مفاهیم مرکزی فیلسوف آلمانی
بنیامین در طول دوران كوتاه زندگي خويش به مسائل متنوعي از عرفان یهود و هنر و ادبیات تا فلسفه تاریخ و نظریه مارکسیسم انقلابي پرداخته و در هر حوزه ايدههاي نظري بديع و چشمگيري از خود بر جاي گذاشته است. از اينرو حجم آثاری که درباره کارهای بنیامین نوشته شده و ميشود بسيار زياد است. كتاب «درباره زبان و تاریخ» مجموعه مقالاتي از والتر بنيامين است که در سال 1385 با عنوان «عروسک و کوتوله: گفتارهایی در باب فلسفه زبان و فلسفه تاریخ» از سوی انتشارات «گام نو» منتشر شده بود و در چاپ جديد نشر هرمس آن را منتشر كرده است. مراد فرهادپور و امید مهرگان که گزینش و ترجمه این اثر را بر عهده داشتهاند، مقدمهاي نوشته و در آن برخی مضامین تفکر والتر بنیامین را تشريح كردهاند. از نظر مترجمان، در میان آثار پراکنده و ظاهرا بیربط بنیامین که محصول زندگی پرفراز و نشیب او بود، دو مفهوم مركزي وجود دارد که در کل آثار او تكرار میشود: زبان و تاریخ. گویی این دو همیشه دغدغههای اصلی بنیامین بودهاند و آثار او درباره موضوعات گوناگون، در واقع نحوههای متفاوت اندیشیدن به این دو مفهوماند. به همين دليل مترجمان مقالاتی از بنیامین را انتخاب کردهاند
که در آنها بهطور مستقیم به تاریخ و زبان پرداخته است. بعد از مقدمه راهگشاي مترجمان درباره آثار و آراي بنيامين و سير حركت تفكر او از الهيات به ماركسيسم، مشابهت و علاقهاش به كافكا، نظريه ترجمه، نقد هوركهايمر بر بنيامين و برخي جزئيات زندگينامهاي، مقالهاي خواندني از جورجو آگامبن، از كتاب «بالقوگیها»، در شرح مقولات زبان و تاریخ در فلسفه بنیامین آمده است. این مقاله برای روشنشدن پیوند میان زبان و تاریخ نزد بنیامین و بهویژه فهم بهتر دو مقاله نخست کتاب، سودمند است. آگامبن در این مقاله میکوشد ربط و نسبت مقولات تاریخی و زبانی را در بنیامین نشان دهد.
دو مقاله بعدي «در باب زبان و زبان بشری» و «رسالت مترجم»اند که بهترتیب در سالهای 1916 و 1921 نوشته شدهاند و مضمون هر دو زبان است. در مقاله اول بنيامين به وضعيت زبان پس از هبوط انسان و اين پرسش ميپردازد كه زبان از آن پس چه چيزي را قادر است همرساني كند؟ «رسالت مترجم» در اصل مقدمهای است که بنیامین بر ترجمههایش از اشعار شارل بودلر نوشته بود. او در اين مقاله رسالت مترجم را عبارت ميداند از يافتن آن شكل خاصي از قصد يا دلالت معطوف به زبان مقصد كه پژواك متن اصلي را در آن زبان توليد ميكند. او ترجمههاي هولدرلين را بهخصوص از دو تراژدي سوفوكلس در حكم مهر تأیيدي بر اين امر ميداند: «در اين ترجمهها هماهنگي زبانها چنان عميق است كه زبان همانگونه معنا را لمس ميكند كه باد چنگ ائول را» (ص 86)
قطعه كوتاه و رمزآمیز «الهیاتی- سیاسی» سومین مقاله بنیامین در کتاب است که آن نیز محصول سالهاي دهه 1920 است. در دهه 1930، او به تمامی قدم به فاز مارکسیستی خود میگذارد و همزمان کار روی پروژه عظیم و ناتمام «پاساژهای پاریس» را آغاز میکند. این اثر كه انبوه دستنوشتههاي آن را دوستانش پس از خودكشي بنيامين در 1940 نجات ميدهند، متشکل از 36 تومار است که با حروف الفبا مشخص شدهاند. مقاله چهارم این کتاب متن بلند «در باب نظریه شناخت، نظریه پیشرفت» نام دارد که عنوان فرعی تومار N پروژه «پاساژهای پاریس» است. این متن که يكي از معروفترين بخشهاي پروژه پاساژهاست، نمونه گويایی از سبک نگارش و معرف ساختار و فرم قطعهوار اين كتاب است. بنيامين در پروژه پاساژها با مونتاژ نقلقولها و حاشیهنویسیهاي فراوان، ایدههای خود را درباره فلسفه تاریخ و تاریخنگاری به شیوه ماتریالیستی بيان ميكند. او اين كتاب را تلاشي براي مشاهده قرن نوزدهم به شيوهاي كاملا ايجابي ميداند؛ يعني همان كاري كه در «تراوئر اشپيل» (نمايش سوگناك آلمانی) كوشيد درباره دوره باروك و قرن هفدهم انجام دهد.
بسیاری از مضامین این بخش در مقاله بعدی به شکلی فشرده و موجز مطرح میشوند. از اینرو این مقاله را میتوان مکمل و روشنگر مقاله پنجم کتاب دانست. «تزهایی درباره مفهوم تاریخ»، نوشته شده در سال 1940، بهواقع آخرین نوشتهای است که از بنیامین برجا مانده و یکی از مهمترین متون در سنت غربی درباره نظریه انقلاب و منجیگرایی است. در حقیقت، تمام مضامین کلیدی تفکر بنیامین در این تزهای کوتاه از نو تکرار میشوند. در پیوست انتهاي كتاب مترجمان فصل دوم کتاب «والتر بنیامین» نوشته نوربرت بولتس و ویلم فان راین را آوردهاند. این کتاب که در سال 1991 منتشر شده است، با عنوان «الهیات واژگون» به بررسي ماتریالیسم تاریخی در تفكر بنيامين ميپردازد.
بنیامین در طول دوران كوتاه زندگي خويش به مسائل متنوعي از عرفان یهود و هنر و ادبیات تا فلسفه تاریخ و نظریه مارکسیسم انقلابي پرداخته و در هر حوزه ايدههاي نظري بديع و چشمگيري از خود بر جاي گذاشته است. از اينرو حجم آثاری که درباره کارهای بنیامین نوشته شده و ميشود بسيار زياد است. كتاب «درباره زبان و تاریخ» مجموعه مقالاتي از والتر بنيامين است که در سال 1385 با عنوان «عروسک و کوتوله: گفتارهایی در باب فلسفه زبان و فلسفه تاریخ» از سوی انتشارات «گام نو» منتشر شده بود و در چاپ جديد نشر هرمس آن را منتشر كرده است. مراد فرهادپور و امید مهرگان که گزینش و ترجمه این اثر را بر عهده داشتهاند، مقدمهاي نوشته و در آن برخی مضامین تفکر والتر بنیامین را تشريح كردهاند. از نظر مترجمان، در میان آثار پراکنده و ظاهرا بیربط بنیامین که محصول زندگی پرفراز و نشیب او بود، دو مفهوم مركزي وجود دارد که در کل آثار او تكرار میشود: زبان و تاریخ. گویی این دو همیشه دغدغههای اصلی بنیامین بودهاند و آثار او درباره موضوعات گوناگون، در واقع نحوههای متفاوت اندیشیدن به این دو مفهوماند. به همين دليل مترجمان مقالاتی از بنیامین را انتخاب کردهاند
که در آنها بهطور مستقیم به تاریخ و زبان پرداخته است. بعد از مقدمه راهگشاي مترجمان درباره آثار و آراي بنيامين و سير حركت تفكر او از الهيات به ماركسيسم، مشابهت و علاقهاش به كافكا، نظريه ترجمه، نقد هوركهايمر بر بنيامين و برخي جزئيات زندگينامهاي، مقالهاي خواندني از جورجو آگامبن، از كتاب «بالقوگیها»، در شرح مقولات زبان و تاریخ در فلسفه بنیامین آمده است. این مقاله برای روشنشدن پیوند میان زبان و تاریخ نزد بنیامین و بهویژه فهم بهتر دو مقاله نخست کتاب، سودمند است. آگامبن در این مقاله میکوشد ربط و نسبت مقولات تاریخی و زبانی را در بنیامین نشان دهد.
دو مقاله بعدي «در باب زبان و زبان بشری» و «رسالت مترجم»اند که بهترتیب در سالهای 1916 و 1921 نوشته شدهاند و مضمون هر دو زبان است. در مقاله اول بنيامين به وضعيت زبان پس از هبوط انسان و اين پرسش ميپردازد كه زبان از آن پس چه چيزي را قادر است همرساني كند؟ «رسالت مترجم» در اصل مقدمهای است که بنیامین بر ترجمههایش از اشعار شارل بودلر نوشته بود. او در اين مقاله رسالت مترجم را عبارت ميداند از يافتن آن شكل خاصي از قصد يا دلالت معطوف به زبان مقصد كه پژواك متن اصلي را در آن زبان توليد ميكند. او ترجمههاي هولدرلين را بهخصوص از دو تراژدي سوفوكلس در حكم مهر تأیيدي بر اين امر ميداند: «در اين ترجمهها هماهنگي زبانها چنان عميق است كه زبان همانگونه معنا را لمس ميكند كه باد چنگ ائول را» (ص 86)
قطعه كوتاه و رمزآمیز «الهیاتی- سیاسی» سومین مقاله بنیامین در کتاب است که آن نیز محصول سالهاي دهه 1920 است. در دهه 1930، او به تمامی قدم به فاز مارکسیستی خود میگذارد و همزمان کار روی پروژه عظیم و ناتمام «پاساژهای پاریس» را آغاز میکند. این اثر كه انبوه دستنوشتههاي آن را دوستانش پس از خودكشي بنيامين در 1940 نجات ميدهند، متشکل از 36 تومار است که با حروف الفبا مشخص شدهاند. مقاله چهارم این کتاب متن بلند «در باب نظریه شناخت، نظریه پیشرفت» نام دارد که عنوان فرعی تومار N پروژه «پاساژهای پاریس» است. این متن که يكي از معروفترين بخشهاي پروژه پاساژهاست، نمونه گويایی از سبک نگارش و معرف ساختار و فرم قطعهوار اين كتاب است. بنيامين در پروژه پاساژها با مونتاژ نقلقولها و حاشیهنویسیهاي فراوان، ایدههای خود را درباره فلسفه تاریخ و تاریخنگاری به شیوه ماتریالیستی بيان ميكند. او اين كتاب را تلاشي براي مشاهده قرن نوزدهم به شيوهاي كاملا ايجابي ميداند؛ يعني همان كاري كه در «تراوئر اشپيل» (نمايش سوگناك آلمانی) كوشيد درباره دوره باروك و قرن هفدهم انجام دهد.
بسیاری از مضامین این بخش در مقاله بعدی به شکلی فشرده و موجز مطرح میشوند. از اینرو این مقاله را میتوان مکمل و روشنگر مقاله پنجم کتاب دانست. «تزهایی درباره مفهوم تاریخ»، نوشته شده در سال 1940، بهواقع آخرین نوشتهای است که از بنیامین برجا مانده و یکی از مهمترین متون در سنت غربی درباره نظریه انقلاب و منجیگرایی است. در حقیقت، تمام مضامین کلیدی تفکر بنیامین در این تزهای کوتاه از نو تکرار میشوند. در پیوست انتهاي كتاب مترجمان فصل دوم کتاب «والتر بنیامین» نوشته نوربرت بولتس و ویلم فان راین را آوردهاند. این کتاب که در سال 1991 منتشر شده است، با عنوان «الهیات واژگون» به بررسي ماتریالیسم تاریخی در تفكر بنيامين ميپردازد.