابودی زیستگاه‌ها از دیگر عوامل انقراض مارها عنوان شده است. همچنین تغییرات اقلیمی به‌خاطر ایجاد تغییرات در جمعیت حیواناتی که به‌عنوان شکار مارها استفاده می‌شوند در کاهش جمعیت مارها اثر داشته است. تجارت برخی از گونه‌های مار به‌عنوان حیوانات خاص خانگی نیز از دیگر مشکلات این حیوان است. انتقال این حیوان به سرزمین‌های جدید سبب بروز مشکلاتی برای محیط زیست منطقه شده است و عموما به‌عنوان گونه غیربومی و مهاجم سبب آسیب به حیات‌وحش منطقه می‌شوند. همچنین تجارت مار به‌عنوان حیوان خانگی برای صاحبان مارها ریسک دارد و می‌تواند سلامت آنها را مورد تهدید جدی قرار دهد.
مطالعه دانشمندان روی 11 گونه مار در کشورهای انگلستان، نیجریه، فرانسه، ایتالیا و استرالیا نشان می‌دهد در 11 مورد از 17 مورد جمعیت مارها در فاصله 1998 تا 2002 کاهش شدید داشته است، پنج جمعیت پایدار بوده و تنها یک جمعیت افزایش داشته است. بر اساس اعلام اتحادیه حفاظت از طبیعت، حدود 28 درصد از جمعیت مارها در معرض تهدید هستند.
به‌طور متوسط در هر دقیقه 10 نفر در سراسر جهان توسط مارها گزیده می‌شوند. سالانه حدود 90 هزار نفر در اثر نیش‌زدگی مارهای سمی می‌میرند که کشور هندوستان با 11 هزار قربانی بیشترین آمار در این خصوص را به خود اختصاص داده است.
همان‌طور که گفته شد، حدود یک‌چهارم از انواع گونه‌های مارها سمی هستند. متأسفانه بسیاری از افراد از ترس سمی‌بودن مارها به هر شکلی اقدام به کشتن آنها می‌کنند. این در حالی است که حتی با آموزش و به‌کاربردن ترفندهایی می‌توان به راحتی از خطر مارهای سمی در امان ماند.