سخنگوی قوه قضائیه درباره پرونده محیطزیستیها خبر داد
حذف اتهام افساد فی‌الارض
شرق: سایه‌روشن‌های پرونده محیطزیستیها بعد از 629 روز بازداشت موقت، ادامه دارد. دیروز سخنگوی قوه قضائیه گفت که اتهام افساد فی‌الارض از سه نفر از آنها برداشته شد. به گفته غلامحسین اسماعیلی، مراد طاهباز، نیلوفر بیانی و هومن جوکار برای بیان آخرین دفاعیات به دادگاه احضار شدند.
این احضار برای تغییر عنوان اتهام فعالان محیط‌زیستی اتفاق افتاده است. اسماعیلی گفت که «بر اساس ماده ۲۸۰ آیین دادرسی کیفری، دادگاه می‌تواند در جریان رسیدگی به پرونده عنوان اتهامی را تغییر دهد و بر همین اساس اتهام افراد اشاره‌شده از افساد فی‌الارض به همکاری با دولت متخاصم آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران برای جاسوسی به نفع سیا و موساد تغییر می‌کند». از سوی دیگر وکیل یکی از فعالان محیط زیست نیز این تغییر اتهام را تأیید کرده است.
عنوان اتهامی تغییر می‌کند
اتهام افساد فی‌الارض برای چهار نفر از متهمان محیط‌زیستی را دادستان سابق تهران صادر کرده بود. به گفته محمدحسین آقاسی، وکیل سام رجبی، یکی از متهمان این پرونده، «در روزهای آخر که بازپرس در حال رسیدگی به پرونده‌ها بود و کیفرخواست صادرشده برای اظهارنظر به دادستان سابق تهران، آقای جعفری‌دولت‌آبادی، ارسال شده بود، به دستور آقای دولت‌آبادی اتهام افساد فی‌الارض برای چهار نفر از متهمان محیط‌زیستی تعیین شد». آقاسی به «جماران» درباره اضافه‌شدن این عنوان اتهامی چنین گفت: «بازپرس پرونده نیز پذیرفت به‌جای اتهام مشارکت در جاسوسی و ارتباط با دولت‌های خارجی، اتهام افساد فی‌الارض را در پرونده متهمان درج کند. اقداماتی در این مدت صورت گرفت و قبل از پایان سال ۹۷ زمزمه‌هایی شنیده می‌شد که قرار است به پرونده متهمان محیط‌زیستی به شکل دقیق‌تر و مناسب‌تری رسیدگی شود». آقاسی افزود: «خوشبختانه این اقدامات نتیجه داد و روز گذشته که جلسه دادگاه مراد طاهباز برگزار شد، در دادگاه عنوان شده است که اتهام افساد فی‌الارض از چهار نفر از متهمان محیط‌زیستی برداشته شده است». حالا سه نفر از فعالان محیط زیست به دادگاه احضار شده‌اند، چراکه «بر اساس
آیین دادرسی دادگاه تکلیف دارد اگر اتهام را تغییر دهد اتهام جدید را تفهیم کند». البته طاهر قدیریان، یکی دیگر از فعالان محیط زیست که با اتهام افساد فی‌الارض مواجه بود، در روزهای آینده به دادگاه احضار می‌شود.
تغییرات در پرونده محیطزیستیها در حالی اتفاق می‌افتد که به گفته سخنگوی قوه قضائیه، آخرین گزارش در این پرونده از دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی واصل شده است، در شرایطی که نمایندگان مجلس بارها درخواست دادرسی عادلانه در پرونده را داشتند و محمدرضا تابش، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس هم از ابراز امیدواری رئیس‌جمهور و رئیس مجلس در این راستا خبر داده بود. البته به گفته وکیل یکی از متهمان، هشت فعال محیط زیست در مراحل دادرسی مقدماتی و حتی دادگاه نتوانستند از حق دسترسی به وکیل استفاده کنند. به گفته خانواده هشت فعال محیط‌زیستی، 629 روز بازداشت موقت نیز موجب شده تا برخی از آنها دچار شرایط وخیم جسمی شوند. آنها تاکنون چندباری هم دست به اعتصاب غذا زدند. عبدالکریم حسین‌زاده، نایب‌رئیس فراکسیون امید، درباره مطالبه دادرسی عادلانه به «شرق» گفته بود: «ما نمی‌گوییم دستگاه قضائی موضوع را بررسی نکند، بلکه می‌گوییم مردم انتظار شفافیت کامل و تسریع در امور را دارند». تابش هم در همین زمینه گفته که «ما امیدوار به اجرای عدالتی هستیم که رئیس قوه قضائیه قول آن را داده است».
چرا پرونده پیچیده است؟
یکی دیگر از پیچیدگی‌های پرونده محیطزیستیها اختلاف‌نظر دو نهاد اطلاعاتی است. وزارت اطلاعات به‌عنوان مرجع تخصصی جاسوسی اعلام کرده فعالان محیط زیست جاسوس نیستند. اما سازمان اطلاعات سپاه آنها را جاسوس می‌داند. علی مطهری با تأکید بر این دوگانگی به «شرق» گفته بود: «مرجع تخصصی جاسوسی می‌گوید اینها جاسوس نیستند، اما سازمان دیگری اینها را متهم به جاسوسی می‌کند. این دوگانگی در کشور بد است. این باید روزی حل شود».
مشابه این جملات از زبان دیگر دولتی‌ها و نمایندگان مجلس هم بیان شده است. غلامرضا حیدری، از جمله نمایندگان پیگیر این موضوع، به «شرق» گفته بود که «وزیر هم به صراحت اعلام کرد که این پرونده ربطی به وزارت اطلاعات ندارد». معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری، هم خرداد سال گذشته گفته بود که «طبق گزارش وزارت اطلاعات، اتهامات وارده به فعالان محیط زیست رسیدگی شده و هیچ شواهدی دال بر تأیید اتهامات نبوده است». همان زمان عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست، هم با تأکید بر جاسوس‌نبودن فعالان محیط زیست گفته بود: «بر اساس تشخیص هیئت چهارنفره دولت این افراد باید آزاد شوند». بااین‌همه محیطزیستیها هنوز در بند هستند. حال با تغییر عنوان اتهامی تعدادی از آنها، همگی با اتهام جاسوسی و ارتباط با دولت متخاصم بیگانه رو‌به‌رو هستند.
مرور سوابق فعالان محیط زیست
هرچند بعد از قریب به 629 روز از بازداشت موقت، مرور پرونده محیطزیستیها رنگ‌وبوی تکرار دارد، اما نگاهی به سابقه آنها هنوز هم خالی از لطف نیست. کاووس سیدامامی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه امام صادق، از جمله اولین بازداشتی‌های محیط‌زیستی بود که در بهمن 96 در زندان اوین درگذشت. طاهر قدیریان، دانشمند جوان برگزیده سال ۲۰۰۸ یونسکو است. سام رجبی، فرزند دکتر پرویز رجبی، ایران‌شناس، تاریخ‌پژوه، نویسنده و مترجم برجسته ایرانی است. نیلوفر بیانی، کارشناس برجسته دفتر سازمان ملل در سوئیس بود که برای فعالیت به ایران آمد. هومن جوکار، رئیس پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز ایرانی- آسیایی و یکی از برجسته‌ترین کارشناسان حیات‌وحش در ایران و جهان است. سپیده کاشانی، کارشناس نخبه دانشکده محیط زیست و همسر هومن جوکار، از متخصصان حیات‌وحش ایران است. امیرحسین خالقی، از فعالان برجسته محیط زیست است که توانست با کمک هنرمندانی مثل هدیه تهرانی، با راضی‌کردن دامداران برخی مناطق حفاظت‌شده نزدیک به پنج هزار دام را از این مناطق خارج کند. مراد طاهباز، ایرانی دوتابعیتی، تاجری ایرانی است که بخش بسیاری از سرمایه خود را صرف حفاظت و تحقیقات درباره
حیات‌وحش ایران کرده است.
پرونده محیطزیستیها فرازونشیب‌های زیادی داشته و تاکنون بارها روند دادگاه آنها متوقف شده است. در این شرایط باید در انتظار دادرسی عادلانه و رأی دادگاه ماند.
شرق: سایه‌روشن‌های پرونده محیطزیستیها بعد از 629 روز بازداشت موقت، ادامه دارد. دیروز سخنگوی قوه قضائیه گفت که اتهام افساد فی‌الارض از سه نفر از آنها برداشته شد. به گفته غلامحسین اسماعیلی، مراد طاهباز، نیلوفر بیانی و هومن جوکار برای بیان آخرین دفاعیات به دادگاه احضار شدند.
این احضار برای تغییر عنوان اتهام فعالان محیط‌زیستی اتفاق افتاده است. اسماعیلی گفت که «بر اساس ماده ۲۸۰ آیین دادرسی کیفری، دادگاه می‌تواند در جریان رسیدگی به پرونده عنوان اتهامی را تغییر دهد و بر همین اساس اتهام افراد اشاره‌شده از افساد فی‌الارض به همکاری با دولت متخاصم آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران برای جاسوسی به نفع سیا و موساد تغییر می‌کند». از سوی دیگر وکیل یکی از فعالان محیط زیست نیز این تغییر اتهام را تأیید کرده است.
عنوان اتهامی تغییر می‌کند
اتهام افساد فی‌الارض برای چهار نفر از متهمان محیط‌زیستی را دادستان سابق تهران صادر کرده بود. به گفته محمدحسین آقاسی، وکیل سام رجبی، یکی از متهمان این پرونده، «در روزهای آخر که بازپرس در حال رسیدگی به پرونده‌ها بود و کیفرخواست صادرشده برای اظهارنظر به دادستان سابق تهران، آقای جعفری‌دولت‌آبادی، ارسال شده بود، به دستور آقای دولت‌آبادی اتهام افساد فی‌الارض برای چهار نفر از متهمان محیط‌زیستی تعیین شد». آقاسی به «جماران» درباره اضافه‌شدن این عنوان اتهامی چنین گفت: «بازپرس پرونده نیز پذیرفت به‌جای اتهام مشارکت در جاسوسی و ارتباط با دولت‌های خارجی، اتهام افساد فی‌الارض را در پرونده متهمان درج کند. اقداماتی در این مدت صورت گرفت و قبل از پایان سال ۹۷ زمزمه‌هایی شنیده می‌شد که قرار است به پرونده متهمان محیط‌زیستی به شکل دقیق‌تر و مناسب‌تری رسیدگی شود». آقاسی افزود: «خوشبختانه این اقدامات نتیجه داد و روز گذشته که جلسه دادگاه مراد طاهباز برگزار شد، در دادگاه عنوان شده است که اتهام افساد فی‌الارض از چهار نفر از متهمان محیط‌زیستی برداشته شده است». حالا سه نفر از فعالان محیط زیست به دادگاه احضار شده‌اند، چراکه «بر اساس
آیین دادرسی دادگاه تکلیف دارد اگر اتهام را تغییر دهد اتهام جدید را تفهیم کند». البته طاهر قدیریان، یکی دیگر از فعالان محیط زیست که با اتهام افساد فی‌الارض مواجه بود، در روزهای آینده به دادگاه احضار می‌شود.
تغییرات در پرونده محیطزیستیها در حالی اتفاق می‌افتد که به گفته سخنگوی قوه قضائیه، آخرین گزارش در این پرونده از دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی واصل شده است، در شرایطی که نمایندگان مجلس بارها درخواست دادرسی عادلانه در پرونده را داشتند و محمدرضا تابش، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس هم از ابراز امیدواری رئیس‌جمهور و رئیس مجلس در این راستا خبر داده بود. البته به گفته وکیل یکی از متهمان، هشت فعال محیط زیست در مراحل دادرسی مقدماتی و حتی دادگاه نتوانستند از حق دسترسی به وکیل استفاده کنند. به گفته خانواده هشت فعال محیط‌زیستی، 629 روز بازداشت موقت نیز موجب شده تا برخی از آنها دچار شرایط وخیم جسمی شوند. آنها تاکنون چندباری هم دست به اعتصاب غذا زدند. عبدالکریم حسین‌زاده، نایب‌رئیس فراکسیون امید، درباره مطالبه دادرسی عادلانه به «شرق» گفته بود: «ما نمی‌گوییم دستگاه قضائی موضوع را بررسی نکند، بلکه می‌گوییم مردم انتظار شفافیت کامل و تسریع در امور را دارند». تابش هم در همین زمینه گفته که «ما امیدوار به اجرای عدالتی هستیم که رئیس قوه قضائیه قول آن را داده است».
چرا پرونده پیچیده است؟
یکی دیگر از پیچیدگی‌های پرونده محیطزیستیها اختلاف‌نظر دو نهاد اطلاعاتی است. وزارت اطلاعات به‌عنوان مرجع تخصصی جاسوسی اعلام کرده فعالان محیط زیست جاسوس نیستند. اما سازمان اطلاعات سپاه آنها را جاسوس می‌داند. علی مطهری با تأکید بر این دوگانگی به «شرق» گفته بود: «مرجع تخصصی جاسوسی می‌گوید اینها جاسوس نیستند، اما سازمان دیگری اینها را متهم به جاسوسی می‌کند. این دوگانگی در کشور بد است. این باید روزی حل شود».
مشابه این جملات از زبان دیگر دولتی‌ها و نمایندگان مجلس هم بیان شده است. غلامرضا حیدری، از جمله نمایندگان پیگیر این موضوع، به «شرق» گفته بود که «وزیر هم به صراحت اعلام کرد که این پرونده ربطی به وزارت اطلاعات ندارد». معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری، هم خرداد سال گذشته گفته بود که «طبق گزارش وزارت اطلاعات، اتهامات وارده به فعالان محیط زیست رسیدگی شده و هیچ شواهدی دال بر تأیید اتهامات نبوده است». همان زمان عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست، هم با تأکید بر جاسوس‌نبودن فعالان محیط زیست گفته بود: «بر اساس تشخیص هیئت چهارنفره دولت این افراد باید آزاد شوند». بااین‌همه محیطزیستیها هنوز در بند هستند. حال با تغییر عنوان اتهامی تعدادی از آنها، همگی با اتهام جاسوسی و ارتباط با دولت متخاصم بیگانه رو‌به‌رو هستند.
مرور سوابق فعالان محیط زیست
هرچند بعد از قریب به 629 روز از بازداشت موقت، مرور پرونده محیطزیستیها رنگ‌وبوی تکرار دارد، اما نگاهی به سابقه آنها هنوز هم خالی از لطف نیست. کاووس سیدامامی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه امام صادق، از جمله اولین بازداشتی‌های محیط‌زیستی بود که در بهمن 96 در زندان اوین درگذشت. طاهر قدیریان، دانشمند جوان برگزیده سال ۲۰۰۸ یونسکو است. سام رجبی، فرزند دکتر پرویز رجبی، ایران‌شناس، تاریخ‌پژوه، نویسنده و مترجم برجسته ایرانی است. نیلوفر بیانی، کارشناس برجسته دفتر سازمان ملل در سوئیس بود که برای فعالیت به ایران آمد. هومن جوکار، رئیس پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز ایرانی- آسیایی و یکی از برجسته‌ترین کارشناسان حیات‌وحش در ایران و جهان است. سپیده کاشانی، کارشناس نخبه دانشکده محیط زیست و همسر هومن جوکار، از متخصصان حیات‌وحش ایران است. امیرحسین خالقی، از فعالان برجسته محیط زیست است که توانست با کمک هنرمندانی مثل هدیه تهرانی، با راضی‌کردن دامداران برخی مناطق حفاظت‌شده نزدیک به پنج هزار دام را از این مناطق خارج کند. مراد طاهباز، ایرانی دوتابعیتی، تاجری ایرانی است که بخش بسیاری از سرمایه خود را صرف حفاظت و تحقیقات درباره
حیات‌وحش ایران کرده است.
پرونده محیطزیستیها فرازونشیب‌های زیادی داشته و تاکنون بارها روند دادگاه آنها متوقف شده است. در این شرایط باید در انتظار دادرسی عادلانه و رأی دادگاه ماند.