چند نکته درباره «جشنواره تولیدات مراکز استانی صداوسیما»
احمدرضا متولیان : بیست‌ودومین جشنواره تولیدات مراکز استانی امسال در خراسان شمالی پایان یافت. اگر از حیث قلمرو جغرافیایی و آثار شرکت‌کننده به این جشنواره بنگریم، درواقع بزرگ‌ترین جشنواره هنری- رسانه‌ای کشور محسوب می‌شود که همه استان‌ها با هویت مستقل بومی خود در آن حضور دارند؛ جشنواره‌ای که نه بر مبنای رقابت صرفا فردی که رقابت جمعی و رسانه‌ای صورت‌بندی می‌شود. به بهانه برگزاری این جشنواره به ذکر چند نکته درباره ماهیت و کارکردهای این جشنواره اشاره و آن را از منظر رسانه‌شناسی مورد خوانش قرار می‌دهم:
1. جشنواره تولیدات مراکز استانی از این ویژگی و ظرفیت برخوردار است که فرصتی برای پایش و نمایش استعدادهای بومی فراهم کند؛ استعدادهای هنری و رسانه‌ای که غالبا در ذیل هژمونی مرکزمحوری یا ناشناخته مانده‌اند یا نتوانسته‌اند روند پیشرفت طبیعی خود را طی کنند. واقعیت این است که در هر استانی هنرمندان توانمند و برنامه‌سازان خلاقی وجود دارند که فرصت کمی برای بروز و اثبات استعدادهای خود داشته‌اند و این جشنواره می‌تواند فرصت و امکانی برای بازشناسی این استعدادها فراهم کند. بدیهی است شرط شکوفایی این استعدادها، حمایت و تقویت آنهاست و این البته برای صداوسیما هم فرصتی است تا بتواند از سرمایه‌های انسانی در سطح استان‌ها برای تولید و تأمین برنامه‌های ملی خود بهره ببرد.
2. برگزاری این جشنواره در مراکز استان‌های صداوسیما فرصت مغتنمی برای بومی‌سازی و بومی‌گرایی در تولیدات رسانه‌ای است که نه‌تنها می‌تواند نیاز مخاطبان استانی را برآورده و اغنا کند بلکه جلوه تازه و بکری برای مخاطبان غیراستانی هم باشد و مجالی برای گریز از قالب‌های تکراری برنامه‌سازی است. از سوی دیگر هر استانی نیاز رسانه‌ای خاص خود را دارد و برنامه‌سازی بومی می‌تواند پاسخی به این نیاز باشد. همچنان که ما در سینما نیازمند به پایتخت‌زدایی و گریز از فیلم‌های شهری و آپارتمانی هستیم، در تلویزیون و در تولید سریال و سرگرمی‌ها نیز به این پارادایم‌های بومی نیازمندیم و جشنواره استان‌ها بهترین فرصت برای توجه و حمایت از این مقوله است.
3.جشنواره مراکز استان‌ها می‌تواند فرصتی برای نیازسنجی و نظرسنجی درباره سلیقه و خواسته‌های مخاطب بومی باشد و اینکه هر استانی با توجه به مؤلفه‌های بومی و محلی خود به چه نوع برنامه‌هایی نیاز دارد. فهم این نیازها به شکل عینی می‌تواند به سیاست‌گذاران رسانه‌ای و تهیه‌کنندگان و برنامه‌سازان تلویزیونی کمک کند تا برنامه‌های پرمخاطب بسازند و از ظرفیت‌های بومی منطقه خود در تولید این برنامه‌ها بهره بگیرند. درواقع این جشنواره با این رویکرد می‌تواند فرصتی برای مخاطب‌پذیری از یک سو و مخاطب‌شناسی از سوی دیگر باشد.
4. برگزاری جشنواره در سطح استان‌ها؛ چه در حوزه سینما مثل جشنواره کودک، چه در حوزه تلویزیون مثل جشنواره تولیدات مراکز استانی فرصتی برای ارتباطات و تعامل بین مرکز و پیرامون می‌شود. حضور هنرمندان ملی در این جشنواره به علاقه‌مندان آنها در استان‌ها فرصت می‌دهد تا در ارتباط چهره‌به‌چهره و گفت‌وگوهای صمیمانه به تبادل‌نظر و تعامل فکری بپردازند که این مجال می‌تواند به شکل‌گیری همکاری‌های احتمالی از یک سو و انتقال تجربه از سوی دیگر منجر شود که در نهایت حاصل آن غنای فرهنگی و هنری بیشتری برای تولیدات نمایشی باکیفیت‌تر است.
5. نکته آخر اینکه پوشش خبری این جشنواره، هم از شبکه‌های استانی و هم شبکه‌های سراسری موجب توجه مخاطبان و همه مردم به آن استان شده که می‌تواند موجب رونق گردشگری و جلب توجه هم‌وطنان دیگر به آن استان شود که این امتیاز را باید به‌عنوان مزایای ثانویه این جشنواره لحاظ کرد.
احمدرضا متولیان : بیست‌ودومین جشنواره تولیدات مراکز استانی امسال در خراسان شمالی پایان یافت. اگر از حیث قلمرو جغرافیایی و آثار شرکت‌کننده به این جشنواره بنگریم، درواقع بزرگ‌ترین جشنواره هنری- رسانه‌ای کشور محسوب می‌شود که همه استان‌ها با هویت مستقل بومی خود در آن حضور دارند؛ جشنواره‌ای که نه بر مبنای رقابت صرفا فردی که رقابت جمعی و رسانه‌ای صورت‌بندی می‌شود. به بهانه برگزاری این جشنواره به ذکر چند نکته درباره ماهیت و کارکردهای این جشنواره اشاره و آن را از منظر رسانه‌شناسی مورد خوانش قرار می‌دهم:
1. جشنواره تولیدات مراکز استانی از این ویژگی و ظرفیت برخوردار است که فرصتی برای پایش و نمایش استعدادهای بومی فراهم کند؛ استعدادهای هنری و رسانه‌ای که غالبا در ذیل هژمونی مرکزمحوری یا ناشناخته مانده‌اند یا نتوانسته‌اند روند پیشرفت طبیعی خود را طی کنند. واقعیت این است که در هر استانی هنرمندان توانمند و برنامه‌سازان خلاقی وجود دارند که فرصت کمی برای بروز و اثبات استعدادهای خود داشته‌اند و این جشنواره می‌تواند فرصت و امکانی برای بازشناسی این استعدادها فراهم کند. بدیهی است شرط شکوفایی این استعدادها، حمایت و تقویت آنهاست و این البته برای صداوسیما هم فرصتی است تا بتواند از سرمایه‌های انسانی در سطح استان‌ها برای تولید و تأمین برنامه‌های ملی خود بهره ببرد.
2. برگزاری این جشنواره در مراکز استان‌های صداوسیما فرصت مغتنمی برای بومی‌سازی و بومی‌گرایی در تولیدات رسانه‌ای است که نه‌تنها می‌تواند نیاز مخاطبان استانی را برآورده و اغنا کند بلکه جلوه تازه و بکری برای مخاطبان غیراستانی هم باشد و مجالی برای گریز از قالب‌های تکراری برنامه‌سازی است. از سوی دیگر هر استانی نیاز رسانه‌ای خاص خود را دارد و برنامه‌سازی بومی می‌تواند پاسخی به این نیاز باشد. همچنان که ما در سینما نیازمند به پایتخت‌زدایی و گریز از فیلم‌های شهری و آپارتمانی هستیم، در تلویزیون و در تولید سریال و سرگرمی‌ها نیز به این پارادایم‌های بومی نیازمندیم و جشنواره استان‌ها بهترین فرصت برای توجه و حمایت از این مقوله است.
3.جشنواره مراکز استان‌ها می‌تواند فرصتی برای نیازسنجی و نظرسنجی درباره سلیقه و خواسته‌های مخاطب بومی باشد و اینکه هر استانی با توجه به مؤلفه‌های بومی و محلی خود به چه نوع برنامه‌هایی نیاز دارد. فهم این نیازها به شکل عینی می‌تواند به سیاست‌گذاران رسانه‌ای و تهیه‌کنندگان و برنامه‌سازان تلویزیونی کمک کند تا برنامه‌های پرمخاطب بسازند و از ظرفیت‌های بومی منطقه خود در تولید این برنامه‌ها بهره بگیرند. درواقع این جشنواره با این رویکرد می‌تواند فرصتی برای مخاطب‌پذیری از یک سو و مخاطب‌شناسی از سوی دیگر باشد.
4. برگزاری جشنواره در سطح استان‌ها؛ چه در حوزه سینما مثل جشنواره کودک، چه در حوزه تلویزیون مثل جشنواره تولیدات مراکز استانی فرصتی برای ارتباطات و تعامل بین مرکز و پیرامون می‌شود. حضور هنرمندان ملی در این جشنواره به علاقه‌مندان آنها در استان‌ها فرصت می‌دهد تا در ارتباط چهره‌به‌چهره و گفت‌وگوهای صمیمانه به تبادل‌نظر و تعامل فکری بپردازند که این مجال می‌تواند به شکل‌گیری همکاری‌های احتمالی از یک سو و انتقال تجربه از سوی دیگر منجر شود که در نهایت حاصل آن غنای فرهنگی و هنری بیشتری برای تولیدات نمایشی باکیفیت‌تر است.
5. نکته آخر اینکه پوشش خبری این جشنواره، هم از شبکه‌های استانی و هم شبکه‌های سراسری موجب توجه مخاطبان و همه مردم به آن استان شده که می‌تواند موجب رونق گردشگری و جلب توجه هم‌وطنان دیگر به آن استان شود که این امتیاز را باید به‌عنوان مزایای ثانویه این جشنواره لحاظ کرد.