حمايتي كه دريغ مي‌شود
آیا زنان، به دلیل اینکه روسری سر می‌کنند، در موقعیت‌های روزمره دچار تبعیض می‌شوند؟ برای پی‌بردن به پاسخ این پرسش، محققان آمریکایی، آزمون‌های پیچیده‌ای را با حضور بيش از هفت هزار رهگذر در ایستگاه‌های متروی آلمان انجام داده‌اند. اين تحقيق در اشپيگل منتشر شده و محمدتقي شريعتي آن را براي سايت باشگاه انديشه ترجمه كرده است. بخش‌هايي از اين گزارش در ادامه مي‌آيد.
مردی، لیوان قهوه خود را ناشیانه در سکوی راه‌آهن می‌اندازد. زنی جوان که منتظر قطار است، از مرد می‌خواهد که آشغالش را بردارد. سپس موبایل آن زن جوان زنگ می‌خورد، وقتی او تلفنش را جواب می‌دهد، پلاستیک پرتقال از دستش می‌افتد.
بازیگران، در جریان این تحقیق، صدهابار این صحنه را در ایستگاه‌های قطار آلمان بازسازی می‌کنند: هدف محققان آمریکایی از این آزمایش‌ها این بود که بدانند چهره و پوشش زن در این ماجرا، چه نقشی ایفا خواهد کرد. آیا زن سفیدپوست، از زنی که قیافه‌اش به مهاجران می‌خورد یا زن محجبه‌ای که روسری بر سر دارد، حمایت بیشتری به دست می‌آورد؟
بیشتر وقت‌ها، پاسخ پرسش بالا، مثبت است. چنانچه محققان در مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا گزارش می‌دهند، زنان بدون روسری در 84 درصد از موارد کمک دریافت می‌کنند، درحالی‌که زنان با روسری، تنها در 73 درصد از موارد، یاری می‌شوند. این نتیجه از حدود 30 ایستگاه در ایالت‌های نوردراین- وستفالن، زاکسن و براندنبورگ به دست آمده است. محققان، در طول سه هفته در فاصله ماه‌های جولای و آگوست سال 2018، درمجموع هزار و 614 بار چنین صحنه‌هایی را زیر نظر گرفتند. بیش از هفت هزار رهگذر، بی‌آنکه اطلاعی از این تحقیق داشته باشند، در آن شرکت کرده بودند.
آن مردی که در صحنه‌ها بازی کرده است، همواره سفیدپوست انتخاب شده بود. زنان یا سفیدپوست بودند یا اینکه تبار ترکی، کُردی، مصری یا سوری داشتند. به منظور پی‌بردن به اینکه کدام عوامل در تبعیض مؤثرند، محققان صحنه را تغییر دادند. اگر زن آن مرد را به‌خاطر پرت‌کردن لیوان سرزنش نمی‌کرد، عموما به ندرت کمکی به او می‌شد. نتیجه به‌دست‌آمده در این موقعیت این بود که به زن آلمانی سفید، در 73 درصد از موارد و به زن محجبه، در 60 درصد از موارد کمک شده است.
در برخوردی مشابه، از زن محجبه حمایت کمتری شد. باوجوداین، سرزنش‌کردن مرد، برای زن محجبه تأثیر مثبتی داشته است. در این‌موقع، تقریبا در بیشتر موارد به همان میزانی به او کمک می‌شد که به زن سفیدپوست و بی‌تفاوت به آشغال در ایستگاه کمک شد. سرگروه این مطالعه، نیکولاس سامبانیاس، از دانشگاه پنسیلوانیا، بیان کرده است: «ما دریافتیم که پیش‌داوری در مقابل مسلمانان بسیار آشکار است و نمی‌توان از طریق رفتارهای جامعه‌پسند، مانند توقف برای جمع‌آوری زباله بر آن فائق آمد. علت اینکه برای این آزمون، آلمان را انتخاب کرده‌ایم، این بود که آلمانی‌ها به طور خاص، منظم تلقی می‌شوند».
یافته دیگر این بررسی: یک زن بازیگر با پس‌زمینه مهاجرتی بدون روسری، لباس ساده و صلیب یا بدون نماد مذهبی روی‌هم‌رفته عینا مثل زن سفیدپوست کمک دریافت می‌کند. محققان نتیجه می‌گیرند که روسری و علائم مذهبی نسبت به قیافه نقش بیشتری در برخورد با مهاجران ایفا می‌کنند.
آنها، با درنظرداشتن تحقیقی که انجام داده‌اند، می‌نویسند که «هیچ نشانه‌ای از تبعیض، به خودی‌خودی پیدا نکردیم». البته آنها از رهگذران نپرسیدند که آیا به یک زن محجبه به علت تعلق آشکارش به اسلام کمک نکرده‌اند یا عوامل دیگری در این امر نقش داشته است؛ به‌طورمثال می‌توانند بگویند که به‌خاطر داشتن روسری متهم می‌شود که میلی به یکی‌شدن (با جامعه آلمانی) ندارد.
اولریش واگنر، روان‌شناس اجتماعی دانشگاه ماربورگ که در این تحقیق مشارکت کرده بود، می‌گوید: «نمادهایی وجود دارند که دال بر خارجی‌بودن هستند»، می‌بایست بر این موضوع صحه گذاشت که اکنون این امر در آلمان، به راستی مشخصه آشکار تعلق اسلامی است.
به زعم واگنر، طرد افرادی که به گروه‌های معینی تعلق دارند، به طور مداوم و در بسیاری از جوامع، پیش می‌آید. اینکه درحال‌حاضر، کدام گروه‌ها طرد شده‌اند، به شرایط اقتصادی و اجتماعی وابسته است.
آیا زنان، به دلیل اینکه روسری سر می‌کنند، در موقعیت‌های روزمره دچار تبعیض می‌شوند؟ برای پی‌بردن به پاسخ این پرسش، محققان آمریکایی، آزمون‌های پیچیده‌ای را با حضور بيش از هفت هزار رهگذر در ایستگاه‌های متروی آلمان انجام داده‌اند. اين تحقيق در اشپيگل منتشر شده و محمدتقي شريعتي آن را براي سايت باشگاه انديشه ترجمه كرده است. بخش‌هايي از اين گزارش در ادامه مي‌آيد.
مردی، لیوان قهوه خود را ناشیانه در سکوی راه‌آهن می‌اندازد. زنی جوان که منتظر قطار است، از مرد می‌خواهد که آشغالش را بردارد. سپس موبایل آن زن جوان زنگ می‌خورد، وقتی او تلفنش را جواب می‌دهد، پلاستیک پرتقال از دستش می‌افتد.
بازیگران، در جریان این تحقیق، صدهابار این صحنه را در ایستگاه‌های قطار آلمان بازسازی می‌کنند: هدف محققان آمریکایی از این آزمایش‌ها این بود که بدانند چهره و پوشش زن در این ماجرا، چه نقشی ایفا خواهد کرد. آیا زن سفیدپوست، از زنی که قیافه‌اش به مهاجران می‌خورد یا زن محجبه‌ای که روسری بر سر دارد، حمایت بیشتری به دست می‌آورد؟
بیشتر وقت‌ها، پاسخ پرسش بالا، مثبت است. چنانچه محققان در مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا گزارش می‌دهند، زنان بدون روسری در 84 درصد از موارد کمک دریافت می‌کنند، درحالی‌که زنان با روسری، تنها در 73 درصد از موارد، یاری می‌شوند. این نتیجه از حدود 30 ایستگاه در ایالت‌های نوردراین- وستفالن، زاکسن و براندنبورگ به دست آمده است. محققان، در طول سه هفته در فاصله ماه‌های جولای و آگوست سال 2018، درمجموع هزار و 614 بار چنین صحنه‌هایی را زیر نظر گرفتند. بیش از هفت هزار رهگذر، بی‌آنکه اطلاعی از این تحقیق داشته باشند، در آن شرکت کرده بودند.
آن مردی که در صحنه‌ها بازی کرده است، همواره سفیدپوست انتخاب شده بود. زنان یا سفیدپوست بودند یا اینکه تبار ترکی، کُردی، مصری یا سوری داشتند. به منظور پی‌بردن به اینکه کدام عوامل در تبعیض مؤثرند، محققان صحنه را تغییر دادند. اگر زن آن مرد را به‌خاطر پرت‌کردن لیوان سرزنش نمی‌کرد، عموما به ندرت کمکی به او می‌شد. نتیجه به‌دست‌آمده در این موقعیت این بود که به زن آلمانی سفید، در 73 درصد از موارد و به زن محجبه، در 60 درصد از موارد کمک شده است.
در برخوردی مشابه، از زن محجبه حمایت کمتری شد. باوجوداین، سرزنش‌کردن مرد، برای زن محجبه تأثیر مثبتی داشته است. در این‌موقع، تقریبا در بیشتر موارد به همان میزانی به او کمک می‌شد که به زن سفیدپوست و بی‌تفاوت به آشغال در ایستگاه کمک شد. سرگروه این مطالعه، نیکولاس سامبانیاس، از دانشگاه پنسیلوانیا، بیان کرده است: «ما دریافتیم که پیش‌داوری در مقابل مسلمانان بسیار آشکار است و نمی‌توان از طریق رفتارهای جامعه‌پسند، مانند توقف برای جمع‌آوری زباله بر آن فائق آمد. علت اینکه برای این آزمون، آلمان را انتخاب کرده‌ایم، این بود که آلمانی‌ها به طور خاص، منظم تلقی می‌شوند».
یافته دیگر این بررسی: یک زن بازیگر با پس‌زمینه مهاجرتی بدون روسری، لباس ساده و صلیب یا بدون نماد مذهبی روی‌هم‌رفته عینا مثل زن سفیدپوست کمک دریافت می‌کند. محققان نتیجه می‌گیرند که روسری و علائم مذهبی نسبت به قیافه نقش بیشتری در برخورد با مهاجران ایفا می‌کنند.
آنها، با درنظرداشتن تحقیقی که انجام داده‌اند، می‌نویسند که «هیچ نشانه‌ای از تبعیض، به خودی‌خودی پیدا نکردیم». البته آنها از رهگذران نپرسیدند که آیا به یک زن محجبه به علت تعلق آشکارش به اسلام کمک نکرده‌اند یا عوامل دیگری در این امر نقش داشته است؛ به‌طورمثال می‌توانند بگویند که به‌خاطر داشتن روسری متهم می‌شود که میلی به یکی‌شدن (با جامعه آلمانی) ندارد.
اولریش واگنر، روان‌شناس اجتماعی دانشگاه ماربورگ که در این تحقیق مشارکت کرده بود، می‌گوید: «نمادهایی وجود دارند که دال بر خارجی‌بودن هستند»، می‌بایست بر این موضوع صحه گذاشت که اکنون این امر در آلمان، به راستی مشخصه آشکار تعلق اسلامی است.
به زعم واگنر، طرد افرادی که به گروه‌های معینی تعلق دارند، به طور مداوم و در بسیاری از جوامع، پیش می‌آید. اینکه درحال‌حاضر، کدام گروه‌ها طرد شده‌اند، به شرایط اقتصادی و اجتماعی وابسته است.